شینی هێمن
لە کتێبی:
گوناهـ
بەرهەمی:
عەلی حەسەنیانی (1939-1992)
5 خولەک
2720 بینین
شینی هێمن
بە دەنگی: عەلی حەسەنیانی
ساقییا! ئاوڕ دەوە، ئاوڕ دەوە
کۆی بزووتی هەست و بیرم گڕ دەوە
با بەرەو دەریای شێعری ڕوون بچم
جا بسووتێم و بەرەو هەربوون بچم
گڕ لە گیانم بەردە بمکە ژیلەمۆ
تا بزانم چارەنووس بۆ وایە بۆ؟
هەر دەبێ دیلی شەوەی شەوگار بم
نابێ یەک دەم من لە خەم ڕزگار بم
وا بزانم خەم لەگەڵ من هاتە دی
بۆیە تا ئەمڕۆ دەمێ خۆشیم نەدی
خەم وەها ئۆگر بە گیانی من بووە
ڕایەڵ و پۆی بوون و مانی من بووە
وەک جلە و مالۆچە خەم هاڵاوە لێم
ڕێی بزە و شادی و ئەوین بەسراوە لێم
بڕکەمردووی سیس و ژاکاوم ئەمن
دڕکی ویشک و بەردەسووتاوم ئەمن
ژینی وەک من سۆزی زریانی خەمە
مەرگە، مەرگێکی درێژ و کەم کەمە
ڕێم نیە تاوێکی ڕەگئاژۆ بکەم
هەر لە دەوری خۆم دەبێ خەم کۆ بکەم
***
ساقییا بێچارە خۆم، بێچارە خۆم
چاو لە دەست و چاوەڕێی ئیحسانی تۆم
تێکە بۆم، بڕوانە کاروباری دڵ
سا بە گوێی دڵ بژنەوە هاواری دڵ
دڵ مەلێکە باڵشکاوی دەردەدار
بێپەڕوپۆی، بێهومێدی، بێقەرار
چۆن بکەم باسی دڵ و هاواری دڵ؟
کوانێ کێ دێت و دەبێتە یاری دڵ؟
کوانێ یاری دڵ؟ ئەوی دیم هەو نەبوو
چاری شێوانی دڵی من بەو نەبوو
«هر کسی از ظن خود شد یار منفارسی»
«وز درون من نجست اسرار منفارسی»
هەر کەسێ دێ بەندی دڵ دەپسێنێ لێم
خوێن دەنۆشێ و جامی دڵ دەشکێنێ لێم
نایە تا باسی دڵی خەمبار کا
تێدەکۆشێ تا لە دڵ خەم بار کا
کەس نیە گوێ داتە هاواری دڵم
کەس نیە کەم کاتەوە باری دڵم
چوومە لای نەی دیم کە ئەو خۆی بێدڵە
گەرچی بنچینەی دڵ و نەی هەر گڵە
بێدڵە نەی، بێدڵ و هاواری دڵ؟
بێدڵ و دەردی دڵ و ئەسراری دڵ؟
«مشنو از نی نالەاش از بیدلی استفارسی
نالە بیدل یقین بی حاصل استفارسی
مشنو از نی، نی نوای بینواستفارسی
بشنو از دل، دل حریم کبریاستفارسی»
هەر دڵەو ئاگای لە حاڵی دڵ هەیە
هەر دڵەو ڕێگای بە ماڵی دڵ هەیە
***
ساقییا! نازدارەکەم! دڵدارەکەم!
ئاشنای ڕۆژی ڕەش و شەوگارەکەم!
ئاسکی دڵ ناسکی خۆش ڕەوتی من!
