مەلا حەسەنی شاتری واتە مەلا حەسەنی ناوگردان...
مەلا حەسەنی شاتری واتە مەلا حەسەنی ناوگردان بۆی گێڕامەوە وتی:
خاڵە مەحمووی حەمەی سەمینی، وردەشاتری هەبوو پیاوێکی پیریی بەساڵاچوو بوو، داستانێکی ڕاز و نیازی باوکی و خوا هەبوو بەتەواوی لەبەری بوو؛ وتی: منیش ئاگری بیستنی ئەو داستانە هەڵی گرتم چووم بۆلای بەڵکوو بۆم بگێڕێتەوە، هەرچەند کەم ئەیگێڕایەوە بەڵام لەبەر ئەوەی تۆزێ خاتری ئەویستم دەستی نەنا وەڕوومەوە و بۆی گێڕامەوە وتی: باوکم خوا بیخاتە ناو خەزێنەی ڕەحمەتی خۆیەوە؛ لە زەمانی حەمە پاشادا گشتجارێ لەژێر دەوا و بەر دەوارا ئەیفەرموو: بینایی چاوان! نازانم بێژم تۆ چیت؟ ئەوەنە ئەزانم ها، ها ئەوەی کە تا چاو بڕ ئەکا لەو درێژەی ئاسمانە، تۆ گشتت دروست کردگە هەر بڕۆ، هەر بڕۆ، هەر ناوڕێتەوە. پیاو وائەزانێ ئەوە بڕایەوە کە چی هەر لە هەوەڵیەوەس؛ ئەگەر من دوو باڵم هەوێ و بڕۆم وەو ئاسمانەدا، باڵەکانم شل ئەون و وائەزانم چووگم؛ کە چی ئاسمان هەر دوورترە ئەوێتەوە، گەرەکمە هەسوونێکم بەرچاو کەوێ؛ کە چی هیچ دیار نییە، کە واتە تۆ ئاسمانت وەبێ هەسوون ڕاگرتگە. ئەو ئەستێرانە ئیژی چرای نیوەشەون وەک کوڵمێخی دەروازەی بازاڕەکەی شار کوتیاگن وەو ئاسمانەدا کە ئیژی پیرۆزەیە. تۆ دەست وە گشت شتێکەوە ئەژنیت کە چی توێش دیار نیت، ڕزقی مار و مێروو ئەدەی لەپشت پەردەی غەیوەوە، کە چی ئەگەر من ئەو پشت پەردەیەو، تۆ لەوێش نیت، تۆ دەریا گەورەکان وە زرێواریشەوە هەندێ جار ئەیانکەی وە یەخ، هەندێجار ئەیانکەی وە ئاوی ڕووت، کە چی ئەو گشت گیاندارانە لەناویانا هەر هەڵئەقونێتەوە، بەشی گشتیانت داگە، نایەڵی کەسیان وەبێ ڕزق سەربنێنەوە، من ئەو گیانەئ لەبەرمایە تۆ داتنیاگە؛ لەگەڵ ئەوەدا کە وەمنەوەیە من نازانم چییە! دەست ئەدەم وە دەوارەوە هەڵی ئەدەم ئێژی ڕۆستەمم کە چی نازانم ئەو زۆرە چییە کە تێم دایە و دەوارەکەم هەڵ ئەدە م!
ئەو دەشتی مێرگەپانە لەوەختی بەهار (خوا نەیوڕێ،) پڕیەسی لە هەڵاڵە و بەیبوون، هەر گوڵێ وە ڕەنگێ ئەنگ ئەداتەوە، گشتی تۆ دروستت کردگە، من وەم فرەزانییەی خۆمەوە سەرم تیا سوڕ ماگە نازانم چییە! یەک تۆمەپەڕەی گوڵەکەی پەلێکی سوورە، پەلێکی کەوەس، خەتێکی زەروامە، تۆ لە گشتیا هەیت، کە چی وە چاویش ناوینرێت! ئاوەکەی سارووی سوبحاناغا ئێژی هەزار چاوی قرژانگە و کۆ بووگەسەوە و بووگە وەو گۆمە، کە خوا نەیوڕێ گشت مێگەلی جاف، ئاویی لێ بخواتەوە هەر پێوەی دیار نییە؛ تۆ زیادی ئەکەی کە چی تۆیش دیار نیت! جۆگە ئاوەکەی کە لەبەری هەڵ ئەگیرێ، لە دوورەوە ئێژی ڕەشماریی بێسانسوورە وەو پێچە و دەورە ئەڕوا، تۆ پاڵی پێوە ئەنیت کە چی توێش دیار نیت!
