١ ترانه‌های کردی کرمانشاهی
لە کتێبی:
گۆرانی
بەرهەمی:
محەممەد موکری (1921-2007)
12 خولەک
2973 بینین
١
تەنیا داریک بیم، کیەنیک لە پام بی
گەل گەل نازارەیل دایم لە سام بی
ئیسە پیر بیمە، بەلگم ڕزیایە
گەل گەل نازارەیل لەلیم تووریایە
٢
خودا! دا لە دەس، شولەی مانگەشەو
نە مانگ ئاوا بی، نە خیل چی لە خەو
ئەگەر هەلەسم، سایەم دیارە
ئەگەر دانیشم، دڵ بی قەرارە
٣
خودا بسینت حەقم لە دایەت
خوەم جەورت کیشام، کی نیشتە سایەت
٤
تو قەسەم خواردی شوو بکەیتە پیم
دوەشەو عەکسەکەت لەلای شەخسی دیم
من کەیخودا نیم، کارت بسازم
دووست بکوشم، خوەتیش بخوازم
٥
ئەی خودا زوورە! پەیغەمەر زوورە
ژن وەی خاسییە، شووکەی ناجوورە
من کەیخودا نیم، کاری بسازم
شووکەی بکوشم، خوەیشی بخوازم
٦
خودای بان سەر! زووردار بکەی کوور
دووسم ناشی بی، بردنەی وە زوور
٧
هەی داد هەی بێداد! کەس دیار نییە
کەس لە دەرد کەس خەوەردار نییە
٨
یە چە کووسم کەفت، چو زەنگم زڕیا
دەسم لە داوان دووسەکەم بڕیا
٩
ئیمڕوو قوولەکەم وە دلگیر دیمە
زنی و زنگانی، دی ئەرای کیمە؟
١٠
ئی بان و ئەو بان، یە چ بانیک بی
دووس لە دووس بڕیا، یە چ ژانیک بی
١١
خوەم و بایەقوش هەردک هەمدەردیم
کەلاوە نشین، بیاوان گەردیم
١٢
ئەگەر مەیلەکەت فەرامووشم بووت
سفیدی کەفەن، بالاپووشم بووت
١٣
جوان بیم لە عشق، تۆ پیرم کردی
وە زەنجیرەی زولف ئەسیرم کردی
١٤
یە شەرت و یە بەین، یە قەرات بی؟
لە ڕووژ ئەوەڵ، کی زووردارت بی؟
١٥
باڵاکەت بەرزە چەنە چناری
ئەو هەفت ئیمامە بەد وە ڕیت ناری
١٦
کوور بووت ئەو دیدە، تۆ نیشانم دا
نان بەدبەختی وە داوانم نا
١٧
ئیوارە دیمت وەو جەلالەوە
خوڵکم نەکردی، چیتە ماڵەوە
١٨
بیل تا لیم شەو بات، شەو لەلیم خاسە
دوشمەن نەزانت بەرگم پەلاسە
١٩
بیلا هەر شەو بووت، لە ڕووژ بیزارم
تەقسیرم نییە، عاشق زارم
٢٠
سێ مانگەی زەمان گشتی شەو بیات
دەم وە نەو دەم، چەو وە خەو بیات
٢١
ئیمشەو چەن شەوە تالار بی نازە
نە کزەی کەواو، نە دەنگ سازە
٢٢
ئەر بیەیتە پیم، ماچێ لە نەو دەم
ڕووژی چوار جارە قەزات خەم لە خوەم
قەزات خەم لە خوەم، ڕووژی چووار جارە
سوب، نیمەڕوو، عەسر و ئیوارە
٢٣
ئەر بەشم نییەی لەو سینەی سافت
چو مار حەلقە دەم، لە دوور نافت
٢٤
وە بەرزی باڵات، میل قەورم بووت
قڕە پاچینت قەلای دەورم بووت
٢٥
ئی قەورە نەچم، ئی قەورە تەنگە
دوشمەن کەنیەسەی، وە زەردەخەنە
٢٦
بنووسین لە بان سەنگ مەزارم
شەهید عشقم، مەکەین ئازارم
٢٧
بیلا بمرم، هەر وەی دەردەوە
سەر بنیەم وە بان سەنگ سەردەوە
٢٨
دەر جلەوخان، بکیشینم دار
تا کە دووسەکەم بارێتمە خوار
٢٩
