گفتار در بیان خلقت جان و زریت بن جانی و ابلیس گوید
لە کتێبی:
روضة الصفا
بەرهەمی:
میرزا عەبدولقادری پاوەیی (1850-1910)
4 خولەک
735 بینین
جەو دما جە نۆ جەهاندار فەرد
جانش جە کوورەی ئایر خێلقەت کەرد
هام جفتێ جە نار کەرد وە دەم سازش
مایل بی وە عەیش ناز و نیازش
بار حەمڵش بی، شش ماهش ویەرد
وەزع حەمڵش کەرد فەرزەندێ ئاوەرد
باز هەم وە مەیلان دانای لامەکان
دەرلاد نامشان نیا وە «بن جان»
وە ئەمر داوەر سڕ سوبحانی
زیاد بی ئەولاد جانی و بن جانی
گشت جامەی مەعاش زێندەگی پۆشان
گشت جورعەی دەوڵەت دنیای دوون نۆشان
روبع مەسکوون گشت جەهان سەرانسەر
بی بە موڵکشان وە ئەمر داوەر
دەیم و پاریاب، باهر ساڵان
جە شەرق تا وە غەرب یەکسەر گشت کاڵان
تا کە خوڎاوەند حەیی لایەنام
یەک شەریعەتێ ئایینی ئێسلام
ئێرسال کەرد پێشان پەی ئاداب دین
سێدق و تاعەت و ئێخلاس و تەمکین
ئەو شەریعەتە ڕەهنماشان بۆ
جە ڕۆی قیامەت هەوا خواشان بۆ
ئامەننا واتن، سەددەق کەردشان
تا کە دوو سێ ساڵ وە ڕا بەردشان
جەو دما جان و ئەولاد جانی
یەکسەر دەست کەردن وە نافەرمانی
مەست بین جە دەوڵەت گومراهی وێشان
ناگا خوڎاوەند غەزەب گێرت لێشان
بادێ چوون سەبوون کوورەی ئاتەش بێز
وەڵک دار و ڕۆح جان و بن جان ڕێز
داش وە دنیا دا وە یەک نیم نەفەس
تایفەی جانی گشت کەرد وە قەقنەس
یا حەق جە دەرگات پەی کەس نەبۆ بەخ
ئەو چین بین وە چین بنچینەی دووزەخ
دیسان چینێ تەر پدەر توون وە توون
تفڵان مەعسووم وامەندەی سەبوون
هەم گرەو بەستن، کەردشان توغیان
جە مەعسووم ویەرد ڕوو وە لای عێسیان
هەر چەند خوڎاوەند تاک تەنیای فەرد
ئێزهار عێسیان ئەهل دووزەخ کەرد
ئەوان خۆ فێشتەر هەر گومڕا مەبین
وە فێعل قەبیح ئاشنا مەبین
خوڎاوەند وە ئاو غەزەب گێرت لێشان
عەزاب ئەلیم نمانا پێشان
غەرەز چینێ تەر تایێفەی بێ عار
چوون موور و مەلەخ ئاما وە ڕووی کار
خوڎا تاعوون کەرد پەرێشان نازڵ
پەیوەس وە دەرەک ئەسفەل بین واسڵ
هەر چینێ مەشی وە دەوان دەو
چینێ تەر ماما مەنیشت وە جای ئەو
خوەلاسە چین چین شکیا ئارەزووش
تا یاوا وە چین عەهد تارمووش
تارمووش ئەرشەد ئەولاد جان بێ
حوکمش وێنەی ئاو جاری و ڕەوان بێ
فەرمان فەرمای دەور تایفەی وێش بێ
غروور دەوڵەت گومڕاهی پێش بێ
یەک فەرزەندێ داشت خەیلێ مناڵ بێ
تەمام نوکتەدان ساحێب کەماڵ بێ
فێتنە و خێرەدمەند تەمام شەروور بێ
قولچماخ، دایم وێش جە شەڕ دوور بێ
ئوستا و موعەببێر تەعبیر خاو بێ
مەسئەلەی موشکڵ جە لاش چوون ئاو بێ
مونەججێم خەیاڵ، هەم موەڕێخ بێ
ئاگاش جە ئایەی نەسخ و ناسێخ بێ
نە عێلم، نە کەشف، نە کەرامات بێ
عالمان یەکسەر جە عێلمش مات بێ
جە ئەسڵ مەعنی ئێبلیس نامش بێ
عاقڵان مەحبووس حەڵقەی دامش بێ
جارێ با ئێبلیس ساکن بۆ پەی وێش
بێ چارەی فەقیر چ کار مەیۆ لێش
سا چوون تار مووش چەنی بن جانی
گشت کەمەر بەستن وە نا فەرمانی
پادشای شاهان قەییوم قایم
کەریم و عەزیم، حەکیم و دایم
قەتڵ عام گشت بن جانی فەرز کەرد
سەد هەزار مەلەک ڕەوانەی ئەرز کەرد
وە یەک نیم نەفەس ئەهل ڕۆحانی
بڕیشان ئاسار توخم بن جانی
تار مووش جە تاو باد زەمهەریر
تاریا پەی توون دووخانەی سەعیر
بەعزێ بن جانی ئیمانشان ئاوەرد
جە مەلائێکان وێشان پەنهان کەرد
ئیستە تایفەی جنی ئەوانن
نیمێ کافرن، نیم موسڵمانن
دنیا هەم جە نۆ خاڵی کەردشان
ئێبلیس وە ئەسیر وە زۆر بەردشان
وە ئەمر فەرمان دانای بێهتەرین
بەردشان وە بان چەرخ ئەوەڵین
حەق فەرما ئێبلیس عێلمش زیادەن
عەقڵ بن جانیم گشت وە ئەو دادەن
یەک سەومعەی خاس وێنەی قورس خوەر
پاکیزەی بێ عەیب، پوختەی مونەووەر
قەرار دا پەرێش پەی مەکتووب خوانی
بی بە مودەڕێس زومرەی ڕۆحانی
نامشان نیا «ملك الكبارعەرەبی»
یەعنی موقەڕێب قاپی شای غەففار
جەو پلە و پایە فەراهەم ئاوەرد
خەیلێ تەکەببور پەی وێش حاسڵ کەرد
نە زاناش عەلیم بینای بێ ئەندێش
تەوقێ جە لەعنەت سازنان پەرێش
جە «لوح المحفوظعەرەبی» کەردەنش تەقدیر
تەقدیر ئەزەڵ نە دارۆ تەدبیر
یەکێ موقەڕیب بارەگای عێززەت
گرفتار مەبۆ بە تەوق لەعنەت
ئەبەدی دووزەخ نە توون جاش مەبۆ
تۆف زەمهەریر ئارامگاش مەبۆ
بادا نەزانۆ تا چێش مەبۆ چێش
تا ئەو ڕۆ هەر چێ مەبۆ ببۆ پێش
با هەر مەشغووڵ بۆ تا چەند هەزار ساڵ
شادی و دەماغش با نەبۆ بەتاڵ
باز هەم جە تەقدیر گەردوونای گەردوون
ئێمشەو تا سەحەر تا چوون مەبۆ چوون