٨
مەبدەئێ مەقالە د نەعتا حاکمێ بوهتانێ خودان ئقبال «أمیر زین الدین بن أمیر أبدال» دگەل وەسفا هەردو هەمشیرەئێد وی ساحب جەمال «زین» و «ستی»یێد بێ مسال
لە کتێبی:
مەم و زین
بەرهەمی:
ئەحمەدی خانی (1650-1707)
5 خولەک
1432 بینین
نەققاشێ سەحیفەئێ حکایەت
نەققادێ سەبیکەئێ روایەت
کێشا ب ڤی تەرحی رەسم و ئایین
لێدا ب ڤی گەرزی زەرب و تەزیین
گۆ: پادشەهەک زەمانێ سابق
ڕابوو د حوکوومەتا خوە فائق
ئەجناسێ مللەل موتیع و مونقاد
نەسلا وی عەرەب ئەمیرێ ئەکراد
تەختێ وی جزیر و بەختێ مەسعوود
تالع قەوی و مەقامێ مەحموود
رۆم و عەرەب و عەجەم د فەرمان
مەشهوور ب ناڤێ میرێ بوهتان
ئابائێ عزام و جەد و والد
مەنسووب و موسەلسەلێ د خالد
جەببارێ فەلەک ژ وی حەزەرکار
مەسلوول ژ سەللێ سەیفێ جەببار
زیبەندەئێ مولک و زەینێ دین بوو
ناڤێ وی ئەمیری زەینەدین بوو
میرێ ژ وی ڕا ب زەین مووەسسەف
زینەت ژ وی ڕا ب دین موعەررەف
ئاسارێ شەجاعەتا وی شاهی
داگرتی ژ ماهێ تا ب ماهی
ماهییەتێ وی مەدارێ دونیا
شاهییەتێ وی شعارێ عوقبا
موحتاجێ سەخاوەتا وی حاتەم
مەغلووبێ شەجاعەتا وی روستەم
حاتەم ژ کەمالێ هممەتا وی
تۆمارێ سەخاوەتا خوە کر تی
عەقل و هونەر و سەخا و مەیدان
زەبت و نەسەق و نزام و دیوان
دینداری و دەولەت و دیانەت
سەرداری و سەولەت و سیانەت
مەشحوون ژ هەر یەکی خەزینەک
مەکنوون ژ هەر یەکی دەفینەک
بێ عوسر ژ بۆ وی ڕا مویەسسەر
بێ خوسر ژ بۆ وی ڕا موقەددەر
ئەنواعێ نەوادر و جەواهر
ئەلوانێ نەفائس و زەواهر
مەجمووعەئێ مومکناتێ مەقسوود
واجب کربوون ل نک وی مەوجوود
حاسل ب وی موددەعا و مەتلووب
واسل ب وی موشتەها و مەحبووب
سەحنا حەرەمێ ژ نازەنینان
جەننەت تژی بوو ژ حوورعینان
حووری وی د جەننەتێ گەلەک بوون
غلمان وی د حەزرەتێ مەلەک بوون
لێ زادەئێ دوودمانێ دەولەت
نەوبادەیێ بۆستانێ عففەت
شەهزادە دو بوون ل نک وی شاهی
خورشید دو بوون ل نک وی ماهی
یەعنی کو ژ وی نە ژادێ عالی
هەمشیرە دو بوون د لا أباليعەرەبی
یەک سەروێ ریازێ ڕاستی بوو
وێ ناڤ ب ڕاستی ستی بوو
یا دی ژ دل و هناڤێ میر بوو
وێ ناڤ ژ نسفێ ناڤێ میر بوو
راوی وهە گۆتە من موعەمما:
ئەو حوور ب ناڤێ زین موسەمما
یەک زێدە شرین زیادە مەحبووب
یەک رووحێ قولووب و حوورێ مەقلووب
یەک ئەسمەر ویا دووێ زەری بوو