وە شەو دەوریشم، وە ڕووژ دیوانە
کوشتەی شەخسیکم، هەوسای خوەمانە
٣٠
وە دەر ماڵەکەت، پام سوڕیا، کەفتم
بەدبەختی گردم، شەو لەلات خەفتم
٣١
خاڵ لەو یەکی، خاڵ مل دووان
خاڵ نەو سینەت سەر لەلیم شیوان
٣٢
چەویەل مەست، هاوردی، بردی
تەرک دلداری، خوەت و خوەم کردی
٣٣
یادگارییەکەت ها وە لامەوە
وە کوردسان چم، نەتییەمەوە
٣٤
مەر من چە وتم؟ تۆ چە شنەفتی؟
وە قسەی ناکەس، وەلیم دوور کەفتی
٣٥
هەرچی پیت وتم قسەم نەشنەفتی
خەیلی خوەشم هات وەی ڕووژە کەفتی
٣٦
ئەگەر مەیلەکەت وە کەسی دایتە
بچوو بسینەی، خلەتییایتە
٣٧
یە چ دەردی بی، بیوە دوچارم
سەر بی وە سالار، لەش بی وە بارم
٣٨
ڕازیم وە خودا، جەم بوون وە دوورم
هەر کام وە دەسیک بکەنن قەورم
٣٩
چەن جەور؟ چەن جەفا؟ چەن خوار و زاری
شوان بی موز، حەق نادیاری
٤٠
هەی داد هەی بیداد! ئالوودەی دەردم
کەلاوە نشین، بیاوان گەردم
٤١
بووش وە دووسەکەم، ئەر دووسم دیری
جوفتی بازووبەن ئەرام بانیری
٤٢
هەر کە مزگانی دووس ئەرام باری
ئختیار دیری چەوم دەراری
٤٣
ئیمشەو چەن شەوە نەتییەی لە خەوم
لە کی تووریایتە بینایی چەوم
٤٤
لە دوورەو هاتی، وتم یە یارە
گلارەم کوور بووت، یە خو ڕیوارە
٤٥
کەفتم وە شوونت وە مەچوو مەچوو
تاڵی لە زولفت بیلە جی بچوو
٤٦
ئەر بییەتە پیم ماچ وە نەو دەم
ڕووژی دە کەرەت دەردت خەم لە خوەم
وە یەی ماچ، دو ماچ، دلم نەوت ڕازی
تا نەو مەمکت، نەکەم دەسبازی
٤٧
میوان خوەش هاتی، نوور وە پاتەوە
دەرمان دەردم، ها وە لاتەوە
٤٨
قامەتم لەژیر بار غەم چەمی
مردن بیترە لە هەومال کەمی
٤٩
ئەر مەیلت نییە تا دلنیا بووم
کەم دەس وە داوان شەیخ و مەلا بووم
٥٠
ئیوارە دیمەت، کاشکی نوینیامەت
نیشانم دایتە گووشەی قیامەت
٥١
ئەگەر مەیلەکەت بیەم وە کەسی
دەسم وە داوان ئیمام نەڕەسی
٥٢
وەی ئیمام هادی، بان کولیایی
کافر نەخەفت شەو وە تەنیایی
٥٣
هەر کە من و تو لە یەک کردەوە
نالەی بات لە بان، گران دەردەوە
٥٤
شەرت بوو لە داخت هەرگز نەخەنم
بەرگ عازیەتی لە وەر نەکەنم
٥٥
ترسم بمرم بیاوان بووت جیم
ڕەفیقەیل جەم بوون نەشناسن من کیم
٥٦
دووس دلسووزم، هەم دلنەوازم
ڕییەکەی ئومید، جییەکەی نازم
٥٧
ئەر بیەیتە پیم لە دەمتە ماچی
باوک و داڵکت، وە دووزەخ ناچی
٥٨
ترسم بمرم، نەکەم کامرانی
هەر ئاهـ بکیشم پەی نەوجوانی
٥٩
ئەی وەیس نازار! گومبەز بارگا خاس
تەوافچی فرەس دەردەژار بشناس
٦٠
خوەم و بایەقوش هەر قووقوومانە
من پەی دووس گەردم، ئەو پەی ویرانە
٦١
جفتی شەمامەی نیمڕەسم دییە
دەوری پەڕچینە ڕی دەسم نییە
٦٢
وە یەی گووشەی چەو، ساقی مەسم کرد
وە چەو ترەک، بوت پەرەسم کرد
٦٣
