خانەدانی چەمشکەزەک
خانەدانی ئەم ئیمارەتە بە ڕیوایەتێک نەتەوەی عەباسی و بە ڕیوایەتێکی تر نەتەوەی سەلجووقییە. موئەسیسی مەعلوومی، مەلیک محەمەد و باوکیەتی. مەلیک شاهی کوڕی مەلیک مەحموود لە ٥٩٦ هـ.دا بۆ ئیستقلالی خۆی لەگەڵ سەلجووقییەکاندا کەوتۆتە شەڕەوە و لە ناو چووە و ئیمارەتەکەش کەوتۆتە دەس سەلجووقی. لە پاش بەینێک مەلیک محەمەدی کوڕی مەلیک شاهـ ئیمارەتەکە ئیحیا ئەکاتەوە و ٣٢ قەڵا و ١٦ ناحیە زەوت ئەکا.
عەشیرەتەکەی بە مەلەک‌شاهی مەشهوور بوو و لە ئێرانیشدا هەزار ماڵێکی هەبوو. دائیرەی حوکم و نفووزی ئەم عەشیرەتە ئەوەندە واسیع بووە کە عادەتەن تەعبیری چەمشکەزەک بۆتە عەلەم بۆ کوردستان.
ئەم ئیمارەتە لە دەوری موغول و تەیموور و قەرەقۆیۆنلوودا خۆی زۆر باش موحافەزە کرد، بەڵام لە دەوری ئاق قۆیۆنلوودا بەعزێ عەشایری تورک نێرراوەتە ناوی و پیر حسێنی ئەمیری، هەرچەندە ئەم عەشایرەی دەرکرد و ئیتاعەتی شاهـ ئیسماعیلی کرد، بەڵام فائیدەی نەبوو و ڕیاسەتی ئەم ئیمارەتە کەوتە دەس ئومەرای قزڵباش. لە دوای بەینێک یاوز سوڵتان سەلیم، چەمشکەزەکی دایەوە بە ئەمیر پیر حسێن و ئەم ئەمیرە کە بە ئازایی و نەترسی، یاوزی حەیران کردبوو، هەڵیکوتایە سەر حاکمی قزڵباش، نوور عەلی و کوشتی و ئیمارەتەکەی سەندەوە.
لە دوای پیر حسێن، ئیمارەتەکە سێ قۆڵی «مجنگرد، پورتوق، سقمان»ی لێ بۆتەوە و تا ئەواسیتی دەوری عوسمانی دەوامی کردووە و بێجگە لە ڕوئەسای ئەم سێ خانەدانە، پێر حسێن بەگ، نۆ کوڕی تریشی بووە و هەر یەکە لە تەڕەف حکوومەتی عوسمانییەوە مەنتیقەیەکیان بە موڵکایەتی دراوەتێ.