در بیان جهات بشری
لە کتێبی:
کۆمەڵەی شیعری فەقێ قادری هەمەوەند
بەرهەمی:
فەقێ قادری هەمەوەند (1830-1890)
3 خولەک
698 بینین
دەرجەن دوو جیهات جە هەر ئینسانێ
جەنب مەلەکی، جەنب حەیوانی
هەرکەس تەکالیف شەرعش کەرد قەبوول
جەنب مەلەکیش مەیۆ بە حوسوول
کەرد بە ئیلتیزام ڕای فەقر و فەنا
بەری نە ئەمر و ئوموور دونیا
زەمیرش جە عەرش مەبۆ وەسیعتەر
مەبۆ بە مەقام نەزەرگای داوەر
عیشقش بە کورسی مەگێرۆ نیزام
عەقڵش با ئەلواح سەفینەی ئیفهام
ئیدراک بە قەڵەم، ئەفکار بە ڕومووز
خوتووتش جە لەوح ئەقسامەن مەحفووز
ڕۆح مەلەکیش هەردەم تەیرانەن
ئەو هەردەم نە وەسڵ مەلیک حەیرانەن
تەبع مەعیدەش هەر هەفت مەبۆ پاک
مەنمانۆ سەفوەت هەفت پەردەی ئەفلاک
دیدەی خەیاڵش چون شەمس چارەم
فرۆغش نە عام مەبۆ موجەسسەم
ئەبر تەوازوع مەیۆ نە بارشت
مەڕێزۆ ڕەحمەت نە هەر زێبا و زوشت
بە ئیکسیر مەیل ئەر کەردش نەزەر
هەر مس بە تەوەجوە ئەو مەبۆ بە زەڕ
سەبر و سوکووتش جە موڵک یەقین
وەسیعتەر مەبۆ جە موڵک زەمین
شۆرش نمەک قووەی ئیخلاسەن
موحیت عیلمش عوممان ئەساسەن
قیام ئەلیف و ڕوکووعش دالەن
بە میم سوجدە ئادەم ئەمسالەن
هەرگا وەی تەورەن دەروێش دڵ ڕیش
هەنی مەدەر دەم نە هەر کەم و بیش
جەنب مەلەکی چون کەردی بەیان
جوملە مەوجوودەن جەو قوتب زەمان
یەعنی شێخ ئەحمەد نۆدیهی لەقەب
عالم و عامیل بەرزنجی نەسەب
های دەروێش بەو فەیز تالیب بەر مەدام
ئینشەڵڵا بەو فەیز مەبیت شادکام
چون کەردی تەمام جەنب ئینسانی
باوەر بە ئەوساف جەنب حەیوانی
هەم تەبع و ئەخلاق هەم کەراماتش
هەم سەهم سیفات هەم عەلاماتش
هەر مەخلووق جە ئەمر خەللاق بی مەعاف
جەنب حەیوانیش مەیۆ بە ئەوساف
کیبرش کەرکەدەن، نەفسش جامووسەن
تەمەعش خرس و تەبعش خەرووسەن
هەواش پڵنگ و بوخلش کەفتارەن
زوبانش هەم شەهد هەم زەهرمارەن
لوتفش تووتیی و قەندش قومارەن
حەسەدش هەلووع، فیکرش خومارەن
ڕەئیش کورکیی و حیلەش ڕۆباهەن
سایەش حەجەر و هیممەت سوفلاهەن
غیرەتش نە حەمل گونا بەعیرەن
سەهمش چون بەبر و سەوتش حەمیرەن
بە زاهیر تاووس، باتینش زاغەن
عەقڵش سینە چاک، ئیدراکش داغەن
مەجازش نە عەین حەقیق زەبوونەن
نوتقش «دكرانعەرەبی» تەعمش ئەفسوونەن
ئەمەلش ئاهوو، شێرەن غەزەبش
جە عەمر و زەیدەن قەسد و تەڵەبش
هەم عەقڵ و ئیدراک هەم فیعل و قووەت
سپەردەن بە دەست نەفس و مەعسیەت
ڕۆحش نە زیندان جەسەد مەسدوودەن
چون مووش جە خانەی تەنگ پڕ دوودەن
بە عیززەتی وێت حەییی ڕەببانی!
خاریج کەر نەی عەبد نەفس حەیوانی
ئەممارەم مەقیوود، ڕۆحم ئازاد کەر
قاپیی ئیدراکم هەردەم گوشاد کەر
بدەر تەوفیقم، عەزیم و تەوواب!
عەتا کەر جوهدم جە کار سەواب
دەروێش قەلبم بە سەیل ئیحسان
تەوانگەرش کەر بە نوور ئیمان
بە ئەلتاف وێت حەییی لایەنام!
عەفووم کەر جە زەنب گوزەشتەی ئەییام
هەم بە فەزڵ وێت ئەی عەبد زەلیل
یاحەق! شادم کەر بە تەوبەی تەعجیل