ئەناریک هاتیە لە لای دووسەوە
ئوشم بخوەمەی هەر وە پووسەوە
٦٤
دەمەکەت بارە! ماچ کەم دنانت
وە لیو بکیشم، بار لە زوانت
٦٥
فدای باڵات بام تەرکەی لیو چەم
ئاو شەت خواردی، سەوزەی گوڵ وە دەم
٦٦
خوەم کورد و تو فارس، زووان دو جوورە
خاترخوات بیمە، یە کار زوورە
٦٧
وە قورئان قەسەم، وە هەرچی پیرە
مێرت چو قوللاو وە جەرگم گیرە
٦٨
سە خوەم غەریب دەشت زەهاوم
چو ماسی بریان دەروون تەو تەوم
٦٩
پەرەو و بیستوون هەردک برا بین
قسمەت کاری کرد لە یەک جیا بین
٧٠
ڕیکەی کرماشان گوڵ و گوڵدەسە
بووشنە دووسەکەم، غەریبی بەسە
٧١
وە فدای ماڵەکەی پای پەرەوت بام
وە فدای دیدەکەی شەو بی خەوت بام
٧٢
لە ماڵ دەراتن جوفتی گوڵ وە سەر
گەوراکەی چو مانگ، بوچکەلەی چو خوەر
٧٣
هەر کەس بپرسی نەو و نیشانم
من بەدبەختەکەی نەو کرماشانم
٧٤
هەزار یار داشتوم هەر تو یارمی
چوونکە ئەوەڵ چەو، نەو شکارمی
٧٥
حەسرەتم یەسە بامە نەو ماڵت
دەم بنیەم لە بان ئەو تەنیا خاڵت
٧٦
تو خوەت گوڵیکی، گوڵ ئەرای چەتە؟
عالەم وە حەسرەت، گوڵەکەی خوەتە
٧٧
لە دوورییەکەت فرە هووڵمە
سەنگینی پەرەو، غەم وە کووڵمە
٧٨
من دوور و تو دوور، یەک لە یەم دوورتر
تاسەی هەم کیشیم شەو لە ڕووژ بیشتر
٧٩
لە دوورییکەت ئاگر گردمە
وە کووری چەوت یاری گردمە
٨٠
توف وە شەرتی ژن! توف وە بەقای ژن!
خوەت قەسەم خواردی شوو بکەیتە من
٨١
لە دەر ماڵەکەت هاتم وەرەو خوار
چەوم کەفتە پیت بیمە گرفتار
٨٢
هەم نانم بڕی هەم دووکەی کاکەم
چەوم وە پیت کەفت خوەم گردەو ناکەم
٨٣
ساعەت هەفت و هەیشت، دان لە دەروازە
چەوم کەفتە دووس، دڵم بی تازە
٨٤
وەی مانگە قەسەم دڵەیە بنیشی
یەی دووسی تووام، نازم بکیشی
٨٥
هەر ماڵی گیسکی خوەم تەنیا گووری
نەزر ئەللا بووت دووسم نەتووری
٨٦
وەی مانگە قەسەم یە چەنی زەردە
ماچ دووس کردن شفای دەردە
٨٧
وەی مانگە قەسەم یە چەنی تارە
ماچ دووس کردن شەفای بیمارە
٨٨
وەی مانگە قەسەم یە چەنی بەرزە
ماچ دووس کردن وە ترس و لەرزە
٨٩
بەو بەو بەو بەو بەو! دووس عەزیزەکەم
میوەی ڕەسیدە سەر پاییزەکەم
بەو بەو بەو بەو بەو! کار وەپیت دیرم
قسەی چەن شەو وەرج، کەفتیەسە ویرم
٩٠
ئەو دەسە نەچت شەو لە گەردنت
چ فایدە لە دوور نگا کردنت
دەم نەنیت لە بان گوونای زەرد سوور
خودا بووڕت ئشارەی لە دوور
٩١
وەسەر کیانیەکە قالی تەکانی
لەژیر قالیەکە چەو لیم قرتانی
٩٢
گەواهی عشقت ڕەنگ زەردمە
ماچ نەو دەمت دەوای دەردمە
٩٣
خاڵت شماردم هەفت و هەیشت و نو
هووچ خاڵیک نەیمە وینەی خاڵ تو
٩٤
بیلا شویەکەت شەوەکە دار بووت
سفیدی سینەت وەپیم دیار بووت
٩٥
ئاگر چی وەلیم، بەو خامووشم کە!
