بەڕێکەوتنی شازادە و حەمید و وەزیر بەرەو دەمشق
لە کتێبی:
سوڵتان ئیبراهیم و نۆشافەرین
بەرهەمی:
خانای قوبادی (1704-1778)
8 خولەک
994 بینین
چۆڵ و بیابان هەردە وە هەردە
وێنەی ئاهووان وەڵەد گوم کەردە
حەمید بەڵەد بی، وێش پێشڕەوەی کەرد
وە شەب و وە رۆز ڕاهان تەی مەکەرد
چل ڕۆز وە شتاب قەترەی جەهد و جەخت
مەهمیز دان مەرکەب وە وەقت و بێ وەقت
یاوا وە جاگەیێ دەمشقناوی تایبەت دا دیار
حەمید مەلا ئاما وە گوفتار
وات ئەی شازادە یە دەمشقناوی تایبەت شارەن
بدەر مزگانی مەنزڵگەی یارەن
مەکان و ماوای نۆش ئافەرینەن
ئەو خودا ڕەشتەی ئەو بێ قەرینەن
شازادە شنەفت موژدە ژ حەمید
وانا شوکر زات دانای کەس نەدید
ڕووکەرد وە شار کێشا ئاهـ سەرد
چەند بار سوجدەی قەسر دەمشقناوی تایبەت شارش کەرد
واتش ئەلسەلام قەسر دوڵبەرم
هەم قیبلەی دنیا و هەم تاج سەرم
-----دەقی نائاشکرا زام نێش خارانم
هەم ڕۆشناییی هەردوو چەمانم
یە شار تۆ بی ئەی بیناییی چەم
ڕەونەق دادەی ڕەنگ ڕەمەق ڕەمیدەم
خەمم چی وە باد شادیم هات وە دڵ
ها یە شار تۆن یاوام وە مەنزڵ
شارت دیم وە چەم شۆخ نەونەهاڵ
زەڕەیێ خەم نەدڵ نەمەند وە میسقاڵ
ئیمجار شازادە واتش وە حەمید
دۆست دڵنەواز هەر تۆنی ئومید
هەر تۆ یاونای دڵەی من وە کام
ئەی یار گیانی وە سەرگەردت بام
موژدەی مزگانی نۆش ئافەرینم
چتەورەن بدەم گیان شیرینم
کام دڵ ژ وەسڵ جانسووز بۆ حاسڵ
بچۆ نە وەردا پەیداکەر مەنزڵ
حەمید ئێد شنەفت توند کەرد تەکاوەر
ڕێکاب دا وە ڕەخش جەهان پەیماکەر
وە شوور و شیتاب مەرکەب دا مەهمێز
چون باد سەڕسەڕ خێزا بەئاخێز
جۆش جڵەو ڕێز وە تاو یەڵغار
حەمید مەلا داخڵ بی وە شار
ڕووکەرد وە مەحەل وە کووچە و بازاڕ
سۆراخ مەنزڵ وە جستوجووی یار
مەنزڵ پەیدا کەرد ڕوو کەرد وە عەقەب
ئاما وە خزمەت شاهـ بانەسەب
چی وە ئیستقباڵ وە تەعجیل و تار
شازادەی چینناوی تایبەتی داخڵ کەرد وە شار
ژ پوشت مەرکەب پیادە بین بە وار
لوان وە مەنزڵ گرتشان قەرار
ژەی ئەسنا خورشید خاوەر غرووب کەرد
تەشریف وە مەئوای مەغریب زەمین بەرد
جەهان سەرانسەر بی وە دەیجووری
حەمید ڕەوشەن کەرد شەمع کافووری
واتش من ئیمشەو جە سەودای دڵدار
جەرگم چڵ مەدۆ وێنەی کوورەی نار
ئەو سیازوڵفان دوڕ گۆنا گوڵ
جە بان گەردەن بییەن قەڵای دڵ
گرپەی گۆڕەی نار سۆزش ئەسەردا
ئایر نەجەرگ بوریانش وەردا
مەناڵا و مەوات ئەی سۆسەن خاڵم
خۆ من پەرێ تۆ وە کۆی زوخاڵم
جەرگم گڕ گرتەن پەی تۆ بە تاوەن
نە ئارەزووی نۆش، نە مەیلم خاوەن
ها سووتم بە عەشق بار خەمانت
پێکیاگم بە تیر داغ هیجرانت
---دەقی نائاشکرا خاڵی عەشقت نە فەرقم
جە سەر تا وە پا جە شەوقت غەرقم
بە وێنەی شاباز نە چەرخ شاهی
من دوور جە ئابم بە وێنەی ماهی
