عەزیز ئارەزووت زۆری بۆ هێنام
لە کتێبی:
دیوانی سەیفولقوزات
بەرهەمی:
سەیفولقوزات (1876-1945)
7 خولەک
1525 بینین
عەزیز! ئارەزووت زۆری بۆ هێنام
فرمێسکم سوور بوو، زەردی ڕووی لێنام
دیسان بە ئاوری دووریت کەوتمە گیر
دنیام لێ سارد بوو، بوو بە زەمهەریر
دنیا وا پڕ بوو لە بەفر و سیخوار
فرمێسکی سوورم بەسپی هاتنە خوار
تا ناهومێد بووم لە هاتنی زووت
جەرگم بوە پۆلوو، هەناسەم بزووت
هەوا بە حاڵم وەک کێوان دەگری
بە تەرزە و بەفر و باران و هەوری
عەرزیش لەبۆ من هێندەی قوڕ پێوا
بەهاری دەگەڵ زستان لێ شێوا
گیا و گۆڵی مێرگان بۆم سیس و زەرد بوون
بۆ شینی کێوان، کەوان هەمدەرد بوون
داری مێشە و باغ بەفر دایپۆشین
لێک دەڵێی مردوون، کفنیان پۆشین
شینی بەهارە، ئاسمان هەر دەگری
هەوریش ناڵەناڵ ڕووی خۆی دەپچڕی
با، لە کێو و دەشت خۆڵ وەسەر دەکا
گریانی کێوان بەحران پڕ دەکا
کەوی کوێستانان، لە قاسپە کەوتن
بێهۆش بوون یاخۆ، خەویان لێ کەوتن
چیڕە و جریوەی جووڕە و چۆلەکە
نایێ، نەیانما هێلانە و هێلکە
لەگلەگ لە گل کەوت، نەما تەقتەقی
سێرووش لە سیڕە و فیتوو و چەقچەقی
پاک پەشیمانن لەبۆ گەرمێنێ
بۆچ دەهاتنەوە؟ عەمروو نەمێنێ!
قاز لە شەتاوان قاڕەی لێبڕا
دوڕنای چۆماوان زوڕنای لێدڕا
لە درزی عەرزی، هەوێردە دامان
بێهۆش بوونەوە، سڕ بوون لە سەرمان
لە سەرمان، سەریان کیسەڵ و ڕەقە
بردە بەر خۆیان، بێ تەقە و ڕەقە
ویشک بوو دووپشک، ئەو کوێری ناڕاست
مشک کونی خۆی بە ئاوات دەخواست
بۆق کە دەیقڕاند، لەوێی کردەوە
کەریش زەڕینی، لەبیر بردەوە
مار پاپۆکەی خوارد، خۆی دە خۆڵ دەگرد
توێژی کۆنە و نوێی لەبەر خۆی دەکرد
ڕێوی کەوڵی خۆی ئاوەژوو دەکرد
ژووشک ئارەزووی کەوڵی مووی دەکرد
لاڵ بم نابییێم لە چیا و لە ڕازان
زیڕەی هەڵۆیان، چریکەی بازان
لەبن بەردان مان هەر سەرمازەڵە
لە باغ و باخچان، قەل و قشقەڵە
پووشی داپۆشی، داڵدەی پاک بڕی
کەروێشکیش ڕیشەی پاک کرد و بڕی
بەفری بێ وەعدە ڕەشانگی بڕی
ڕەشانگ و سپی پاکیان سەر بڕی
سەر بڕا گاشین پاش مانگابۆرە
لەباتی « گاران ڕۆیی» گابۆڕە
شین و شەپۆڕە لەنێو ڕەعیەتی
بەبا چوو ڕەنج و سەعی و زەحمەتی
شەماڵ و زریان دایم شەڕیانە
ئاغاوەت شڕن، کرمانج قڕیانە
ڕۆژ هەتا شەوێ، گەورە و بچووکیان
خێزانی ماڵێ، گەورەکچ، بووکیان
خەریکن لە باغ فریزوو دەردێنن
وەک شەونمی گوڵ ئارەق دەڕژێنن
ئارەق لە هەنیان بەڕیز بژمێرە
کێ دی لە ئاسمان بە ڕۆژ، ئەستێرە
لە دەوری سەریان، دەسرۆکەی هەوری
وەک مانگی چاردە، لە نێوان هەوری
کەوتە سەر پیلیان چارەکەی نوێژێ
کەشەهەوری کرد لە دەورەی ڕۆژێ
زولفان لە ڕوویان وەک ڕەشمار دەخشان
شەو، بوون وەک شەوە، بە ڕۆژ دەدرەخشان
قەد و باڵایان وێنەی نەمامان
کێ دی نەمامان، بگرن شەمامان!