حەلقەی غوڵامی خوەت وە گووشم کە
٩٦
کرماشانیکم وە دڵ گیریامە
وە حوکم دووسم زەنجیر کریامە
٩٧
کورە کەم بکە نوور باوانم
بەشکم بگریت دەس وە داوانم
٩٨
وەو هەسارەکەی ها بان ماڵت
ئەگەر کوشتیتم خونم حەلالت
٩٩
ئەو سەرسەراوە دەنگ تو لی نای
کیانیکی خوشگ بووت ئاو لەتی نەزای
١٠٠
هەر سەرسەراوی سەیرانی دیری
هەر بڕە ماڵی جەیرانی دیری
١٠١
باڵاکەت بەرزە خودا داسەو پیت
چو گوڵ ڕەژیایە سوەیل دەسەو لیت
١٠٢
هەرچی چەو گل دام وەی کوورەوبیە
دەنگ دووس بڕیا، گشتی سووفیە
سەد ساڵ سووفی بیم لە خاوەر زەمین
چەوم کەفتە پیت هەلگردیام لە دین
١٠٣
هەرگز نەوەسایت سەروین وەی خاسی
لەو سا شوو کردی دی خوەم نەشناسی
١٠٤
جوفتی چەو دیری چو پیاڵەی چینی
حەسوودیم نەتیت حەق لیت نەسینی
١٠٥
تووڵەی دەس نیشان عاسای دەسمی
من کەسی نەیرم تو گشت کەسمی
١٠٦
سەروین و مەروین لەیەک شیویایە
ئەر دروو نویشم ماچت کریایە
١٠٧
عەرەق و شەراو خوەم مەس نەکردن
چەوەیل مەست دیوانەم کردن
١٠٨
عەرەق دایتە پیم یە خو شەراوە
ئەرای دووسەکەم جەرگم کەواوە
١٠٩
وە دەر ماڵەکەت ساتی دانیشم
هەر کە لیم پرست ئیوشم دەوریشم
١١٠
باڵا وەی بەرزیە، قەد وەی باریکی
ستارەی سوەیل کەفتە تاریکی
١١١
شەم بیم، شۆلە بیم، پەروانەم کردی
فرە عاقڵ بیم دیوانەم کردی
١١٢
شەلم، شەکەتم، لە ڕی هاتمە
لە سای ماڵەکەت کرچ هەلاتمە
١١٣
دەسم بگرە بزان تەو دیرم
لالە لال بکە بەشکم نەمرم
١١٤
یە دەس کیە لە بان شانم؟
دەس دووسمە، دەردی لە گیانم!