یەک حووری ویا دووێ پەری بوو
ئەو حوور و پەری د بێ بەدەل بوون
لەورا کو ژ نوورێ لم يزلعەرەبی بوون
حوسنا روخێ وان چو کەس نەدی بوو
زیرا ژ جەمالێ سەرمەدی بوو
لەب لەعل و سەمەن عوزارێ گولروخ
رەونەق شکەنێ بوتانێ خوللوخ
زولفەین مسالێ تایێ سونبول
خەددەین ژ ڕەنگێ ڕوویێ سۆرگول
ئەو سۆرگول و سونبولێ د ئازاد
بشکفتی ل قەددێ سەرو و شمشاد
سۆرگول ژ خوە ڕا ل سەر رهستی
سونبول ب خوە پێکڤە داهەڕستی
حوسنا خەتێ روخ ژ خەتتێ یاقووت
چاها زەقەنێ ژ سحرێ هارووت
گۆیا کربوو ژ مشک بیزی
رەممالێ فەلەک نوقاتێ ریزی
خال و نوقەت و بەیاز و حومرە
بەیت و حەجەر و تەواف و عومرە
ئەبروو ژ کەمانێ قەوسێ ئەفلاک
مو ژگان ب گومان ژ سەهمێ سەمماک
سەرماییە وەحشەتا جونوونان
مەرمووز د دەهشەتا عویوونان
مەبهووت د بوون د طرفة العينعەرەبی
کەششافێ رومووزێ حکمة العينعەرەبی
جەبهەت د نوما ژ تەرفێ ئکلیل
گۆیا ل ئوفوق جەناحێ جبریل
وەستایی ل ئستوایێ دائم
خورشید د خدمەتا وێ قائم
هەرچی بدیا روخ و بناگۆش
في الحالعەرەبیی ب دەر ددا ژ بۆ هۆش
گەردەن تە دگۆ د دەستێ ساقی
قاروورەیە پوڕ شەرابێ باقی
یان شوبهەتی شیشەیا نەباتێ
یان مەنبەعێ کاهنیا حەیاتێ
سەرپەنجە و ناخونی موحەننا
رەنجەندەئێ خاترێ موهەننا
خەلقێ کو [د] دیتن ئەو کەمەرگاهـ
حازر دکرن ژ غەورێ دل ئاهـ!
زاهر دکرن کو زەند و بازن
ئێدی نەدمان گلی و گازن
هەر چەندە کو هەردو شوبهی جان بوون
ئەو هەردو ب حوسنێ تەوئەمان بوون
هەر چەندە ستی وە نازەنین بوو
لێ زین ژ مسالێ حوورعین بوو
هەر چەندە ستی ستارە وەش بوو
لێ زین ب روخان هەییڤە گەش بوو
هەر چەندە ستی وەکی قەمەر بوو
زین موهر سفەت زیادەتەر بوو
ئەو هەردو وەکی دو شەب چراغان
گاڤا دمەشینە باغ و راغان
نالان دکرن جەماد و حەیوان
تالان دکرن نەبات و ئنسان
کۆفی ژ جەواهران موکەللەل
کۆترکە ژ نەترکان موسەلسەل
سەربەندێ قەسەب ددان جەبینێ
عاشق دمرن ژ دەست ئەڤینێ
ئەڤ زینەت و خەمل و قەشت و حەنبەل
ئەز پێش و پەس و یەمین و قەنبەل
گاڤا دمەشین پەری د گەل وان
والهـ دکرن وەلی د خەلوان
گەر شەیخن و گەر مەلا و میرن
دەروێش و غەنی و گەر فەقیرن
کەس نینە نە تالبێ جەمالێ
کەس نینە نە راغبێ و سالێ
هن راغبێ حوسنێ لا یەزالن
هن تالبێ قالبێ بەتالن
لێکن هەمیان یەکە یەقین دۆست
فەرقا کو هەیە ژ مەغزێ تا پۆست