٣
د نەعتا قەلەمێ مەسنووعات و سەردەفتەرێ مەوجوودات و عەقلێ مەعقوولات و پێشدەستێ مەخلووقات حەزرەتێ «سید السادات المصطفی علیه أفضل الصلوات»
لە کتێبی:
مەم و زین
بەرهەمی:
ئەحمەدی خانی (1650-1707)
5 خولەک
1801 بینین
ئەشیا ب حەسەب دەلیل و بورهان
نابن چو مەگەر وجووب و ئمکان
واجب یەکە زاتێ کبریایە
مومکن پڕە جەمعێ ماسوایە
وی واجبێ مومکناتێ بەرقەع
مومکن وی ژ بۆ خوە کرنە مەتلەع
یەعنی ئەوی ڤێ ببت موبەرهەن
حوسنا وی بدەرکەڤت ژ مەکمەن
گەنجینەیێ جەوهەری ببت فاش
سابت ببتن ژ نەقشی نەققاش
لێ سنعەتێ وی حەکیمێ دانا
نەقشێ ئەوی قادرێ توانا
نەدبوو کو نەبت ئەوی روسوومەک
لائق ئەوی دێ هەبت روقوومەک
هەرچی وەکو بوونە بێ رەقەم بوو
لەو ئەووەلێ ما خەلەق قەلەم بوو
ئەڤ ئەووەل و رووح و عەقلێ ئەووەل
هەرسێنە ب ئەووەلی موئەووەل
ئەمما مەکە وان ژ هەڤ تو تەفریق
ئەڤ ڕەنگە ئەوان بگێڕە تەوفیق
بێ شەیئەکی واحدن ب جارەک
تەعداد و تەعەددود ئعتبارەک
ئەووەل بەرقی ژ حوسنێ سەرمەد
نوورەک بوویە مەعنەیا موحەممەدناوی تایبەت
ئەو نوور ب ئەمرێ عالم الغیبعەرەبی
بوو مەنشەئێ فەیزا عالەما غەیب
ئەروا ح ژ مەعنەیا پەیەمبەر
چێ بوون مەسەلا نەبات و شەککەر
بوو ئەسلێ ئەسیلێ جوملە نەفسان
نەفسا سوعودا و نەفسێ نەحسان
هەمیان ژ وی دیتنە تەفەرروع
هەمیان ب وی گرتنە تەمەتتوع
هێژا نە زەمین نە ئەڤ سەما بوو
ئەو سەروەرێ جوملە ئەنبیا بوو
خەلقا فەلەکان ژ بۆ وی ڕا بوو
سەجدا مەلەکان ژ بۆ وی ڕا بوو
ئەو رەحمەتێ جوملە عالەمین بوو
ئادەم د میانێ ماء و تین بوو
پێغەمبەرێ جەمعێ جوزء و کول بوو
ئادەم ب خوە هێژ ئاڤ و گل بوو
ئەو پەنجەرەیا جەمالێ باری
شەمسا فەلەکا دلێ د تاری
گاڤا کەتە سوورەتێ جەهانی
پێغەمبەرێ آخر الزمانعەرەبیی
وی بەرزەخێ مومکنات و واجب
وی پادشەهێ ل شەکلێ حاجب
مەنسووخ کرن وی دین و مللەت
مەعلوول کرن عەلیل و عللەت
فکری کو جەهان جەمیع کوفرە
کێشا ژ نوبووەتا خوە سوفرە
خەلقێ کو هەبوون ل ڕوویێ عەردان
تەکلیف کرن هەمی ب مەردان
خاقان ب خوە هندوێ کەمین بوو
فەغفوور ژ خوانێ کاسە چین بوو
قەیسەر ب قوسووریا خوە قاسر
حازر گەڕیا ب عەینێ باسر
شاهێ عەرەبی عەلەم کو ڕاکر
کەسرایێ عەجەم عەجەب دوتا کر
رۆم و حەبەش و فڕەنگ و تاتار
هەرچی کو نەکر ب دینی ئقرار
ناچار گەلەک ب شیر فەنا بوون
حەتتا کو هنەک ب دین تەبا بوون
بوتخانە ب ئاگری دشوشتن
ئاتەشکەدە جوملەکی ڤەکوشتن
گاڤا ئەوی دین کر ئاشکارا
داوودی و سبتی و نەسارا
