ئەز و گوندێ هەسارێ
لە کتێبی:
شەفاق
بەرهەمی:
جگەرخوێن (1903-1984)
5 خولەک
935 بینین
هەسارێ قوندێ مەیە
دەشتەکنە پر فرەیە
هاویر دەشتاوێ چیا
ل ژۆر دارێن دەڤییا
هەردوو ئالی رەز و دار
هەتا دغێ بەر زنار
چەند چیایێن خوەدی ناڤ
کۆ مە ل وان دکر راڤ
شێخ سولتان و شێخ سەهۆر
چم و هۆپێ هاویردۆر
دەشتا وێ تەڤ کانینە
خۆ ئەو ژێرە دانینە
هاتنا وێ گەلەک پر
رۆکێ نەبوون دەخلکر
تری، ئێمیش ناڤدارن
هەتا بەرف تێ ل دارن
دۆشابا وێ پر بها
گرانتر بوویە نها
جەهـ و گەنم گەلەک تێن
نیسک و شۆلک بەلەک تێن
پەز و سەوال گەلەک بوون
ل ناڤ چیان ب لەک بوون
پەمبوو، گەلەک دچاندن
ب چنین و کشاندن
قتی، ئەجوور و شەبەش
لێ پەتیخێن مە پر خوەش
هرمی، بهۆک و هەژیر
ل سەر داران دبوون پیر
نفشێن تری هەزارن
بەلکیژی بێ ژمارن
رێچەل و گووز و بەنی
گەلەک خوەش بوون، ئەزبەنی
گوندێ مە ژی گەلەک شێن
دو چا دناڤ گوند رە تێن
قەسرا ئاخێ ل ژۆرە
هنقی کەڤنە رەنگ سۆرە
قەسرا سۆرا پر بلند
بوویە کەلەهـ ژ بۆ گوند
ئابۆرا گوند زێدەیە
دەولەتەک سەربخوەیە
تشتەک تەنێ نەچێ بوو
زۆردەستییا ئاخێ بوو
کورتێلخوەرێن وی دژوار
ژ بەر زۆرا وان هەوار
بێش و بەلا گران بوون
ژ بەر وان ئەم خەزان بوون
ژ بەر زۆرا سەنگەلا
دەرەوێن شێخ و مەلا
پشتا مە بوو خوار و خووز
ب ئاخین و کووزە-کووز
ئەشیر دبوون دوبەندی
چ ئاخا و چ گوندی
شەر و شەوات و تالان...
مالک ل مە بوو وێران
دژمن دکەت ناڤ وەلێت
خوینا مە تەڤان دمێت
دار و قامچی و لێدان
یان پەرە و یان زندان
تەڤ نەزان و نەخوەندی
یەک ژی نەبوو ئەفەندی
ژن و مێر تەڤ دچوون کار
کارێ تەڤان پر دژوار
پالەڤان و گێرەڤان
تەڤان پەمبوو ئاڤددن
شڤێن رەزان ددنهەڤ
هەردوو ئالی وەکە هەڤ
کەبانییا خوەشمرێس
دۆلابرێس و تەشیرێس
کەڤانژەن و تەڤنکەر
دەستەڤالا دچوو شەر
دەرب و بەر و ئاڤ و نان
دبر ژ بۆئێ شەرڤان
هەم نانپێژ و رشتەبر
کارێ مالێ تەڤ دکر
لێ دار ب دەستێ مێر بوو
ل سەر ژنێ چ شێر بوو!
