٢٣
عەرووسیا ستی ژ بۆ تاجدینی تەهیئەئێ ئەسبابێ شاهیە ژ بۆ تەهنییا غەمگینی
لە کتێبی:
مەم و زین
بەرهەمی:
ئەحمەدی خانی (1650-1707)
6 خولەک
1528 بینین
وەقتێ وەکوو نوو عەرووسێ خورشید
نەهـ قوببە مسالێ جامێ جەمشید
في الجملهعەرەبی کرن ب روخ موجەللا
گۆیا کو کرن ب زەر موتەللا
مەششاتەء و دایە و پەرەستار
عشقێ کری جوملە گەرم بازار
چوون زەین بکن ستی و زینان
نازەندە بکن دو نازەنینان
ئەووەل فکرین د زولف و خالان
دیتن کو دلان دبن ب تالان
گاڤا فکرین د قەوسێ ئەبروو
بوون شوبهەتی وەسمە ژێ سیەهـ ڕوو
فکرینە روخێ د وان د تازە
شەرمەندە دبوون ب جایی غازە
قادر نە دبوون ژ سورمەئێ ڕەش
ئاهوویێ خوتەن بکن موشەووەش
سەر تا ب قەدەم ژ ڕەنگێ شانە
سەد سەعی کرن ژ بۆ بەهانە
مەحزا ژ دو ئاهویان یەک ئاهوو
وان سەهـ نەکرن حەتا سەرەک موو
إلاعەرەبی سەرێ موویەکی مەیان بوو
ئەو ژی ب مسل نە تەن نە جان بوو
قەتعا ژ مەخافەتا شکەستن
قەت لێ کەمەرەک نەهاتە بەستن!
کەس دل نە ددا چو لێ ببینت
بەلکی کو ژ نازکی شکینت
ما دەست ددا کو دەست و پەنجە
حەننا بکەتن ب ڕەنگێ رەنجە
نەقشێ کو خودێ کری موخەییەر
کی قادرە وی بکەت موغەییەر
ئاخر گەڕیان ژ ڕەنگێ مەئیووس
ئەو مان و حەنا و ڕەنگ و پابووس
زینەت ژ قەدێ د وان حەبیبان
بەخشینە زەمین تەلا و شیبان
فەرخوندە کرن ب فەرقێ ئەفسەر
تابەندە کرن ب تاجی گەوهەر
سەرلەوحەئێ سەفحەئێ موسەننەع
زیبەندە ب زیوەری مورەسسەع
پیرایە ژ رەونەقا جەمالێ
بۆ هالە ل خەرمەنا هلالێ
ئەلماس و زوموررد و مراری
خال و خەت و توررەئێ د تاری
مانەندێ کتابێ شاعرانە
مەوزووعێ ب وەزعێ خانە خانە
ئەڤ رەونەقێ عارزی و زاتی
بوو نوسخەئێ سحر و موعجزاتی
ئەبیات ب جەمع بوونە دیوان
ئایات ب سونع بوونە قورئان
ئەو سونعەتێ ئووستادێ موتلەق
هەر چی کو ددی دگۆ: هو الحقعەرەبی
تەزیین کو تەمام بوو ل بووکان
ئایین کەتە چار سوو و سووکان
ئەنواعێ تەجەممول و مەلابس
ئەلوانێ جەواهر و نەفائس
سەد جاریە و دو سەد بەنی چوون
زەربەفت لباس و زەربەنی چوون
ناقە ب قتار و دەر ب قنتار
یاقووت ب بار و زەر ب خەروار
خارج ژ تەعەددودا حسابان
خارق ل تەقەییودا کتابان
نەدهاتە تەعەققول ئەڤ جهازە
نەدبوون موتەحەممل ئەو جەمازە
ڤێ دەبدەبەئێ وە کرنە عاشق
بوو زەلزەلە ڕاکرن خەلائق
شەهری ژ موزەککەر و موئەننەس
في الجملهعەرەبی موزەییەن و مولەببەس
تەشبیهی ب بەحرێ پوڕ تەمەووج
جونبش دکرن غەرەز تەفەرروج
ناگەهـ گەڕیا ب جوودێ مەفتووح
دەرگاهێ کەرەم ل کەشتیا نووح
یەعنی کو عمارەیا ستی تێ
قەسرا پەریا ب ڕاستی تێ
هەر تەختە ژ عوودێ سەندەلووسی
تەختەک خەتە بەندێ ئابنووسی
عەرشەک ژ جەواهران مورەسسەع
بەلقیس جەلیس و لێ مورەببەع
دەست بەستی ژ پێشڤە پیشەکاران
زەررین کەمەر و گوهەر گوهاران
سەد ئاسفێ بەرخیا وەکی با
حەممالێ دکر ب عەرشێ دلشا
هلگرتنە سەر سەرێ خوە ئەو مەهد
