تولد شدن خسرو
لە کتێبی:
شیرین و خوسرەو
بەرهەمی:
خانای قوبادی (1704-1778)
5 خولەک
1048 بینین
شوعەرای شیرین نەزم، شەکەر ڕێزەی ڕاز
شێخ نیزامی تەور، شەفیعا ئەنداز
بە ڕەسخ خامەی میشکین چون مانی
بەی تەور ئینشا کەرد لەوح مەعانی
چون بە «حَسب الأمرعەرەبی» قەدیم لامەوت
نەوشیروان نۆشا مەی جە شیشەی فەوت
بە ویفق تەوفیق زات ئیلاهی
هورمز نیشت نە تەخت فەڕبەخش شاهی
بە ڕەسم ئایین نەوشیروان پێش
مەعموور کەرد بە عەدڵ ویلایات وێش
کاففەی مەساکین دەور ڕۆزگار
جە حوسن سولووک ئەو فەڕڕۆخ تەبار
هەر ڕۆ تەپڵ عەیش عوشرەت مژەندن
دوعای «گەنجەلعەرش» پەرێش موەندن
بەڵێ ئەو جەمشید کەیخسرەو نگین
غەیر جە فرزەندێ نەڕووی سەر زەمین
جە عەرسەی دەوران وێنەی ئەسکەندەر
هیچش کەم نەبی جە گەنج و گەوهەر
ئاخر خوداوەند بەخشندەی بێچوون
کەریم بێباک، کار «كُن فَيَكونعەرەبی»
بە فەزڵ عەمیم لامەحسوور وێش
فرزەند عەزیز فەرزانە دا پێش
فرزەند، کام فرزەند؟ فەڕڕوخ سەریرێ
«رَفيع القَدرعەرەبی»ێ، ڕەوشەن زەمیرێ
گیرامی دوڕڕێ جە بەحر شاهی
شەمعێ جە ئەنوار زات ئیلاهی
شەهەنشا جە زەوق ئەو «قرة العينعەرەبی»
ئەو «قوة الظهرعەرەبی» زەریف پڕ زەین
شکاواش جە باغ دەروون غونچەی دڵ
سوجدەی شوکرش بەرد، خەندان بی چون گوڵ
فەرماش تا چل ڕۆژ بە سەد شادی و ناز
ژەندن بە ئاهەنگ عیراقی و حیجاز
جە شادیی فرزەند شۆخ مەهپارەش
ناڵەی نای زەڕڕین نرقەی نقارەش
زڕەی جام سەنج، شیخەی شەیپوورش
سەدای ڕۆیین کووس، زەمزەمەی شوورش
مویەرد نە سەواد تۆ تاق ئەخزەر
خاستەر جە ڕۆی ڕەزم دارا و ئەسکەندەر
جەودما ئەسحاب زیج و ئوستورلاب
ئەختەرشناسان ئەرەستوو خیتاب
سەیر زایچەی تالیعش کەردن
وە لای شەهەنشاهـ مەسڵەحەت بەردن
واتن فرزەندت فەڕڕ شاهیشەن
نیشانەی دەوڵەت مەهـ تا ماهیشەن
جەو بۆن بزورگان بەزم بەهەشت بێز
نامشان نیا خوسرەو پەروێز
فەرماش شەهەنشای بەور دەریا دڵ
ئاوەردن شەخسێ چۆبتاش قابڵ
بە چەند ڕۆ چۆبتاش ئەو دانای پەیکەر
تاشا بێشکێ تە نیشان زەڕ
بەرد نە کەمانش چەند یاقووت لاڵ
تەختش ڕەنگین کەرد بە شەنگەرف ئاڵ
دارچەی دێبای خارای گوڵ زەڕ
بەن دەزراچە جە یەشم و دوڕ پەڕ
سەر بێشک پەرێش ئۆسای خەتایی
وراست جە زەڕبافت زەمین تەڵایی
ناز باڵشت جە چیت خاسەی قەڵەمکار
دۆشەک جە سەنجاب سۆسەنیی زەڕتار
دایەی سیم ئەندام سەمەن بۆ ئەنداز
تەدارەک کەردش پەرێش بە سەد ناز
بەو تەور کەرد نەقاش ئەی نەقش دێرین
توڕڕەی نەوعورووس سوخەن عەنبەرین
پەی خوسرەو بە ئەمر والیدەی پاک دین
دانای بەڵقیس قەدر مەریەم ئاستین
ئەووەڵ کڵاوێ جە زەڕبافت تاس
وراستن پەرێش ئوستادان خاس
