حکایت کردن شاپور از شیرین
لە کتێبی:
شیرین و خوسرەو
بەرهەمی:
خانای قوبادی (1704-1778)
5 خولەک
738 بینین
نویسەندەی نەزم ئەی نامەی نامی
بەی تەور کەرد تەسدیق گوفتەی «نیزامیکەس»
شەخسێ شاپوور نام فەرد فەرزانە
جیهان دیدەی دەور شیرین فسانە
نەقشبەندێ چون ئەو، چەنی؟ پڕ شعوور
ڕەسسامێ چون ئەو ئوقلیدس دەستوور
دانایی چون ئەو بەلاغەت مەشحوون
پەیدا نمەبی جە ڕوبع مەسکوون
خاستەر جە مانی نەقاش تەڕدەست
نەقش خەیاڵی نە ڕووی ئاو مبەست
هەر شەو نە پای تەخت خوسرەو دارا
چەنی نەدیمان بە عەیش مویارا
شەوێ هۆریزا بە سەد ئیحتیرام
بۆسا پای سەریر پەروێز جەم جام
ئاخر واتش هەی «ظل آلهيعەرەبی»
زێبندەی ئەورەنگ فەڕبەخش شاهی
بێحەد نە پایەی گەردوون شەش تاق
تەی کەردم جیهان ئافاق بە ئافاق
جە لای«مەهەستان» نە دەریای دەربەند
مەریەم قەدرێ هەن دانا دڵپەسەند
جە نەسل شاهان ئەعلای قەدیمەن
وێنەی ئەسکەندەر سوپاش عەزیمەن
بەس کە بێ حەدەن گەنج و ئەسبابەش
نمەیۆ نە زەبت دەفتەر حیسابەش
جە جینس چارەیی، جە مورغ و ماهی
جەم کەردەن تەمام جە گەنج شاهی
شووش نیەن ئەمما بە کامەرانی
مویارۆ دەوران ئەی دنیای فانی
کووس خوسرەویش وێنەی ئەسکەندەر
ناڵەش مویەرۆ جە چەرخ ئەخزەر
«شەمیرا»ش نامەن ئەو خاڵ سۆسەنی
شەمیرا بە لەفز خەڵق ئەرمەنی
«هەمین بانو»ەن ئەسڵ تەفسیرش
نیەن نە عەرسەی دەوران نەزیرەش
فەسڵ تابوستان کۆی ئەرمەن جاشەن
لالەو شەقایق گشت فەرش پاشەن
وەقت نەوبەهار وێنەی دەستەی گوڵ
نە موڵک موغان مگیرۆ مەنزل
وادەی نەو سووەیل ڕەنگ ڕژیی ڕەزان
نەخش نوختەی خاڵ سەرپەنجەی خەزان
چون شاباز شوخ توند تیز پەرواز
پەی نەخچیر بە سۆز مەیۆ بە ئیجاز
زمستان «بەردەع» چون هەواش گەرمەن
فراوان وەشەن، نەسیمش نەرمەن
چون ئاهوی میشکین مەهـ بەڕەی ساوا
شۆخ شۆخ مەست مەست مشۆ بەو ماوا
چون تەتار شۆخ کەمەند نە پیڵەن
بەی دەستوور چار فەسڵ نە گەشت و گێڵەن
یە چەندێ ساڵەن تا بە ڕۆی ئارۆ
بەی تەور وە شادی دنیا مویارۆ
واریش نیەن هیچ کەس نە جایی
بەڵێ ئەو دارۆ یەک برازایێ
نە عەرسەی دنیا وێنەی ئەو دڵبەر
نیەن نە پەردەی خاقان و قەیسەر
خەیلێ ئەو نەقاش جیهاندیدەی فەرد
تەعریف و تەحسین «مەهین بانوو»ش کەرد
جەودما بە وەسف شیرین ئەرمەن
کەردەش بەی دەستوور وێش شەکەر شکەن
واتش هەی خوسرەو کەیخوسرەو سیفات
ئەو شەخس بەی دەستوور عەرز کەردم جە لات
قامەتش قیام قیامەت خێزەن
خەرامش ئاشووب ڕۆی ڕەستاخێزەن
پێشانیش پرشنگ نوور جێش مخێزۆ
حوسنش بووم قورس قەمەر مبێزۆ
ئەبرۆش قوللەی قەوس سەخت پڕ زۆرەن