خۆزگا جارێک ئەبوویت وە میوانم، بەرەمەشکەیە کەرەم بۆ دائەنایت وە گەزووی چەرمووگی بانە و نۆشی گیانت بکردایە، ئەوە ئەووو وە موفەڕک بۆ گشت مێگەلەکەم، وەلێ بێژم چی پێم ڕازی ناوی سەرێ بکەی وەو کاولەئاشەدا، تێی؛ وەلێ نە من ئەتوێنم، وە نە شتیش ئەخۆی، ئەزانم هەیت وەلێ نازانم چیت! هەرچێ من بێژم تۆ هەو نیت! تۆ فرە بێکەسی کە چی لە گشت کەسدارەکان و لە گشت عەشرەتی جاف وەتواناتری، ئێژن دوو کەس وەیەکۆ دانیشن چاویان لە یەکە، تۆ لەپاڵ منایت، تۆ چاوت لە منە، کە چی من تۆ ناوینم، ئەمە مۆجیزە نییە! ئەو ساڵە من چووم بۆ حەج، وتیان تۆ لەو وڵاتەو لەو وەرەیت، ماڵم دی کە چی خۆتم نەدی، وەختێ هاتمەوە ژێر دەوارەکەی خۆمان لە «قەدەفەر» وتیان تۆ لێرەش هەیت، نازانم تۆ چیت وا لە گشت لایەکیت!
بینایی چاوان! ئەوەندە ئەزانم باوکێکت نییە و نەتبووە پێت بێژێ ڕۆڵە، کوڕییشت نییە و نەتبووە تا پێت بێژێ باوە! نازانم تۆ چیت و چۆن بووگیت؟ هەرچەند ورد ئەومەوە لە کەس ناکەیت، خاس ئێژم؛ چونکە ئەگەر لە کەست بکردایە هەر زوو سەرت تیا ئەچوو، کەسیش نییە یاریدەت بدا بۆ تونبوونەوە، وەکەلام ئەگەر بت بووایە ئیشت بۆ نەئەکرا، وەکوو ئاسیاوەکەی حەمەسەنیی حەمەی نالە لە «میشیاو»، هەتا هەر خۆی بوو؛ دایمە گەڕ بوو، کە بوو شەریک لەگەڵ کاورای «بەرلووتی» دا دوو ڕۆژ ئەگەڕا و چوار ڕۆژ ئەوێسیا.
وەکوو پێم وتگیت؛ ئەزانم هەیت، لەگشت لایەک هەیت! وەڵام وە تاقێک نازانم لە کام لایت تا بێم وەلاتەوە بتگرم. خۆ وەو سەی ساقە لە بن دەستی منیشەوە هەیت وەلێ لێمەوە دیار نیت؛ فێڵێکی خاست بۆ خۆت دیگەسەوە کە خۆت دەرناخەی بۆ کەس. ئەوەندە دەردت داوە وەو خەڵکە؛ ئەگەر خۆتت دەربخستایە ڕۆژێ خۆتت ئەوینیەوە، وەکەلام هەر ڕۆژێ پەلێکت ئەکەوتە دەس هەزار کەس!
دەسا بینایی چاوان بەردت لێ نەوارێ! بکە وەخاتر ئەو دەمونفووسەت، خۆتم لە سووچێکەوە بۆ دەرخە با لەم گێژاوە دەرچم، تۆ چیت؟! وە سەی ساق و باڵانتەران، هەرچی ئێژم ڕاس ئەکەم، وامەزانە شتێکت لێ ئەکەم؛ قسەکانت وەلاوە «با» نەوێت، پیاوی درۆزن بناسە!