بازووش دانەبەند مرواری کەردن
نە ڕووی حاشیەش زومەڕڕەد بەردن
پەرێ ئوورتاخش زەڕگەران بە تاو
زەڕکاریش کەردن دانای موو شکاو
سەرلوولەش جە لاڵ دانەی بەدەخشان
ڕەخشانتەر جە قورس ڕەخشەندەی ڕەخشان
تەخت جە یەک پارچە باقووت بووم زەرد
تە نیشان بە دوڕ فەیرۆزەی بێگەرد
نیاشان نە فەرق پەروێز خوسرەو
درەخشا سەواد چون ستارەی شەو
کەردشان پێشدا دەستەی تاوس پەڕ
شیرینتەر جە تاج تۆمار گوڵ زەڕ
کرباسێ بۆ میشک تافتەی تەمام ئاڵ
قەبایێ جە لاڵ، شەوخاوێ جە لاڵ
پۆشاشان بە سەوڵ قامەتش بە ناز
پۆل نەوهاڵان شەکەر ڕێزەی ڕاز
دایانش پێچاش بەو حەریرەوە
بە دێبای زەڕبافت بە عەبیرەوە
نیاش نە بێشک، بێشک وێنەی خۆر
درەخشا نە مەهد گەردوون ئەخزەر
فراوان بە ناز ڕەنج چەنیش بەردن
بە شیرو شەکەر پەروەردەش کەردن
هورمز هەر ساعەت وێنەی غونچەی گوڵ
بۆ منیا نە بۆش بە دڵواز دڵ
پەی چێش؟ کە فرزەند بینایی عەینەن
مەششاتەی ڕەوشەن ئاینەی زەینەن
غەرەز، تا ئەو تیفل نەوخێز ساوا
سینن شەریفش بە چاردە یاوا
هەر ڕۆ زیاتەر مبی شوعوورش
خۆر مبی خەجڵ جە شوعلەی نوورش
وەختێ پەخش مبی کاکۆڵ نە پێڵش
مبی سەد شیرین ئەرمەنی وێڵش
دایم هەر ئەدەب شاهی بی مەشقش
شێت مبی یۆسف کەنعان جە عەشقش
تەنتەنەی زاتش وێنەی «توهەمتەن»
میاوا بە موڵک خەتا تا خوتەن
جە سامش بە فەزڵ زات ئیلاهی
ملەرزا پای گاو جە پشت ماهی
خەدەنگش مویەرد جە کۆی سەنگ خار
چون نەسیم جە لوول حەڵقەی زوڵف یار
مشکاوا شمشێر بۆنەدەش حەجەر
چون سینەی عاشق نە ئەبرۆی دڵبەر
ئەسحاب تەئریخ ئەی شیرین نامە
بەی تەور دا جەولان کومەیت خامە
هورمز شا کە دیش فرزەندش بەی تەور
هەمتاش کەس نیەن نە ڕووی عەرسەی دەور
زانا شکۆی سام ئەسکەندەریشەن
مەرتەبەی بزورگ دانشوەریشەن
ئەو «بزورگ ئومێد» نامش بی مەنشوور
ئاگا بی جە عیلم ئەرەستوو دەستوور
تەڵەب کەرد وەبەر شەهەنشای عادڵ
پەی خوسرەو ئەو بەحر ژەرف دنیا دڵ
خۆسرەو لاڵ پۆش سورەییا سەریر
نەجیب پاکزاد، ئەفلاتوون تەدبیر
پەی ئیستیفادە جەو دەریای فەرهەنگ
پێکا بە سەد ناز نە دامانش چەنگ
جە فەیز حیکمەت ئەو فەڕڕوخ ئەندام
جە عیلم و حیکمەت ڕاسیخ بی تەمام
هورمز دیش خوسرەو بەی دانشمەندی
بەی عەقڵ و شوعوور، بەی دڵ پەسەندی
فراوان کەردش شوکر خوداوەند
شیرین بی جە لاش شیرینتەر جە قەند
پەی حیفز زاتش جە ئاهـ مەزڵووم
بڕیش بێخ زوڵم زاڵمان شوو
پەی ڕاحەتیی خەڵق ڕەسمێ قەرار دا
گاڵ دا جاڕچیان جاڕ دا بە شاردا
وەی بە کەسێدا بە تەرز و تەورێ
بە بێ نەوایێ منمانۆ جەورێ!
جەی سەبەب بە تێغ عەداڵەت چون جەم
بڕیش حەڵقەی زوڵم، سیلسیلەی ستەم