رفتن خسرو به باغ با غلامان
لە کتێبی:
شیرین و خوسرەو
بەرهەمی:
خانای قوبادی (1704-1778)
5 خولەک
689 بینین
مەعلووم بۆ جە لای سوخەن شکاوان
زومرەی مەعنادان، زوڵف خیاتەی خاوان
نە دێباچەی شۆخ ئەی نامەی نامی
بەی دەستوور من دیم نەزم «نیزامیکەس»
جە قەزا ڕوێ خوسرەو دارا
کەفت نە خەیاڵش سەیران سارا
چەنی چەند غوڵام نەوڕەسیدەی نۆ
خەت و خاڵ شیرین، زوڵفان عەنبەر بۆ
وێش موزەییەن کەرد چەنی ڕەخت زەڕ
سوار بی وە ئەسپ سەنگ وە یەکدا هەڕ
شکار ئەفگەنان مشی وە ڕاوە
وەشی ویەرا بە ڕووی دنیاوە
ناگاهـ نەزەر کەرد دیش نە عەرسەی دەشت
دیهکەدەیێ خاس چون ڕەوزەی بەهەشت
نە چوار دەورش چەشمە مدا جۆش
هەواش مبەخشا چون عەنبەر خرۆش
جە میرغوزارێ پڕ جە لالە و گوڵ
فەرماش شەهزادەی بەور دەریا دڵ
چەتر چیهرەیێ سەرا پەردە زەڕ
ستوون سیم ساف جە دانە و دوڕ پەڕ
هۆردان بە سەد ناز چون خەیمەی وەهار
وستن تێشدا فەرش نارنجی و گوڵنار
خوسرەو نیشت تێشدا ئەوڕۆ تا بە شەو
نۆشا بادەی ناب وێنەی کەیخوسرەو
چون نەسیم زار سوبح زەڕ نیگار
شۆڵەی شەمع نوور خۆر بی شکار
هەم خوسرەو نەوجا ئاراست بیساتێ
بیسات ڕەنگین پڕ جە نیشاتێ
جە نەغمەی سازان مەعرەکە بازی
جە نەشئەی شەراب شیشەی شیرازی
جە هەی چیپ هەی چیپ مەی کەشان مەست
جە بشکەن بشکەن ساقیی مەی وە دەست
سەرشار بی یەکسان خوسرەو لاڵ پۆش
تا سوب ڕەوشەن هیچ ناما وە هۆش
یەک غوڵامێ داشت شووم ناپەسەند
جە باغێ قەدرێ قۆرەی ئەنگوور کەند
ئەسپ وێش بە دەست غوڵامی سپەرد
کشت مەزڵوومێ بە تەمامێ وەرد
شەخسێ هۆرێزا جە ڕای نادانی
عەرز کەرد وە پای تەخت هورمز نیهانی
وات: خوسرەو ئیمشەو جە تۆ نەتەرسا
جە ڕای بێ باکی خەبەر نەپەرسا
نیا نە یانەی دەروێش دڵ تەنگ
ساز ئەرغەنوون چەنی ساز چەنگ
ئەسپش کشتزار موسڵمانان وەرد
غوڵامش قۆرەی دیهقان بە جەور بەرد
ئەر زوڵمێ وەی تەور بێگانان مکەرد
شەهەنشا یانەش بە غارەت مبەرد
هەرچەند کە خوسرەو بەرگوزیدەشەن
فرزەند عەزیز نوور دیدەشەن
بەڵێ هەی جەم قەدەر فەرەیدوونیشان
یە دوورەن جە عەدڵ نەوەی نەوشیروان
هورمز ئێد شنەفت دەروونش جۆشا
جە ڕووی عەدڵ و داد خیشمش خرۆشا
وات بە سەرهەنگێ ئەو شای هونەروەر
هەر دوو پای ئەسپش بڕی وە خەنجەر
ڕەختش چەنی زین، ئەسبابش تەمام
داشان بە دەروێش بێچارەی سەرسام
جەودما بە زەرب پاڵەی فەرەنگی
مەڕدشان ناخوون دەست و پای جەنگی
ئەوڕۆ ئەو جەمشید جە دانشوەری
جە ڕای عەدڵ و داد مسکێن پەروەری
