وفات نمودن لیلی عامری و آگاهی یافتن مجنون
لە کتێبی:
لەیلا و مەجنوون
بەرهەمی:
خانای قوبادی (1704-1778)
7 خولەک
902 بینین
نیزامی پەی فەوت لەیل عامیری
بەی تەر دان داد شیعر و شاعیری
حوکم تەبیعەت کار کردگار
ئیقتیزاش پاسەن جە هەر ڕۆزگار
شادابیی بەهار پاییز خەزانەن
گەرمای تابستان زمسان بێزانەن
سەبزەی بەهاران جە پاییز زەردەن
گەرمیی تابستان زمستان سەردەن
چون قارورەی ئاو جە نەسیم بی سەرد
ڕوخسار باغات پاییز مەبۆ زەرد
شاخەی درەختان بەرگش مەڕێزۆ
نەرگس و شمشاد تەختش مەبێزۆ
سپای سەمەن سەخت ماوە ڕۆ شکەست
گوڵ نامەی غەمش مەگێرۆ بە دەست
پەی زەعیفیی حاڵ سەر سەبزەی چەمەن
ئەسرین مەڕێزۆ هەورەکەی بەهمەن
سەرتەرز مێوان وە ڕووی سەنگ خاک
مەفتوول مەپێچۆ چون مار زەحاک
باد موخالف چون مەیۆ جە دوور
گەڵاڕێز بەرگ درەختەن مەعزوور
ئاوان جە عەرەق لافاو مەگوریزۆ
جە ئەنێش باد بەرگش مەڕێزۆ
نازک جگەران باغ ڕەنجووری
شیرین نمەکان مایەی مەخمووری
ئوفتادە ئەگوور هیندووی کەدیوەر
تاج تاک وە سەر زەنگ خەدیوەر
سێب زەنەخ سورخ بەو سەرنگوونی
مەدۆ نە زەنەخ ئەنار کە چۆنی
هەنار جگەرخوون کەف کەردەی وێش
هووناو مەڕێزۆ وە ڕووی دڵەی ڕێش
پستە جە سەردی باز مەبۆ دوو لەب
عونناب هەرچی دوور لێش مەگێرۆ لەب
بەڵێ جە داوای وەی تەور خەزانێ
زام یاوا وە سەر سەرگوڵستانی
لەیلێ سەهی سەرو جە سەربوڵەندی
گنا وە چای ژەرف جە دەدمەندی
دیدەی بەد شانا بەهاری باغش
باد تەپانچە دا وە چلچراغش
ئەو سەر[بەند] شەدەی زەڕین مەپێچا
چادر و چەخ شەوڕەوین مەپێچا
ئەو نازک بەدەن دیبای قەسەبپۆش
زەرد بی چون قامەت قاسەب تەهیپۆش
بەدر دوو هەفتەش بی وە هیلالی
سەهی سەروش بی وە تاپۆی خاڵی
سەودای دەروونش جە سەر کەرد تەئسیر
سەرسامیی سەرش جە دڵ بی جاگیر
گەرمای تەمووزی ژاڵەی لەیلێ بەرد
بای خەزان گوڵبەرگ لالەی لەیلێ بەرد
تەب و لەرز لەرزان شیرین پەیکەرش
باز گرتش لە بان شەهد شەکەرش
جە زەمین دانەی عومرش شەندەوە
سەربەند زەڕین جە سەر کەندەوە
باڵین تەڵەب کەرد باڵای چون سەروش
پیادە بی جە زین شیرین تەزەروش
بە زاری و شیوەن دایەش کەرد ئاواز
ئاوەردش وە نزیک پەرێ ئیفشای ڕاز
واتش ئەی مادەر چێش کەرین تەدبیر
ئاهووی بەڕ زەهر وەردش چەنی شیر
گنان وە کۆچگای هامسەران ڕەختم
سست بین ئەو ئەعساب ئەندام سەختم
هوون وێم وەردم جە میهرەبانی
گیان یاوا بە لەب جە زیندەگانی
ئەوەن وە پەنهان هوون دڵ وەردم
جە دەم و دەهان ها یاوان دەردم
تا گیان جە لێوم نامان وە بێروون
با وا چۆم بە تۆ گرد ڕاز دەروون
چون پەردە جە ڕووی ئەسرار هۆرداروم
خوداحافیز جە ئی جەهان مەویاروم
دوو دەستت باوەر بوزۆم نە گەردەن
هوون من و قەیس ئامات وە گەردەن
مەلووح و مەهدی بابۆی قەیس و لەیل
خاسشان نەکەرد قەتع ڕاگەی مەیل
جە پەشیمانی بەران نەدامەت
داوەری و دیوان وادەی قیامەت
یەک ساڵ هەرچەند بیم هامسەر شەوهەر
ناسفتە مەندەن نازەنین گەوهەر
نەیاوام بە کام هێما هەر بیکرم
ئەدا و باب هیچکام نەبین جە فیکرم
ئەو لەحزە وا گیان بە حەق مەسپارم
مەردم جە دووریی دۆست دڵدارم
سورمەی دیدەم کەر وە گەرد پای یار
نیلیی بەرگم کەر وە فەرش پای یار
فەرقم بە گوڵاو ئەسرین بکەر تەڕ
وە دوود دەروون بینیم موعەتتەر
دەهانم هۆرپێچ وە بەرگ گوڵ زەرد
کافوور پاشیم کەر بە هەناسەی سەرد
کفنم هوونین کەر چون من شەهیدم
بەرگم قرمز بۆ چون بەرگ عیدم
ئاڕاستەی بکەر چون نەوعەرووسم
