تۆ ڕواسەنی و هەورێشەی حەیزی
تەڵاق
لە کتێبی:
دیوانی مەلا حەسەنی دزڵی
بەرهەمی:
مەلا حەسەنی دزڵی (1859-1946)
4 خولەک
1533 بینین
تۆ ڕواسەنی و هەورێشەی حەیزی
ناگای عَمرعەرەبی و زیدعەرەبی جە دەیز و بەیزی
تۆیچ ماچات مەڵا و فڵانیچ مەڵڵا
ئینە فاجیعەن بیللا وە تەڵڵا
ئەسمای موشتەرەک گووش کەردەن وەڵات
تف جە زەمانە نیام دەسەڵات
غەڵەت ئیملایی وێت ئیسڵاح کەرە
جا پێسە پاڵنگ هەڵمەتە بەرە
تۆ کێنی ئاخر مەگەر تۆیچ هەنی؟
نامە هیچ، حەتتا وێت غەڵەتەنی!
فەرقو ئینسان و باقی، شعوورا
ئانەیە ماچوو کە جە تۆ دوورا
هەزار دەهەزار هەزارە کەرە
ئانەتەر بارە ئیزافە کەرە
موسوڵمان فرەن چینەیچ فرەتەر
خەرەفیای نەزان مەلای بووڵاوسەر
گردو ئیسلامی ئینە کارشا؟
یا هەر وڵاتێ ئینە بارشا؟
عێراق و مەکە و مەدینەی گوزین
میسر و دەمەشق و شام و فەلەستین
ئەفغان و ئێران هێند و پاکستان
ئافریقای سیاو تا مەغولستان
تەڵاقشا گنۆ بە تڕو بزا؟
یا پەی خەپلێوە تەڵاقی وزا؟
ئی جۆرە تەڵاق، ئی هەر بازارە
عارا پەی دینی، ئیتر واز بارە!
شەرعەن تەڵاقە، بە ترێ بەن بۆ
مشیۆ ئیزدواج، ئوسوڵەن گەن بۆ!
قەسەم کەلاما زاتەن و سیفات
نە بە تەڵاق و بە لات و مەنات
تۆ کەی جە قورئان حاڵیتا یارۆ!
چەن مەرحەلێما پەرێ مژمارۆ:
إمساکعەرەبی بە مَعروفعەرەبی، تَسریحعەرەبی بە إحسانعەرەبی
تەماشا کەرە، قورئانا قورئان!
تَسکُن و زَوجَینعەرەبی بگێرە نەزەر
ذَکَر و أُنثىعەرەبی، چێشا جانەوەر؟
أَبغَضُ الحَلال طَلاق، عِنداللهعەرەبی
سادە مەگێرە، بە نامێ مەڵڵا!
چینە سادەتەر بواچوو پەی تۆ
پەی تۆی بێ سەواد، جە دین ڕەنجەڕۆ!
ڕیش چەرمێ قەومی، گلێرێ باوە
پەی کوڕەکەیشا ژەنێ بنیاوە
پەرسو مەڵا و شێخ، ڕیش چەرمە و دەگا
پەی ئی وەسڵەتی، مشووری وەرا
هێجبی کرێو، دیاری بەردەی
تەدارک گێرا پەی دەس ماچ کەردەی
ئاما و لوایا، بیا و برۆ
وەعدە و وەعیدا جە ڕاس و درۆ
گەلەدرەو و هەربەنە و هۆڵە
بان ماڵای زمسان جە سەردا و سۆڵە
گجی هەسروە، کڵاش هەسوورە
هێزم ئاردەیا چا کەشە دوورە
ئاخرش یاوۆ وەلیمەی نیکاح
تا با بە هامسەر، حەڵاڵ و مەباح
بە گردۆ خەڵکی بەشارەت دریا
شاهیدی عادڵ ئامادە کریا
تەقلید بە زەوجەین، شاهید و وەلی
کریۆ بە زامن، حەزرەتی عەلیناوی تایبەت
ئەسڵ و فەرعی دین قەرائەت کریۆ
پەنا بە فتوای عولەما بریۆ
ڕەزای تەرەفەین، مارەیی مەعلووم
شەرایت پەسەند بەبێ لام و جووم
أنکَحت و زَوَّجعەرەبی، هەزار قال و قیل
نیکاح لازما بە هەزار دەلیل
نیکاح جاری بی و کریا پا پاوەن
جا ئیتر یاوا نۆبەی زەماوەن
قەرز و هامسایا، سەلەم و حاجی
زەما کێشش مێ، هەر پێسە تانجی
تەدارک گێرا، شادی چەن وەشەن
گۆشت و برنج و قەند، چای، ڕوەن
گۆرانی واتەی، چەپڵە، هۆرپڕای
لباسی زەریف، هەڵاوە و هۆزای
هەی بادە بادە، هەی بادە بادە
شادی و زەماوەن، موبارەک بادە
هەلولە و شمشاڵ، چەپڵە و دووزەلە
یۆ ماچۆ لوە، یۆ ماچۆ مەلە
سوارە غارغارێن، ڕەقس و سەما و زەوق
لەنجە و کناچا، مەلا مارۆ شەوق
ئاخرش وەیوە، یاوا بە زاوا
عەشرەت دەستا وەش، یانەتان ئاوا!
ژیوایێ تازە، دەس پەنە کەرا
تێلانێ و سەوقات، دیسانۆ بەرا
بە هەزار ئومێد، هەزار ئارەزوو
ژەن ئاما پەی کوڕ، کناچێ دریا شوو
ئی گردە بەزمە و، ئی گرد جەنجاڵا
بە تڕ تەڵاقێ، ئیتر بەتاڵا!
زارۆڵە وەیلان، ژەنی سەرگەردان
بە دەم تڕایە، یانە بۆ وێران!
ئینەت گەرەکا، مەڵای نامەڵا
بێ ڕەحم و ئینساف، لێوەی بەرەڵا
خەیاڵتا حەسەنناسناوی ئەدەبی، ئیسڵاحە کەری
بە کوردی ماچوو: «بەخوا زۆر کەری!»