دەسماڵی ملیان، پشتێندی شلیان
چنار و لاولاو، چاوی بە کلیان
زولفان لەسەر شان، لێک پڕژان، ڕژان
لەشکری چین و ژاپۆن تێکچڕژان
بە لەرزە دەچنە فریزووچنین
گریانە کاریان لەجێی پێکەنین
بۆچنینەوەی جوان کەڵەکەی دەکەن
پۆلی کەوان وان، کە چینەی دەکەن
پاچ و پێمەڕە و بێل لەسەر شاندا
وەک فەوجی حازر لەژێر فەرماندا
هێندە لاوازن مەڕ و ماڵاتیان
قوربانی ناکرێ، نادرێ زەکاتیان
گا لەبەر لەڕی هەڵناگرێ نیری
نە مەڕ ماستی ما، نە مانگا شیری
لۆک چەمبەرەی بوو، ماین مشمشە
گا، گوێڕەپەی گرت، گامێش خشخشە
کەڵ و گامێشان بوونە چەکچەکی
وشتریان بەعەین بێچووی لەگلەکی
لەبەر بێهێزی، لە ترسی سەرما
پشتێند لە پشتدا هەموو جل کرا
بزن و مەڕ ڕووت بوون وەک سوورەساقە
یەک دانوو دەیکوشت، یەک بەلەباقە
زستانی ئەوساڵ دیارە پێنج مانگە
مەڕ و کا و گیا و جۆ، بڕا لە دانگە
نایە فیتەی شوان لەسەر شەوێنێ
مێگەلان چێشتان لەکوێ دەنوێنێ؟
کوان شەنگەبێری لە چیا و کوێستانان
شڵقەی مەشکەیان بەری بەیانان
قۆڵیان هەڵدەکەن دەڵێی بلوورە
سینگیان دەردەخەن، پارچێک لە نوورە
دەرزی بەرۆکیان کە دێن دەربێنن
ڕۆژ لە عاسمانێ بۆ عەرزی دێنن
زولفیان لابەلا دەکەن بەلادا
ڕۆژ هەوری لەسەر ڕووی خۆی وەلادا
دێهاتی لێک دەی چادر و هۆبانی
دەست ناکەوێ ڕۆن بۆ چەورەسانی
وەدەست ناکەوێ ماست بۆ هەوێنی
دۆی هەڵگێڕیەوە، یان بیکوڵێنی
پەنیر بوە ئیکسیر، شیر ئاوی حەیات
هەروەک ئەسکەندەر کەوتینە زوڵمات
شەماڵ و زریان دایم شەڕیانە
ئاغاوەت شڕن، کرمانجقڕیانە
زستانی ئەوساڵ دیارە پێنج مانگە
مەڕ و کا و گیا و جۆ، بڕا لە دانگە
تەویلە و هۆڵ و هەیوان هەڵوەشان
خرا بەر مەڕی لە دانگە و حەوشان
پووش و ئاڵاش و قامیش دەرکشان
درا بە گاڕان وەک وێنجەی نوخشان
کرمانج، دەوڵەتی پڕ و پاتاڵ بوو
کۆچی دێ بە دێی بە مانگ و ساڵ بوو
ئەویش لەدەس چوو، چیدی کۆچ مەکەن!
کای سەرەونوێ کەن، جووتی چا بکەن!
قیمەتی کایە وەک کارەبایە
بۆ بە قووتی ڕۆح وێنجەی سەحرایە
حاسڵی عومروو - لە زۆر و کەمی
داتان بە گیا و کا لەنێو عەجەمی
باغان دابنێن، داران بنێژن!
نەجیب و ئەسڵن، کۆن و لەمێژن
حەیفە میللەتێ شەش هەزار ساڵ بێ
نۆکەری ماڵان، ڕووت و ڕەجاڵ بێ
چیدی دوژمنان بە خۆ خۆش مەکەن
بووزو و کەپەنک باڵاپۆش مەکەن!
تا کەی لە دەرکان کز و بڵاو بین؟
بێ مەزن و گەورە، سەر بێ کڵاو بین
نۆکەریی ماڵان شەرمە لە بۆ مە!
کۆڵان هەڵگرین بە کۆمەکۆمە
هەر کەس ئارەزووی ماڵانی هەبێ
وەجاغی کوێر بێ، منداڵی نەبێ
ئەو بەدبەختییە لە کورد ڕووی دابوو
لەبەر نەخوێندن کۆزیان ساوا بوو
واجبە خوێندن بۆ دنیا و دینێ
پێغەمبەر فەرمووی بۆ چوونی چینێ
بە کوتە و شانامان میللەت دەمێنن
بە مەزن و گەوران شان دەشەکێنن
دەردی دڵ دەکەم کورت و کرمانجی
«حەسەن» کرمانجە، چی لە دیلمانجی
پووش و ئاڵاش و قامیش دەرکشان
دران بە مەڕی وەک وێنجەی نوخشان
کای زەردە و ڕزیو بە لیرەی سوورە
وێنجەی ڕەش و شین پێستی سەموورە
ڕێی کاکێشانێ وەک کەهکەشانە
قەتاری وشتر وەک ئەستێرانە
لاڵ بم نابینم خێڵ سەرەو خواران
تەقڵە و ڕمبازی و هەوهەوی سواران
کوا «پیرۆت ئاغا»، سەرخێڵی کوردان؟
لە «قوڵەسەنی» ڕا بچێ بۆ کوێستان
لە کوێیە «تاغی» - ئەو چادری جوانی
تیپ تپ میوانی سەر سفرە و خوانی
کوانێ «سەید سەمەد» ئەو مەردی ڕەشید
بۆ «ماین بڵاغ» بچێ بە تەمهید
«خەسرەو»یش جوانەگا ڕەشی مندار بوو
خواردنی فریزوو، گەڵای بن دار بوو
دەگەڵ «غونچێ» گیان شینیان دەگێڕا
«ساڵح» و «قادر»یان دە سەر دەگێڕا
کەرەبۆزیشیان لەسەر وەستایە
کوڵی گریانیان لە ئەوکێ دایە
تازەماڵەکان داخودا چلۆنن؟
ئەوانیش خەریک فریزوو و کاکۆنن
دڵت تەنگ نەبێ، تفاقت هەبێ
ئەوی تۆی نەوێ یاخودا قەت نەبێ
«عومەر» و «عوسمان»، «بووبەکر»ی نازدار
بە ناز گەورە بن، هانامان چواریار
جێژنی قوربانە، خۆم قوربان دەکەم
جێژنەپیرۆزەی عەزیز گیان دەکەم
تاریخ هەزار و سێسەد و دوازدە
بیستی فەروەردین نەچێ لە یادە.