بیان عناصر اربعە
لە کتێبی:
کۆمەڵەی شیعری فەقێ قادری هەمەوەند
بەرهەمی:
فەقێ قادری هەمەوەند (1830-1890)
2 خولەک
780 بینین
هەر چوار عەناسیر باوەر بە حیساب
جە خاک و جە باد، جە ئاتەش و ئاب
جەسەد خاک، گوش و چەشم و بینی و فەم
هەفت چەشمەی ئابەن جارییەن هەردەم
ئاب گۆش تاڵ و شۆرەن ئاب چەم
ئاب بینی تورش، شیرین ئاب فەم
سەفرا و قەهر و عیشق خوون هەم ئاتەشەن
نەفس چەنی فیکر باد سەرکەشەن
بەڵغەم جە ئاب و سەودا جە بادەن
موو نەبات جیسم و عەزم جەمادەن
عەقڵ ئیکسیر و دندان گەوهەرەن
زوبان درەختەن، نوتقش سەمەرەن
دڵ گەنج ئیمان، ئەعزا پاسەبان
ئیبلیس دوزد و نوور عەقڵەن نیگەهبان
نە موڵک وجوود هەر چوار عەناسیر
چەنی هەر مەعدەن چون کەردی زاهیر
تەبع خاک ساکیت، ساکینەن هەردەم
مەزاج ئابی خەندان و خوڕڕەم
چون بادی مەزاج مەرد سەودایی
بێ ئەبات جە کار، گاهێ بە ڕاهێ
چون دەماغش خوشک، پەڕ کەرد هەوا
ئەکسەر جنوونی خێزۆ جە سەودا
جە دەهشەت عیشق و ئەلەم و تەقوا
بە عیللەی جنوون مەبان موبتەلا
ئەر مەرد سەودا تەقواش بی ئەفزوون
مەیاوۆ بە فەیز نە جامەی جنوون
تەبع ئاتەشی قەهرش زیادەن
عەنید و حەریس زوبان گوشادەن
جە پەند و جە نوسح غەیر بێنیازەن
ئەغڵەب موبتەلای عیشق مەجازەن
ئەر ئاتەشی تەبع تەقواش کەرد دەلیل
مەجازیش بە حەق زوو مەبۆ تەبدیل
ئاتەش بی تەبعش چون مووسای کەلیم
خەشمش زیاد بی هەم سەهمش موقیم
جە ئاب ڕەحمەت یاوا بە تەوفیق
عەدەم کەرد فیرعەون مەجاز بە حەقیق
پەی هەرکەس ئەر خواست خودا بی موبین
مەجاز پەی حەقیق مەبۆ بە موعین
ئەر ئاب ڕەحمەت نەبۆ مەدەدکار
ئاتەش جە ئاتەش مەگێرۆ شەرار
«فەقێناسناوی ئەدەبی» ها ئەسباب زاهر کەرد بەیان
بێخەبەر نە ڕەمز ئوموور پەنهان
هەرچی هەن ڕومووز کەردەی ئەلەستەن
گاهێ زوشت زێبا، گا زێبا زوشتەن