تۆ جە بان تەخت دانەی زەڕین کار
من با بناڵووم وێنەی دەردەدار
تۆ های نە سەودای فیکر سازەوە
جە سەدای سازان بێ ئەندازەوە
من زۆخاو دڵ نە دیدەم دەم دەم
هووناو مەپێکۆ نە دڵەی پڕ خەم
شازادە ناڵا تا بە سفیدە
هووناوان چون سەیل ڕێژا نە دیدە
تا کە ڕەوشەن بی سفیدیی سەحەر
پێچ مەدا بە وێش چون مار بێ سەر
ئارامش نەبێ ساتێ نە جاهێ
ڕوو کەرد نە جانێب حەسار شاهێ
یاران نۆ بە نۆ دڵداری داشان
تۆ واتی نمەک وە زامش پاشان
ئەو شەو تا سەحەر هەر زاری کەردش
سەر بە تەکیەی خواب ڕاحەت نەبەردش
شەفەق ڕەوشەن بی سەمتوورێ ئاوەرد
مەیل وە ناو بازاڕ شار دۆلبەر کەرد
هۆرێزان وە پا بە مەزاق زەوق
ڕووکەردن وە شار مەگێڵان وە شەوق
چوار گۆشەی بازاڕ سایەی هەر یانە
تا کە داخڵ بین وە قاوەخانە
ئەو جاگەی پڕ فەڕ هەم دڵگوزین بی
نەزدیک بە خەڵوەت نۆش ئافەرین بی
نەو جاگە نیشتن بەدەماخ دڵ
جە ڕاز دەوران فەلەک مەند خەجڵ
ناگا سەدای دەنگ دەبدەبە خێزا
جە دوور باش دوور باش، مەحشەر مەخێزا
جەوانێ وە بەرگ زیبای زەڕنیگار
غەرق جەواهێر لۆلۆی ئابدار
موکەمەڵ وە بەرگ زەڕنیگارەوە
وە سی هەزار کەس عەلەمدارەوە
جە گۆشەی بازار پەیدا بی، خرۆش
سەداش شی بە گۆش، چەرخ میناپۆش
شازادە و یاران شێران دڵدار
هەر سێ پەی نیگا گرتشان قەرار
شازادە پەرسا کێن ئەی جەوان
بەی تەورە گوستاخ لوا بە مەیدان
وات مەلەک بەهمەن کیانی نەسەب
فەرزەند ڕەشید پادشای حەلەبناوی تایبەت
وارێد بەی مەکان ئەی سەرزەمینەن
عاشق بە دیار نۆش ئافەرینەن
جەی گفتوگۆ بین هەرسێ بە هامڕاز
جە نەو پەیدا بێ مەعرەکەی ئاواز
غولغولەی غەوغا هەی دوور باش خێزا
جە دوور باش دوور باش مەحشەر مەخێزا
ناگا جەوانی ئاما پەدیدار
ئاما نەپەهلووش چل هەزار سەوار
تەن وە بەرگ خاس دڵنەوازەوە
بە لە عل و گەوهەر خۆش نەوازەوە
شی نە ڕووی مەیدان پەرێ نەزارە
عاشق بە دیدار شای پەریوارە
جە نەو وات حەمید ئەی شەخسە کامەن
یە جە کۆ ئامان هەم چێشش نامەن
وات مەلەک تووفان میسرناوی تایبەتەن مەقامش
عاڵەم مەی لەرزە جە زۆر و سامش
ئەویچ بەی دەستوور زار و خەمینەن
ئەراگێڵ خاڵ نۆش ئافەرینەن
جە نەو پەیدا بی مەعرەکەی ئاواز
سەدای کەڕەنا دەنگ تەپڵ و ساز
شازادە ئەلیاس نەوەی نامدار
نە پەهلووش مەیۆ سەد هەزار سەوار
تەمام ڕووی عاڵەم هەم ئەهل بازار
ئامان وە سەیران ئەو شێر نامدار
خولاسە چەند کەس جە عالیجاهان
شازادەی نەجیب نەژاد شاهان
سینەشان بەزام جای دەرد و داخەن
بە کەمەند زوڵف سیا دەستاخەن
ئوفتادەی مەیدان نازک نیگارەن
پەی دیدەن باڵاش ئومێدوارەن
عەیان [بی] جەماڵ قورس بەیزا ڕەنگ
نمانا باڵا شۆخ شەیدای شەنگ
ناڵە کەفت وە جەرگ جەرگەی دڵداران
