ئەنواعی زۆرە مەخلووقی خودا
تەقسیمی مەوجوود بە مەحسووس و غەیرە وە ئەدیللە لەسەر وجوودی کائیناتی غەیرە مەحسووسە
لە کتێبی:
خەزنەی جەواهێر
بەرهەمی:
مەلا ئەحمەدی قازی پێنجوێنی (1920-1983)
4 خولەک
898 بینین
ئەنواعی زۆرە مەخلووقی خودا
زاتەن و وەسفەن گشت لەیەک جودا
هەر شکڵ و ڕەنگی ئینسان بیەوێ
لە خەزنەی کەونا دەستی ئەکەوێ
قیسمێ لە مەوجوود ئەونە لەتیفە
قووەی حسس لەبۆ دەرکی زەعیفە
وەک مەلائیکە و ئەرواح و جننی
یا حاڵی قەبر کە نایانبینی
بەعزێکیش پڕی جسمی وەهایە
حەواس لە دەرکی بەشی تێدایە
جۆرێکیش لەگەڵ هەردوو شەریکە
بەڵام بە لایەک تەواو نزیکە
لتافەتی ئاو هەرچەند مەشهوورە
لە قیسمی لەتیف ئیشتاکوو دوورە
تەواو نزیکتر بە لەتیف وەک «با»
کە جار جار حوشتر بە بارۆ ئەبا
دەم دەمیش ئارام بێ سروە و دەنگە
چاویش ئەکەیتۆ بێ شکڵ و ڕەنگە
ڕەنگە بپرسی لەو فیرقە کەوا
بە جنن و مەلەک نیانە بڕوا
بڵێی ڕاست ئەکەن ئەڵێن هەیە «با»
جوابت بدەنۆ بە نەفی و ئیبا
ئایینی وایە هەرچێ نەبینن
ئیمان بە بوونی ئیتر نەیەنن
دوێ کەس نەیئەدی وجوودی میکرۆب
وا ئێستە دەرکەوت بە میکرۆسکۆب
«تەنویمیش» لەبۆ ماددی ئیسبات کرد
کە بەشەر تەنها هەر بەشەرەی مرد
وەیا لە خەویا کەسێ ئەخەوێ
لە خەویا ئەڕوا پێی هەڵئەکەوێ
هەڵئەسێ ئەڵێ ئێستا کە خەوتم
وامزانی لەسەر بانێکۆ کەوتم
یاخۆ لە خەوما لە سەیری باغ بووم
مەسروور و خۆشحاڵ خاوەن دەماغ بووم
ئەو کەسەش کەوا لای دانیشتووە
ئەبینێ کە ئەم شەخسە نووستووە
هەر وەکوو مردوو بێدەنگ و باسە
حەرەکەی نەبوو غەیری هەناسە
بڕوای بەم هەیە و مونکیرە بەوە
نازانێ مردن کە برای خەوە
جەواهێر بێحەد لە کەنزی کەونا
مەوجوودە و بێبەش لە شکڵ و کەونا
کێ ئەیوت هەوا تەئسیری تیایە
کە هەوا خۆشی لە بینین نایە
کەوابوو ئیتر ئینکار بێسوودە
زۆر شت نابینرێ کەچی مەوجوودە
عەلاوە زۆر کەس لە کاتی وەفات
لەپڕ سروور و خۆشی بۆ ئەهات
ئەیوت وا چرای کەرم هەڵکرا
جێی خۆم لە بەهەشت پێ نیشان درا
نەخۆشێ وتی موژدەم درایە
دووسبەی جێگەت ئەو دنیایە
ئەم بەشارەتەی زۆر لەلا خۆش بوو
هەر بەو میعادەش لە دنیا دەرچوو
یا لە مردندا شەخسی وەها بوو
ئەیوت «عليك السلامعەرەبی» بفەرموو
ئا لەم نەوعانە زۆر واقیع بووە
کە وەختی فەوتی بەیان کردووە
دەفعەیە شەخسێ لە نەخۆشیدا
شەو بوو لە عەینی هۆش و خۆشیدا
مەجلسی دەوری کردنە دەرەوە
ئەیوت با میوان بێنە بەرەوە
پاشتر عەینی شەو بانگ کرانەوە
بە ئیلحاحی زۆر بۆی گێڕانەوە
وتی ئەوانە تەشریفیان هاورد
لە ئەهلی عیسیان نەفرەتیان ئەکرد
دوای ئێوە هاتن منیش بێ پرسین
ئەوانم یەک یەک هەموو ئەناسین
وتیان ماڵی تۆ ئەونەی نەماوە
سبەس خۆز بدا لە کەژ تەواوە
لەگەڵ تەواو بوو لێرە کۆچ ئەکەی
بە قەسری باغی بەهەشتت ئەگەی
شەو تا بەیانی تا کاتی هەتاو
ئەیپرسی لە بۆ سەعات ناو بە ناو
هەتاو کە وەختێ دای لە شاخ و گرد
شەهادەی هێنا و خواحافیزی کرد
جارێ چەن کەسێ بۆ سەفەر ئەچوون
بۆ خەوتن شەوێ تووش چۆڵییە بوون
یەکێکیان هەستا لە عەینی شەودا
وتی هەر ئێستە بینیم لە خەودا
لە پڕ گرمەیە هات و دوای ئەوە
کەوتمە ناو باغێ خۆش ئەوزاعەوە
نەهر و ئاوێ خۆش تالاری عالی
جێگەیە وابوو نەبوو ئەمسالی
لەوا بوو کە خەو بەیان کا بۆیان
لە پڕ بەر شلیک دران هەموویان
ئەو جەماعەتە هەر مەبەلەغێ بوون
بە سەلامەتی هەموویان دەرچوون
ئەو شەخسە ئێشتا گەرمەی قسە بوو
گوللەیە لێی دا و زوو ڕۆحی دەرچوو
دیسان عادەتی ملووک وەهایە
کەم کەس لە ئەسرار ئەوان ئاگایە
مەگەر هە دەسەی وزەرا و ئەعیان
ڕێیان بێ جارجار بچن بۆ لایان
بۆ باقی مەمنووع لەگەڵ ئەویشا
هەر عونسورێکن بێنەوا و پاشا
ئەی تۆ تەماتە بەم قوسوورەوە
بەم جەهل و خەتا و گشت غوروورەوە
بزانی ئەسرار خودایە کەوا
موحتاجی ئەون شاە و بێنەوا
یا لە بۆ من، تۆ، بێنێتە وجوود
پایەی حوزوور و مەقامی مەشهوود
شەرەفی خوزوور زانینی ئەسرار
خاسیی خەواسە و ئەولیای کیبار
میسلی فریشتە و ئەحواڵی قوبوور
یا لە مەەغیبات سائیری ئوموور
لە قیسمی ئەسرار ئەدەسی شاهین
لە مەخسووساتی عیلمی ئیلاهین
وەلاکین بەعزێ عیبادی کیڕام
تابعی ئەخلاق سیدالانم
بە عیلمی «لدنعەرەبی» لەلای خداوە
بەعزێ ئەسراریان بۆ دەرخراوە
لازمە لەسەر شەخسی موسوڵمان
ئیمان بە هەموو ئایەتی قورئان
ئەبێ باوەڕمان ببێ مەلائیک
هەن بێ نێر و مێ بێ باب و دایک
بێ خەو و خواردن ئەژین و ئەمرن
هەموو لایعصون موتیعی ئەمرن
بەعزێ بە تاعەت ڕوخسەت دراوە
قیسمێ ئومووریا تەفویز کراوە