١١٥
دوەشەو دیم لە خەو، خەو دروو نییە
دەسم وە نازەو وە ملت بییە
١١٦
توف وە کرماشان! چاڵە زەمینە
بیستون خاسە، جییەکەی شیرینە
١١٧
خوەم کرماشانی دووسم قەسرییە
خاترخوای بیمە، تەقسیرم نییە
١١٨
سەرم وە سەرگەرد ئەو جوفتە چەوە
بیە کاسەی خون کەفتیەسەی نەوە
١١٩
یەی دووسی تووام تا سەر دووسم بووت
من بوومە دەوریش، ئەو کەلپووشم بووت
١٢٠
هەی داد هەی بیداد خوەم تەنیا مەنم
کلکە ویرانە بی وە مەسکەنم
١٢١
دیتر تەمەننام لە باڵای کی بووت
دیتر کی بوونم شیوەی تو لی بووت
١٢٢
فدای شوەکەی قەجەر پاچەت بام
ڕسوای سەد ساڵەی تەنیا ماچت بام
١٢٣
دنان تەڵاکەت، ڕووشنای گلارەم
تو تەقسیر نەیری، خوەم سیەچارەم
١٢٤
لە یەی جی بەرزی بکەنین قەورم
هەرچی چەو مەسە، جەم بوونە دەورم
١٢٥
تو خوەت گوڵیکی و گوڵ بازی کەی
وە نیش برژانگ تیرەنازی کەی
١٢٦
من ئیوشم تاتی تو بیوش براکە
تا مەردوم بیوشن کارییان پاکە
١٢٧
ژن وەی خاسییە، شووی وەی گەنییە
باوانت بڕمی! یە چو مەنییە؟
١٢٨
ئەر مەیلت نییە ئی دەوینە چەس؟
سوب تا ئیوارە کەوش دڕینە چەس؟
١٢٩
ئەر مەیلت نییە ئی ئشارە چەس؟
پەیغام هەناردن، سوب ئیوارە چەس؟
١٣٠
هەسارەی هەلات، وتم سوەیلە
تومەز دوما کووچ، باوانم لەیلە
١٣١
هەر کووچ کووچت بی، کووچت بی وە ڕاس
دمای کووچەکەت ئاخر دونیاس
١٣٢
فەرهاد ژارەکەی شازادەی چینم
قسمت هاوردەی پای بیستونم
١٣٣
دەمەکەت بارە! مک مک بمژم
کی لارەت کردیە تا خوەم بکوژم
١٣٤
ئەرا نەنووڕی وەی زاریمەوە؟
وەی کووس کەفتی، دیارەمەوە
١٣٥
کردیتەسە بان بەرزە دیواری
نەنووڕیت وە حاڵ یەی دەردە ژاری
١٣٦
وە سەر میلەو بان، کرن دیارە
هەر کەس دووس دیری چەو ئنتزارە
١٣٧
قەسر و خانەقین، سەرحەدد ئیران
گشتی وە قوروان چەوەیل جیران
١٣٨
من کەمووتەر نیم شەقە بیەم باڵ
وەلای دووسەکەم بپرسم ئەحواڵ
١٣٩
چەرخی چەو خومار! دیدە قەترانی!
شکڵ و شیوە خاس! ماڵم ڕمانی
١٤٠
کردی لە بانی بەرزی عمارە
وە دەم چڕیتم، وە چەو ئشارە
١٤١
ئاگر لە دەسم کەفتە داوانم
ڕیکەی ماڵ دووسم، بییە باوانم
١٤٢
بەو! بەو! بەو! بەو! بەو! خاس چشتی دیری
مەمک ئاڵووچەی پڕ مشتی دیری
١٤٣
شەو لە قەراوڵ، ڕووژ لە چەپەوبای
چو دەریای قولزوم، چەوەیل بی خەو بای
١٤٤
کاشکی سەنگی بام شەو لە سەرینت
گووش بیەم کزەی ناڵەی دەروونت
١٤٥
یەکی لە لیم چی، دیدە و گیانم بی
کەلیمەی شادەت، توک زووانم بی
١٤٦
بەو تا زوڵفەکەت بکەمە شانە
نەوا بگرت، گەرتی گوورخانە
١٤٧
کوت کوتم بکەین لە بان پووسم
من دەس هەلگر نیم لە تازە دووسم
١٤٨
توف وە شەرتەکەی نیمە تەمامت
وەتم خاسیکیت، بوومە غولامت
١٤٩
بیلا بمرم، ڕووژی چووار جارە
سوب و نیمەڕوو، عەسر و ئیوارە
١٥٠
وەی مانگە قەسەم چەنە چەنیکە
چەنە گوڵ تلای، لای سەروەنیکە
١٥١
تیری دا لەلیم چەرملەی چەو مەس
لە شون تیرەکەی، خون قەتارە بەس
١٥٢
کاشکی من بیام وە جی ئەو تفلە
شەکەر بنووشیام وە سای ئەو زولفە
١٥٣
کەم بەو، کەم بچوو، کەم دە زەحمەتم
هەم دینم سزیا، هەم قیامەتم
١٥٤
ئەرای دووریکەت فرە پەشیوم
سەد مسقاڵ وە سەنگ بار گردیە لیوەم
١٥٥
هەر کەس کە بیوشت غەریبی خاسە
ئەویش لە جملەی خودا نەشناسە