بسپارم وە خاک ئەو پەردە بووسم
ئەو ئاوارەی من چۆن مەبۆ ئاگا؟
من ئاوارە بیم جە ئی وەتەن گاهـ
مەزانۆم ئەو قەیس پەرێ سوگواری
مەیۆ وە سەلام ئی زەڕ عەماری
مەنیشۆ وە سەر خاک گڵکۆی لەیل
نەجای یار وە خاک تازە کەرۆ مەیل
مەناڵۆ بە زار بە سۆز دەروون
جە شادی حەقەن بەیۆم وە بیروون
چون ئەو مەحبووب و هەم عەزیز یارەن
نەجای من وە لای تۆ یادگارەن
ئەو پەی من پۆستی پڵەنگ کەرد وە کۆڵ
پەی من گرت نەوەر بیابان و چۆڵ
پەی من بی موونیس وەحشییان هەرد
پەی من تەرک تەخت پادشاهی کەرد
وێش ئاوارە کەرد جە قەوم و وەتەن
پەی من بەرگ خاس شاهیی کەند جە تەن
پەی من ڕسوا بی جە ناو خاس و عام
پەی من جوانیش نەیاوا بە کام
پەی من بی تانە جە دوشمن و دۆست
وێش کەرد وە مشتێ ئیستخوان و پۆست
تۆ پەی ڕازی من دۆستش بداری
نەوینی وە قەیس یەک دیدە خواری
ئەوا من لوام چەنی دڵەکەم
ئامانەتیی تۆ و تەنیا گوڵەکەم
هەرچی واتم پێت وە قەیس بواچی
وەر نە جەرگ من وە تێغ مەپاچی
چون عەزیزمەن با عەزیزت بۆ
نە جاگەی فەرزەند با تەمیزت بۆ
واچە چون لەیلێ جەی دنیای دڵگیر
پارە کەردش قەید سلسلەی زەنجیر
چەنی میهری تۆ تەن سپەرد نە خاک
تەسلیم کەرد بە یاد تۆ ڕەوان پاک
جە ڕای عاشقیت سادقیش کەردەن
گیانش وە سەر کار عاشقیت بەردەن
تا ئاخر عەدەد نەفەس شمارش
غەیر غەم عەشقت هیچ نەبی کارش
ئەو لەحزە جە غەم تەک و تەنها مەرد
خەم و هیجری تۆش وە تۆشەی ڕا بەرد
ئیمڕۆژ کە لوان وە نەقاب خاک
بە هەوا و هەوەس تۆن دەردناک
چون مونتەزیران جەی گوزەرگاوە
تاکەی یاوی پێش بشی وە ڕاوە
مدیۆ وە ڕاکەت چەم وە دماوە
تاکەی تاوی پێش بشی وە ڕاوە
ڕاحەتش بکەر وە ئینتزاری
فارغ بۆ جە دەست خەزێنەداری
ئێد وات و ڕاگەی نە سەر گرت نە پێش
پەی دار عوقبا و ئارامگای وێش
نام خوداوەند ئاوەرد بە زبان
چەم پۆشا جە ئی زەمین و زەمان
گیان وێش تەسلیم جان جانان کەرد
داغ وە دڵەی دۆس میهرەبانان بەرد
نام خوداوەند ئاوەرد بە زبان
چەم پۆشا جە ئی زەمین و زەمان
ڕاحەت بی جە دەس خوسەی و داخ و دەرد
ئەندام گوڵیش بی وە بەرف سەرد
والدەش یانێ دایەی پیر ئەو
داغ دیدەی دەور زەمین گیر ئەو
دیا نەوعەرووس کناچەی ناکام
بەو تەورە بە مرگ یاوا بە ئاکام
مەعجەز و سەربەند جە سەر شەندەوە
مووی سفیدی سەر یەک یەک کەندەوە
ڕوخسار پڕچین بە ناخوون هۆر کەند
وێش وەست وە ڕووی نەعش نازەنین فەرزەند
پیرانە گریا وە ڕووی جوانیش
هوون وارا وە ڕووی ئاو زیندەگانیش
گا ئەسرین ڕێزا وە ڕووی سەرینش
گا بەو ڕووخسار شێوەی شیرینش
چڕیش وە باوان وە قەوم و خوێشدا
واران وە سەرنەعش ئەو دەروون ڕێشدا
یەقە پارە بی زڵف خام بڕیان
بەرگ قەڵاخی سەر تا پا دڕیان
بوو وە شین و واوەیلا و ڕۆ ڕۆ
واتی قیامەت بەرپا بی نە ڕۆ
جە دمای داد و فوغان و فەریاد
گریان و ئەسرین زایەڵەی زیاد
مادەر ئەساسەی سەفەر ساز نا
بەو تەورە لەیلی عەرووس ڕاز نا
وات یە نەوعەرووس قەیس چۆڵگەردەن
ئەی خاک ئەمانەت بە تۆم سپەردەن
نیاش بە کەفەن دمای شست و شۆ
بە ئایین دین بەردش وە گڵکۆ
سپەردن وە خاک نازەنین لەیلێ
مادەر و خوێشان چەنی واوەیلێ
گێڵانۆ دما بە ئاهـ و زاری
گردین سیاپۆش پەی عەزاداری
خاتوون خەیمە چۆڵ بی حەساری
ڕاحەت بی جە دەس خەزێنەداری
خاناناسناوی ئەدەبی چەند خانان خاتوون و خانم
بەریشن جەی دنیا داخی داخانم
توێش مەشی بە خەیر بە نوور ئیمان
یاڕەب جە گوناهـ تەوبە و پەشیمان