دەست دەست دڕەڤان ژ هەڤ ب سەد جەهد
ئەو تەخت رەوان وەکی گەمی بوو
بەحرا کو ب سەرکەت ئادەمی بوو
بەحرەک ژ هەوا کو بێتە جووشی
ناچار ژ دل دکەت خورووشی
خەلقێ جهێ جوملە عاشقانە
پەروانە و شەمع دەر مەیانە
سووفی و مەلا و فەقیر و پاشا
ڤێکڕا ل تەفەرروج و تەماشا
خەلقێ کو ژ دەست غەمان ب فەریاد
فەردەک قە نەما نەبوویی دلشاد
هەر بەر دەرەکی شەماتەیەک لێ
هەر مەجمەعەکی تەماشەیەک لێ
تە دگۆ کو عەرووس عەینێ جانە
لەو بوونە بەدەن ل پێ رەوانە
سازان مری حەی کرن وەکی سوور
کووس و دەف و کەررەنا و ناقوور
شاباش و سەدا و کازە کازان
گوهدار غەنی کرن ژ سازان
ڤێکڕا کو سەدا ژ وان ب دەرکەت
قەسرا فەلەکێ سەدا ب سەرکەت
ئەڤ عەیش و نشات و شادمانی
نادیدە ب دیدە یان زەمانی
فولکا فەلەکا مەلەک د ناڤێ
مەوجان کو ڕەڤا د وەقت و گاڤێ
ئەڤ تەنتەنە و شعار و ئایین
چوون لەحزەیەکێ گهانە تاجدین
تاجدین ب خوە بوویە پادشاهەک
مەم ژی ل تەنشتێ شوبهی ماهەک
ڕوونشتی د شەهنشینێ عالی
جەمعەک ژ ئەکابران حەوالی
ڕابوون ل تەفەرروجێ ڤەوەستان
وان جوملە تەبەق د هەردو دەستان
مانەندێ تباقێ ئاسمانی
یاقووت و زومورردێ د کانی
ڕێهتن تەبەقێ د وێ نسارێ
ژۆردا ل عماریا نگارێ
ئەمما تەبەقێ د وان هەمی پوڕ
زێڕ و وەرەق و جەواهر و دوڕ
یەغماکەرێ گەنجێ بوونە ماشا
خیزان هەمی بوونە میر و پاشا
سەد جار ل هیڤیا حەریسان
خارج ژ جڤاندنا خەسیسان
فازل ژ کەرامەتا کەریمان
زائد ژ خودانیا لەئیمان
خیزان و گەدا وە بوونە مونعەم
موفلس بوونە زەن پەرەست و موغلەم
خیزان و گەدا غەنی و زەنگین
شادان و حەزین و شا و غەمگین
ئێدی نەدبوون ژ هەڤ موشەخخەس
تە دگۆ هەمی میر کرن مورەخخەس
تێکدا د موناسب و موافق
ڤێکڕا د موسافح و موعانق
حاسل کو ژ مەقسەدا سەرامەست
بوون ئەو دەر و بان و ئەو سەرا مەست
هن مەست و هنەک دیگەر د بەنگی
خوانەندە و بە زلە وەکو چەنگی
هەر بەنگی و سەرخوەشێ د بوهتان
تێک هاتنە چەرخ و باز و لۆتان
بێریتە سەما و ساز و گۆڤەند
شێرین و شەکەرلەب و شەکەرخەند
عەزرا و رەوال و بکر و موردان
حوور و مەلەک و پەری و لدان
گول پیرەهەن و سەمەن قەبایان
شەککەر دەهەنان و قەند خایان
زەررین کەمەران و کەج کولاهان
تەلعەت قەمەران و خەت سیاهان
سیمین بەدەن و سەمەن عوزاران
سێڤین زەقەن و مەمک هناران
ئەڤ موویێ مەیان و مارێ گیسۆ
ئەو چاردە سالە چار ئەبروو
موردان و موراهق و موجەررەد
لاوێ وەکوو خەت وەکی زومەررەد
خوەش دەنگ هنەک هنەک د خوەش ڕەنگ
هن جەرگەبەزی وهن دیگەر لەنگ
بالجملهعەرەبی ل رەغمێ ڤێ عەجووزێ
یەعنی ل خیلافی پوشت کووزێ
کیژێ د سڤک کوڕێ د لاوین
مانەندی بەنات و مسلێ پەروین
هن دائرە بەند وهن د دەووار
هن سلسلە بەند وهن د سەییار
ئەنجوم سفەت ئەنجومەن فورووزان
هەفت شەڤ د تەمام و هەفت رووزان
بەزما ستیێ و جەمعێ تاجدین
گێڕان ب ڤی ڕەنگی زیب و تەزیین