وەڵامی خانا بۆ میرزا شەفیع میرزام یە چێشەن
لە کتێبی:
دیوانی خانای قوبادی
بەرهەمی:
خانای قوبادی (1704-1778)
6 خولەک
766 بینین
میرزام یە چێشەن ، میرزام یە چێشەن؟!
نمەز دڵڕێشی برام نەچێشەن؟!
پەی ماڵ دنیا خاترت ڕێشەن؟!
ڕاس واچە جە لام مەلوولیت چێشەن؟!
ئەی دەم و دەسگای دەروێشیت چێشەن؟!
ئەی گەشت و گوزار، دڵڕێشیت چێشەن؟!
پەی چێش مەگێڵی پەی فریشتەی وێت؟!
پەی چێش وێت کەردەن وە ئەبڵەی سەرشێت؟!
قادر بە قودرەت ئەزەڵ هەر وێشەن
پادشای بێچوون وێش بێئەندێشەن
بەعزێ ماڵدارەن، بەعزێ دڵڕێشەن
ئەسرار خەلقەت حیکمەت وێشەن
بەعزێ دڵشادەن، بەعزێ دڵڕێشەن
بەعزێ حەقشناس، بەعزێ بەدگێشەن
تەرەفەین جە ئەسڵ سەر ڕشتەی وێشەن
ئینا نە تەقسیر فریشتەی چێشەن؟
پێشینیان پێش باوەرە وە یاد
هەر جە شای مەردان تا وە کەیقوباد
فیرعەون و نەمروود، شەدداد بن عاد
زوحاک، فەرەیدوون، هەم کاوەی حەدداد
پیر و پێغەمبەر هەم ئابا و ئەجداد
خاسان خەڵاسان بە ڕەحمەت بان شاد
ئەوان نەیان کەرد، دونیا تەمامە
میرزام گێڵیای دەور دونیای تۆ کامە؟!
***
شای مەردان کە دەر خەیبەر کەندەوە
بەو تێغ و تەرکەش، کەمەربەندەوە
بەو گورز و کەمان، بەو کەمەندەوە
بەو کەشتیی دەریای زەڕقول بەندەوە
حەسەن بەو دانش حەقپەسەندەوە
حەزرەمەی جە دەس مەجووس سەندەوە
ئەوان نەیان کەرد، دونیا تەمامە
میرزام گێڵیای دەور دونیای تۆ کامە؟!
***
جمجمە بەو گشت سپا و سانەوە
کەیان و ئەرەشک وە ساسانەوە
بەهرام وە ئەملاک خوراسانەوە
مەحبووبین بەو دڵ هەراسانەوە
ئەبداڵ وە ئەوتای خەواسانەوە
جەی دنیای بێپۆ تەواسانەوە
ئەوان نەیان کەرد، دونیا تەمامە
میرزام گێڵیای دەور دونیای تۆ کامە؟!
***
زاهیدان وە فکر ڕزق حەڵاڵەوە
عابیدان دەیر، دەم وە لاڵەوە
مادەران مەشغووڵ وە مناڵەوە
پدەران پاگیر وە عەیاڵەوە
بێماڵان وە ئاهـ زوولجەڵاڵەوە
ماڵداران وە فکر پووڵ و ماڵەوە
ئەوان نەیان کەرد، دونیا تەمامە
میرزام گێڵیای دەور دونیای تۆ کامە؟!
***
فەرەیدوون وە فکر بەرزیی ناوەوە
قاروون وە درەفش چەرمیی گاوەوە
نەوشیروان وە فکر بەحر ساوەوە
فوانش کەردەن وە سەماوەوە
حاجیان وە فکر ڕێگای کاوەوە
غەوواسان پەی دوڕڕ جە ژێر ئاوەوە
ئەوان نەیان کەرد، دونیا تەمامە
میرزام گێڵیای دەور دونیای تۆ کامە؟!
***
خەسرەو بەو سوپای گیوو و تووسەوە
تووس زەڕین کەوش بە ئەو کووسەوە
ڕۆستەم بەو لەشکر ئەشکەپووسەوە
بەو حەڵقەی کەمەند وە قەرپۆسەوە
قەیسەر بەو لەشکەر ڕۆم و ڕووسەوە
ئیفلاتۆن بەو عیلم بەشەردۆسەوە
ئەوان نەیان کەرد، دونیا تەمامە
میرزام گێڵیای دەور دونیای تۆ کامە؟!
