گەوهەری تاقانەی یا زاوەنی تەخت و عەلەم
پێنج خشتەکی لەسەر غەزەڵێکی «کوردی»
لە کتێبی:
دیوانی ئەخۆل
بەرهەمی:
ئەخۆل (1911-1988)
2 خولەک
411 بینین
گەوهەری تاقانەی، یا زاوەنی تەخت و عەلەم
یا نموونەی جوانی جوانیت، یا بتی یاخو سەنەم
یاخو مانگی چواردەمینی، بۆ سەماواتی حەرەم
«حۆری ڕەوزەی جەنانی، یا گوڵی باگی ئیرەم
ام نجوم العرش ام شمس علي فوق العلمعەرەبی»
پێم وتی: نەمخەیتە داوی تاوی ئەگریجە و برۆت
خستمت تا بوومە کۆیلە و پاسەوانی دەرگە بۆت
گوێت نەدامێ بێوەفا، نەک هەر تەرەت کردم لە خۆت
«ئاخری کوشتت بە هیجران ئاسکەکەی دەرماڵی خۆت
كم نديت بالنداء لا تقتلي صيد الحرمعەرەبی»
ئای کە لێت پاڕامەوە، ئەی گیانی شیرینم نەکەی
من کە پەروانەی سەری تۆم بێ پەروا باڵم نەکەی
بێ پەڕ و باڵت کە کردم حەق نەبوو وام لێ بکەی
«کوشتمت ئەمما لەپاشا پەشیمانی دەبەی
يا حبيبي بعد قتلي لا حصول في الندمعەرەبی»
ئەو کەسانەی سەرزەنشتی من بکەن زۆر ناکەسن
چونکە پێکراوی ئەوین و دڵ برینارم ئەمن
با بکوژرێم من لە ڕێتا ملکەچ و شادم کە: من
«کوشتن و عەفوت لە لای من هەر دویان هەر وەک یەکن
لو تمني ترحمي لو تدفني عين الكرمعەرەبی»
کوشتمت ئەش لێی ڕەقیب و دوژمنم شاد کرد بەجێی
خۆ ئەڵێ پێش کوشتنیش کۆسپی ترم خستۆتە ڕێی
گیانی وێڵم پێم ئەڵێت گەر بێت و بەو یارەت بڵێی
«گەر وەکو عیسا لەپاش مردن بە سەرما ڕابورێی
تجمع العظم الرحيم تحيني بعد العدمعەرەبی»
من وتم: تۆ گیرۆدەی ئەو چاوە جوانانەم بکەی
یا خو سینەی کون کونی ئەو تیری موژگانم بکەی
نەء.. بەڵام ئەتوانی چارەی ئەم هەموو ژانەم بکەی
«وەک تەبیب گەر بێ و عیلاجی ئەم برینانەم بکەی
اعطيك الروح لان تقتله عن حق القدمعەرەبی»
وا لە کونجی ئەزلەتا کەوتووم و دەس بەستەی وەفام
دوور لە خۆشی و خۆشەویستی دڵشکاو و نابەکام
لێت ئەبوورم گیانەکەم ناڵێم وەرە بۆلام بەڵام
«سەد کەمەحزوون و نەخۆشم نامەکەت گەر بێتە لام
يتدفع حزني ولا يبقي من القلب المعەرەبی»
گەهـ نەخۆش و گەهـ مەلوول و گەهـ برینارم خوا
خۆم ئەڵێم: هەر مردنە لەم ژینە تاڵەم کارەها
وا لەگەڵ تۆدا ئەڵێم کوردیناوی تایبەت وتوومە جارەها
«شەرحی دەردی هیجری کوردیناوی تایبەت قەت نەهاتە ئینتیها
تمت القرطاس، زف الحبر، وانشق القلمعەرەبی»