خەفیف کەرد بەو تەور ئەو فرزەند وێش
ئافەرین نەوەی نەوشیروان پێس
فرزەندێ وێنەی خوسرەو فەرزانە
بکەریش وە پەند سەرکۆنەی تانە
جە لای سەلاتین سکەندەر نەژاد
هەر بەی تەور مبۆ ڕەویەی عەدڵ و داد
مەعلووم بۆ جە لای بزورگان دەور
هەرکەس عادڵ بۆ چون هورمز بەی تەور
بەرگوزیدەی زات حەیی ئەکبەرەن
مەحفووزەن جە نار ئەر سەد کافرەن
«خاناناسناوی ئەدەبی» بۆ، وەسەن زوبان درازی
کۆن ئەو ساحێب عەدڵ تۆ پێش بنازی
کۆتا کەر ئەی حەرف بە داوان دەو
ویر دەر بە فرمان دڵگیر خوسرەو
نەقشبەد لەوح شیرین فسانە
بەی تەور کێشا نەقش شۆخ و مەستانە
وەقتێ خوسرەو دی جە شا ئەی خواری
شرووع کەرد بە شین زایەڵە و زاری
چونکە خەجڵ بی ئەو جە کردەی وێش
وات وە بزورگان دانای دەریا کێش
ئیستیدعام ئێدەن جە لای شەهریار
عوزر ئەی بەندەی شووم شەرمسار
بوازی، بێحەد گرانەن دەردەم
تەمام شەرمندە و عاسی و ڕەنگ زەردم
ئێد کە شنەفتش وەزیر ئەعزەم
ئومەرای عیزام شای والا شیەم
چەنی گرد ئەعیان جەمعییەت کەردن
خوسرەو وە پای تەخت پادشا بەردن
جە دمای ئیزهار عەرز ئیلتیماس
خوسرەو لاڵ پۆش ڕاگەی حەقشناس
ڕوو ماڵا جە خاک جە ڕوو سیاهی
ئەفشان کەرد ئەسرین جە پای تەخت شاهی
واتش هەی جەمشید عەتارید شیعار
بویەر جە تەقسیر بەندەی شەرمەسار
هەرچەند جەی گوناهـ ڕووم بیەن سیاهـ
ئومێدم ئێدەن جە ئەڵتاف شاهـ
من وێنەی تیفلێ شێت و دێوانە
نەکەرۆ وە پەند سەرکۆنە تانە
ڕاستەن سەنگیەن من کۆگای گونام
ئاخر نە فرزەند شای جەم ئیحتیشام
ئێد کە وات دیسان ڕوو ماڵا نە خاک
خاک کەرد جە ئەسرین سەراسەر نمناک
بزورگان دیشان خوسرەو بە خواری
نە پای تەخت شا کەردشان زاری
شەهەنشا کە دیش بزورگان بەی تەرز
ئەویچ پەی خوسرەو فیراقش بی بەرز
هۆرێزا بە وێش هۆرش گرت نە خاک
بۆسا ڕوخسارش بە دیدەی نمناک
فەرماش فرزەندێ ئەوەند عاقڵ بۆ
ئەوەند جە کردەی وێش ئەو خەجڵ بۆ
فەرقش سزای تاج شەهریاریەن
زاتش شایستەی جیهانداریەن
ئەوڕۆ جە لای لوتف شای والا مەقام
پەروێز لاڵ پۆش ساحێب عەقڵ و فام
بە خەڵوەت وێش هۆرش گرت بەردش
مومتاز بە خەلعەت خوسرەوی کەردش
بە «حسب الرقمعەرەبی» وەلی عەهد وێش
«بِلا تَعَلُلعەرەبی» دەر ساعەت دەر پێش
مەعلووم بۆ جە لای عارفان دەور
دانا بزورگان شیرین تەرز و تەور
فرزەند ساڵح «قرة العينعەرەبی»ەن
سەیقەل ژەنگار، ئاینەی زەینەن
ئەر ناساڵح بۆ، «عاق والدينعەرەبی»
قەتڵش واجبەن، بە گەردەنم دەین