ل ڤی گوندی مەزن بووم
ئەز بچووکی وەک جن بووم
سێزدە سالی دەرکەتم
ب بەر بایێ خوە کەتم
ژ بەر ئاخێ و گەرەبێت
ئەڤ گوند نەما ب کێر تێت
باڤێ من بوو ولۆ گۆت
ئەم دەرکەتن جۆت ب جۆت
دل تژی بوو ژ دەردا
کۆ مە گوندێ خوە بەردا
چوون جەم ئۆسمانێ تەمۆ
پاشێ چوون بێدەرمەمۆ
بنەر چب سەرێ مە هات
سبەهـ زوو نوو، رۆژهلات
هاتە سەر مە گەرەبێت
ژ دەڤ دچن ئار و پێت
ب جاندرمە، زرتە-زرت
ب سەر مە دە سبێ گرت
لێ خەلکێ گوند وەک مێرا
ئەم ڤەشارتن وەک شێرا
ئەو سەرکارێ دین و بار
چ ئانی سەرێ موختار
ژ بۆ مە پر ل وی دان
لێ ئەم نەدان دەستێ وان
جاندرمە کۆ سوار بوون
هێ ژ نوو ئەم شیار بوون
ڤەگەریان، هاتن گوند
لێ دخوێنن بوون و کوند
برچیبوون و گرانی
هەچی نەدی، نزانی
نەخوەشی و برچیبوون
دەرکەتن و بێجیبوون
گرانی یەک پر دژوار
خەلکێ گۆشتێ کەران خوار
شەرێ گران کەتە ژۆر
دژمن وەلات گرت ب زۆر
دو ملیۆن کوردێن بێچار
ب سەر مە دە هاتن خوار
برچیبوون و نخوەشین
د ناڤ مە دە دمەشین
ب ڤێ ئێشێ مرن پر
مێرێ خوشکا مژی مر
باڤێ من چوو ئاموودێ
تەنێ مانە، ئەز و دێ
برایێ من چووبوو شەر
ل هندا بالیکەسەر
لێ رابۆرین مەهـ و سال
شەڤەک رەڤی هاتە مال
تەڤ رزی و پەریشان
دەی ل مە کر: کانی نان؟
ئەو کەسێ کۆ درەڤی
نەما کاری دەرکەڤی
ئەو ژی مە شاند ئاموودێ
دیسا مانە ئەز و دێ
زڤستان چوو، هات بهار
ئەز و وێ ژی هاتن خوار
لێ چاوا بۆری سبات
هالا مەزن ل پەی هات
باڤێ من ژی ب وێ چوو
نەخوەش کەت و رانەبوو
ئەم دچوونە سەر خەتێ
دبوون پالێن دەولەتێ
ترێن، دبرنە مووسل
دخوبتین ئەم ژ دل
پاشێ ژ ئاموودێ چوون
بێدەرمەمۆ مە کر شوون
بوونە پێوانێن رەزا
ژ نوو کەتن ناڤ دزا
دیا منا کەڤنەژن
تەڤنکەر و کەڤانژەن
دلۆڤان و بیرەوەر
ئەڤ ژین پێرە نەچوو سەر
دیا ژ من هەزدکر
نەخوەش کەت و ل وێ مر
چاوا تێ بەر چاڤێ من
ئاگر تێ هناڤێ من
مەلە خەلیل ژن ئانی
ل من بوو بارگرانی
د وێ چاخێ، وێ مەهێ
ڤەگەرییام جەم خوەهێ
نازدار و ئەفەندی بووم
یانی قورانخوەندی بووم
لێ وێ ئەز کرم شڤان
تەنێ ژ بۆ کنج و نان
هەتا سالێن من بوون بیست
هش و مژی ژ نوو لیست؛
چمان ئەز دبم شڤان؟
چما نابم خوەندەڤان؟
ژ نوو چوومە خوەندنێ
من چاڤ بەردان ڤێ دنێ
مەلایێ هازدا بانی
بیست و هەشتا ژن ئانی
لێ من هەسپێ خوە بەزاند
تا شهادا خوە ستاند
هنگی دەرباس دبوو ژین
سەرپێهاتی مە پر دین
شەر و شەوات و کوشتن
دل و جگەر دمشتن
ژ سالا بیست و چارا
کەتم رێزا هشیارا
ژ بۆ ژین و فەلاتێ
کەتم ناڤ کێفەراتێ
ژ چیرۆکا مەم و زین
ناڤێ خوە کر جگەرخوینناسناوی ئەدەبی