تەوراتناوی تایبەت ئەوان ژ بیر کر ئەکسەر
ئنجیلناوی تایبەت و زەبوورناوی تایبەت چوون ژ ئەز بەر
عیساناوی تایبەتیی دەما دخوەند ئنجیلناوی تایبەت
بەحسا وی دکر ب وەحی و تەنزیل
گۆ: مو ژدە ددەم رەسوولێ ئەمجەد
دێ پاش م بێ ب ناڤێ ئەحمەد
دەعوا خوە دکت ب دەست و ئەزمان
دەستێ وی ب سەیف و دەڤ ب قورئان
خوەش خلقەتە هەم رەسوولە هەم میر
پڕ حکمەتە هەم کتابە هەم شیر
ناخوەندە سەبەق مودەررسێ عام
بێ مال و منال، ساحب ئنعام
بێ خەیل و حەشەم ب خوە جەهانگیر
بێ تەبل و عەلەم جەهان سەداگیر
هەرچی تە ددی مەگەر هەر ئەو بوو
لەشکەر ژ جونوودێ لم ترواعەرەبی بوو
بێ خەیمە و بارگاهێ ئەیوان
عەوران ڤەددا ل سەر وی سەیوان
هندی کو ژ پێشڤە با خەبەر بوو
ئەو چەند ژ پشڤە با بەسەر بوو
سهـ دا نەدکەت ژ وی ل عەردان
ڤێکڕا دبهیست سەد خەبەردان
گۆیەندە دبوون د گەل جەمادات
پۆیەندە دبوون د گەل نەباتات
یەک نەوع نەما ژ جنسێ حەیوان
نەینا ب نوبووەتا وی ئیمان
ئللا کو هنەک ژ ئبنی ئادەم
بوون دەرخوەرێ ئاتەشێ جەهەننەم
القصهعەرەبی د ئەرز و ئاسمانان
حاسل د جەمیعی ئنس و جانان
نینن ب شەرافەتا وی تشتەک
نابت ژ وی زێدەتر مە پشتەک
ئەڤ بێ مەدەدێ د ئوممەتا خوە
مومتاز کرن ب هممەتا خوە
وەرعا وی وە ڕەنگە دین قەوی کر
شەرعا وی سرات موستەوی کر
عالم هەمی شوبهی ئەنبیانە
عابد هەمی پێکڤە ئەولیانە
فەردەک ژ سەحابەئێ د کوببار
پانسەد ژ دلاوەرێ د کوففار
ئەو جوملە دگەل یەکێ سەراسەر
نەدبوون ب مەهابەتێ بەرابەر
خەلقێ هەیە شوبهەیەک د دینی
بەحسێ ب جەدەل بکەت ژ دینی
قورئان و خەبەر چ موعجزاتن
ئایات و سوەر چ بەییناتن
بووبەکرناوی تایبەت و عومەرناوی تایبەت چ خوەش قەرینن
عوسمانناوی تایبەت و عەلیناوی تایبەت عەجەب گوزینن
ئەی پادشەهێ بلند پایە
خورشیدێ فەلەک نشین و سایە
نەعتێ تە ب علمێ من مەحالە
مەدداح ژ بۆ تە ذولجلالهعەرەبی
ئەز دێ چ ببێژم ئەی شەهنشاهـ
وەسسافێ تەیە کەلامێ ئەللاهـ
شاها ژ تە ڕا خوەش ئسمە یاسینعەرەبی
تاها ژ تە ڕا تلسمە طاسینعەرەبی
هەر ئەڤ بەسە ئەی حەبیبێ موختار
باری ژ تە ڕا ب ژی تە سووند خوار
سەد جار ب ژیێ تە ئەی کەرەمکار
گەر دێ مە هەبن گونەهـ دوسەد بار
سەد مەرتەبە گەر چ ئەم خەرابین
ئەمما ژ تە نا ئومێد نابین
حەتتا بگەهیتە خانیناسناوی ئەدەبییێ ژار
ناپاک و پەلید و واجب النارعەرەبی
ئەو ژی ب خەرابی و سەیینی
دەعوا دکەتن ب ئوممەتینی
وی بەد عەمەلێ وەکی کلابان
باری بکە پەیرەوێ سەحابان