***
فەغفوور بە فیل مەنگەلووسەوە
ئەرەستوو بە فیکر فەیلەقووسەوە
فەرامەرز بەو تێغ سەندەی ڕووسەوە
فەریبورز بەو شەوق نەوعەرووسەوە
سیاوەش بەو هوون پڕئەفسووسەوە
فریشتان بەو زیکر یا قودووسەوە
ئەوان نەیان کەرد، دونیا تەمامە
میرزام گێڵیای دەور دونیای تۆ کامە؟!
***
سولەیمان بەو جەیش جینن و ئینسەوە
بەو قاڵیچە و تەخت جەوهەر حوسنەوە
ئەو بە فرمان باد کەسنەپرسەوە
تەیر و شێر و بەور، پڵەنگ، خرسەوە
بەو خووگ ئەژدەر «ابن العرس»ەوە
بەو زات زاڵەی کەسنەتەرسەوە
ئەوان نەیان کەرد، دونیا تەمامە
میرزام گێڵیای دەور دونیای تۆ کامە؟!
***
ئادەم و حەوا بە ئەولادەوە
حەزرەت نووح بەو عومر خووادادەوە
قاروون بە ئەو گەنگ دوورئوفتادەوە
داود بەو سنعەت بەرگ پولادەوە
ئەسکەندەر بەو جەیش بێسامانەوە
دەقیانووس بەو زوڵم بێئامانەوە
ئەوان نەیان کەرد، دونیا تەمامە
میرزام گێڵیای دەور دونیای تۆ کامە؟!
***
خورشیدشا بەو عیشق خەرامانەوە
خەسرەو بەو خواجە و غوڵامانەوە
موجتەهید بەو عیلم عالمانەوە
وە قەهر و کینەی زاڵمانەوە
ئەوان نەیان کەرد، دونیا تەمامە
میرزام گێڵیای دەور دونیای تۆ کامە؟!
***
هۆلاکۆ و جەنگیز وە تەیموورەوە
بەو کەللـەی منار زوڵم و زۆرەوە
ئیرەج وە سپای سەلم و توورەوە
نادرشا بەو تاج کۆهی نوورەوە
خاقانی چینی وە فەغفوورەوە
کەریم خان بەو عەدڵ بێقسوورەوە
ئەوان نەیان کەرد، دونیا تەمامە
میرزام گێڵیای دەور دونیای تۆ کامە؟!
***
پێغەمبەران گشت بەو ئیعجازەوە
بەو لوتف بێحەد بێنیازەوە
موحەممەد بەو فەزڵ بێئەندازەوە
بەو لوتف بێحەد بێنیازەوە
بەو حوکم قورئان شیرین ڕازەوە
بەو نام و نامووس سەرئەفرازەوە
ئەوان نەیان کەرد، دونیا تەمامە
میرزام گێڵیای دەور دونیای تۆ کامە؟!
***
ئەسحاب بەو عیززەت، بە ویقارەوە
عەلی بەو تیغ زولفەقارەوە
بەو عیلم و هوبا و ئیفتیخارەوە
عومەر بەو تەدبیر کەسنەدارەوە
ئەمەوی بەو خوڵق بەدکردارەوە
بەو کینەی دێرین بە موختارەوە
ئەوان نەیان کەرد، دونیا تەمامە
میرزام گێڵیای دەور دونیای تۆ کامە؟!
***
شەفیع شاعیر، نیزامی سیفەت
موجریی مەعانی، کان مەعریفەت
برای بڵند قەدر، دانای گەوهەرڕێز
لاڵبەخش قەید، بە وێنەی پەروێز
میرزای موعتەبەر، مەرتەبە عالی
مودیر مەحزەر مەخسووسەی والی
مونشی باشی باش، خاسەی سەرتەڵان
موستەوفیی دیوان خان ئەردەڵان
چەند خۆشنویسان وێتئاسای ڕووی دەور
شیرین کەلامان، شیرین تەرز و تەور
مەعلومات بێ شۆ، موعتەبەر مەشهوور
مەعریفەت مانیع بە دانش مەغروور
ئیفلاتوون فامان ئەرەستۆ دەستوور
لوقمان لوقمانان، نە خاک بین مەستوور
ئەوان نەیان کەرد، دونیا تەمامە
میرزام گێڵیای دەور دونیای تۆ کامە؟!
***
هیچ مەبەر زویر دایم بۆت سەفا
وێت مەدەر بە غەم دنیای پڕ جەفا
ئەزەڵ تا ئەبەد هەر ئێدەن کارش
ڕۆژێ پەی کەسێ گەرمەن بازاڕش
دانایان بازاڕ ئەوان کەسادەن
دنیای پەڕ ئاشووب فیتنر و فەسادەن
خاناناسناوی ئەدەبی وێنەی تۆ، تۆیش وێنەی خانا
دەورەمان ویەرد هانا هەی هانا