گوێ بدە دەردی دڵی نەسرەوتی من
تۆ بە دەردم ئاشنای دڵ ناسەکەم
ئاشنای ئاوات و هیوا و تاسەکەم
«آشنا داند صدای آشنافارسی
آری آری جان فدای آشنافارسی»
سەردەمێکی ئەم دڵەم پڕ تین بوو
جێی پەرەستین و ئەوین و ژین بوو
ئێستێ بۆتە دیلی شەمزان و کەسەر
چۆن دەتوانێ خاوەنی ژین باتە سەر
کوێرەئەستێرم لەبەر تیشکی هەتاو
ویشکەسوێمە، سوێم نەما بۆ چۆڕێ ئاو
خێرخوایەک کوا بە جامێ ئاوی ڕوون
ئەم هەلەش بمداتەوە مەودای بوون
تا بخوڵقێنم دوایین شینی دڵ
وێکی نێم ئەمجا کتێبی ژینی دڵ
***
ساقییا ڕووم تێکەوە، ڕووم تێکەوە
با بگێڕین گەرمەشینێ پێکەوە
باوەفاکانم کوان؟ ئێستێ لە کوێن؟
تا بکەین سۆرانی شین و مل بە کوێن
تا بە سەرداکەین خم و خۆ نێینە هەش
چونکە ئاوا بوو لە ئێمە ڕۆژی گەش
تێک درا، خاپوور کرا ڕووگەی ئەوین
شادی ئاوا بوو لە بستووگەی ئەوین
***
ساقییا بۆم تێکە بادەی ئاگرین
سەیرە دار و بەرد لەگەڵ من ناگرین
من لە ژێر دارێکی ڕووتی بێ گەڵام
بێهومێدم، ئێستێ ئامانجی بەڵام
کوانێ «هێمنکەس» تا بە شێعری ئاگرین
تین بدا ئاورگی کووژاوەی ئەوین
داخەکەم «هێمنکەس» نەما، «هێمنکەس» نەما
شووشەی ئاواتم شکا، پشتم چەما
شاعیری ئۆگر بە هەڵدێر و کەلان
هاودەمی لێڕ و کەژ و دوند و تەلان
ئاشقی شەوبا و شەو، بۆ شەوگەڕی
ژینی پێوا تا گەیشتە ئەوپەڕی
کۆچی کرد و ڕۆژی ڕەش بۆ ئێمە ما
ئەو نەما، هیوا نەما، خۆشی نەما
چۆلبڕی دەشتی ڕەقەن خۆی ڕاشەکاند
تۆزی ماندوویی بە یەکجاری تەکاند
ئاخۆ ئێستێ هەڵز و بیزا و کەما
چۆن دەگێڕن شین لە بستوو و ئەستەما؟
ئێستێ مەندۆک و گیاخاو و کەنێر
سوێسن و بەیبوون و شەوبۆ و شلێر
سیس و ژاکاو کە خاڵی بوو هەوار
تێکشکا ئەستوندەکی تاوڵ و دەوار
تازە کوا ئێوارەپاییز لێڕ و کێو
زەردەیان بۆ زەردەیەکی دێتە لێو؟
یا لە دارستان کە مانگ هەڵدێ لە سوێ
کوا لە مەل «ناڵەی جوداییناوی تایبەت» دێتە گوێ؟
«سووڕی دەورانناوی تایبەت»ە کە ئێمەی تێکشکاند
داخی یارانە کە جەرگی مەی چزاند
ڕەمزی بوونم «سروەناوی تایبەت» یە کە جاروبار
دێت و بۆم دێنێ بەرام و بۆنی یار
***
خاکی ڕەش میوانی تۆیە «هێمنکەس» م
ئەو کەسەی نووزەی بە ئاستەم دێ منم
وا خەریکم شین دەگێڕم ڕۆژ و شەو
لێم حەرامە پاشی «هێمنکەس» خورد و خەو
قەدری بگڕە، توند لە ئامێزی گرە
«هێمنکەس»ە و پاشی نەمانیش دڵگرە
کۆچی دوایی کرد شکاندی پشتمان
مات و ڕەشپۆشین ئەوێستێ گشتمان
ئارەزوومە گیان لە لەش ئازاد کەم
بێمە لای و خزمەتی ئوستاد کەم
باوەفام و سپڵە نیم ئوستادمە
بۆیە دایم هەر لە بیر و یادمە
تا بزانێ هەر وەفادارم ئەمن
لێرە بێ و لێرە نەبێ یارم ئەمن
بۆ منیش جێیەکی ڕابگرە لە لای
دێمە لای و دێمە لای و دێمە لای