ئامان بە ناڵە وێنەی بیماران
شازادان یەکسەر بە وێنەی بوڵبوڵ
نەغمەنەواز بین پەی دیدار گوڵ
مواتن ئێمە گردین جە بەندیم
تەمام گرفتار نیک کەمەندیم
یەک یەک گرتە بین سەر نە سەودای گوڵ
کێ دییەن نە دەور گوڵێ و سەد بوڵبوڵ
یەکسەر عەندەلیب یەک گوڵستانیم
باغبان باغ هەم یەک بووستانیم
شازادان تەمام خەستە و پەرێشان
ئامان وە پاین پەی قەسر وێشان
هەر یەک بە تەورێ جە نەوای ساز بین
چون بوڵبوڵ پەی گوڵ نەغمەنەواز بین
وێشان بەزاری مەلاوناوە
بە ئاهـ دەروون سەنگ مەتاوناوە
گشت کەفتن نە خاک نە پای قەسر زەڕ
بە وێنەی زامدار باڵ جە هووناو تەڕ
چون جەیران وە تیر وە زام کاری
مەڕێزنان وە چەم ئەسر مرواری
چون مار بێ سەر بە خەم خەم وەردن
خەم وە بان خەم، جە خەم ئاوەردن
سوڵتان ئیبراهیم ئاما جەو دەمدا
خاک پای قەسر بکەرد وە سەردا
نەدەریای دەروون دڵش جۆش ئاوەرد
جەدیدە ئەسرین هوونین جاری کەرد
مەوات ئەی شەش دانگ شاباز تەڕلان
ئەی شمقاڕ شۆخ شەهنشای مەلان
ئەی بوڵبول شۆخ بوستان شاهی
عاڵەم شەیداکەر بەدڵڕووباهی
هەرچەند نەقاشان قەڵەم بە دەستەن
هەرگیز بەی دەستوور سوورەت نەکێشتەن
تۆ ماهـ و خورشید خاوەر زەمینی
یا مالێک مولک ئەی سەرزەمینی
نییەن جە ئافاق چوار ئێقلیم دەور
نییەن ناپەیدان، شەش دانگش بەی تەور
تۆ ئەر شیرینناوی تایبەتی شیرینناوی تایبەت نامتەن
ئەر گوڵئەندامناوی تایبەتی کێ بەهرامناوی تایبەتتەن
ئەر لەیل عامرناوی تایبەتی کێ مەجنوونناوی تایبەتتەن
کێ تەوەلای چۆڵ توون بە توونتەن
کێ وێنەی مەجنونناوی تایبەت بکۆشۆ بەسەخت
یاهوو بکێشۆ بەوەخت و بێ وەخت
شاهـ و شازادە خەلایق یەکسەر
شەوق عەشق تۆش جاگرتەن نەسەر
من نمەزانوو حۆری ڕزوانی
ئەتۆ کافری یا موسڵمانی
یەکسەر شازادان خاتر پەرێشان
ئامان وە مەنزڵ ڕاحەت وێشان
سوڵتان ئیبراهیم دەروون جە غەم کەیل
بەوێنەی مەجنوونناوی تایبەت ئەو نەشۆن لەیلناوی تایبەت
کەفت نەڕووی مەیدان زام دەروون چاک
بە وێنەی سایە خەڵتان بی نە خاک
بە دیدەی پڕ نم ئەشک هووناو ڕێز
بە واوەیلای سەخت شوور ڕەستاخێز
حەمید مەلاح وەزیر چەنی هەم
ئامان بە خدمەت شازادەی پڕ غەم
هۆرگرتن نە ڕووی خاک سیاوە
پێچان وە لەحاف زەڕین زیباوە
ڕەفیقان بە سۆز دڵداری کەردن
بە هەر حاڵێ بی بە مەنزڵ بەردن
ئەو ڕۆ پای سەبر پێچان بەدامان
ئارام گرت تا وەقت شەو بەسەر ئامان
ئاخر شازادە زام دەروون چاک
ئاخێز کەرد نەجا چون شێر نە ڕووی خاک
واتش ئەی یاران جای یەک جار ئەرجوم
ئیمشەو من نە دڵ ئیرادەی دارووم
بشۆم بەدەروون سەراچەی حەرەم
بەڵکە نازەنین بوینووم وە چەم
خان محەمەد واتش گیانم فیدات بۆ
ئەر تەشریف بەری مەنعی نەدارۆ
سەیرش کەرد بەعزێ جە شەو گوزەشتە
هۆرێزا وە پا زام دڵ خەستە