خەدەنگش تا حەشر زامش ناسۆرەن
مۆرەش چون خەدەنگ ئەنجوم
ئەر بگنۆ وە سەنگ تا پەڕ مبۆ گوم
«نَعوذ بِاللهعەرەبی» جە غەمزە و نازش
نە نیم نیگای ناز دیدەی شەهبازش
سەوگەندم بەو تاج شەهەنشای جەم جا
ئەو شیخ مورشید نە «كعبة اللهعەرەبی»
بوێنۆ وە چەم شۆخیی شێوەی ئەو
چین دەستەی زوڵف لوول لێوەی ئەو
چون «شێخ سەنعان» موینۆ زوننار
مشۆ نە مەزهەب تایفەی کوففار
عەجەب زاڵمەن کوشندەی بێ پیر
هیچ کەس بە کەمەند گێسۆش نەبۆ گیر
سەرشان، شۆخەن، شیرینەن، ڕەندەن
شەوقش شۆڵەی شەمع کافووری سەندەن
هەرچەند کە مدیەی چون «تەرسا»ی چینی
هیچش کەم نیەن جە نازەنینی
خاڵ ناو لیمۆش غارەتچیی دینەن
زێبەندەی سەرکار فەخفوو چینەن
باش خاتوونان ئیران زەمینەن
بەهای هەر ماچش موڵک ماچینەن
بۆی تووڕەش چون ناف مودبیرەی خوتەن
میشک ئامێز کەردەن سارا و کۆی ئەرمەن
لەعلش وێنەی لاڵ دانەی بەدەخشان
تێشدا چەند دانەی مرواری ڕەخشان
بینیش چون ئەنگوشت ئاڵای پێغەمبەر
ماچی بە ئیعجاز شەق کەردەن قەمەر
یەک نوختە خاڵێ شەو ڕەنگ بۆ ناف
ها نە پای زنجش چون فەیرۆزەی ساف
هەرکەس موینۆ نوختەی ئەو خاڵە
مبۆ بە واتای پەی هەزار ساڵە
مینای گەردەنش چێش واچوون چوونەن
ڕەخشانتەر جە عەکس دوڕ مەکنوونەن
سینەش شەوق مدۆ چون ستارەی شەو
نە حەد ویەردەن وەسف لیمۆی ئەو
سەر تا پاش چون سەوڵ ساوای نەو خێزەن
نافەی میشک جە بۆی نافعی لەب ڕێزەن
ئاهووی خوتەن خێز بۆ عەنبەرینەن
چون شیرین شێوەن نامعی «شیرین»ەن
نیەن بە شۆخی ی ئەو ناز سەنەم
هیچکەسێ نەدیەن عەرەب تا عەجەم
چون حەڵقەی زنجیر زوڵف دەستەشەن
هەفتاد پەرستار کەمەر بەستەشەن
دەستەی زولفانش گشت بۆ عەنبەرەن
هەر یەک جە یەکێ شۆخ و شەنگ تەرەن
شیرینەن چون قەند ڕێزەی ڕازشان
خوونڕێزەن دایم غەمزەی نازشان
مگەران بە خەسم نە ڕووی عەرسەی جەنگ
بە حەربەی خوونڕێز دەور دنیا تەنگ
ماچی باڵاشان جە نوور سروشتەن
ئەوان چون حۆری «ئەرمەن» بەهەشتەن
«شیرین» وەلی عەهد «مەهین بانوو»ەن
چون مەهین بانوو ئەویچ بێ شوەن
ئەو مەهین بانوو شای سۆسەن خاڵان
سالار سەرکێش ئەو نەونیهاڵان
نە سەرکارشدا ئەسپێ باد بێزەن
چونکە شەو ڕەنگەن نامەش «شەودێز»ەن
بە ڕەفتار جە باد سوبەک خێزتەرەن
شایستەی شاهان ساحێب ئەفسەرەن
هەر نە پەروازەن دایم وە بێ پەڕ
زنجیرش تاڵا، مێخ زنجیر جە زەڕ
شاپوور نەقشبەند نادیرەی ڕووی دەور
پەی خوسرەو یەند کەرد تەعریفش بەی تەور
بەدتەر بی جە قەیس سەرگەشتەی ئەییام
زەڕە پێش نەمەند عەقڵ و هۆش و فام
سوڵتان شادیش نە سەفحەی زەمیر
گورێزا بە جەخت چون باد شەبگیر