باهۆز

لە کتێبی:
باهۆز
بەرهەمی:
عوسمان سەبری (1905-1993)
 6 خولەک  1349 بینین
وا ها!
ڤایە هات با!
جهان تەڤ بوو سەرما.
هو... ڤ...
هو... ڤ...
گەهـ بایێ رەش،
گەهـ بایێ کوڕ،
چیا.
نەوال،
زماگ
ب هەڤ رە یەکدەنگ دکن گوڕەگوڕ.
دو بایێن تووژ
دو بایێن سار
رادهێژینن
گیا و دار،
هو... ڤ...
هن... ڤ...
یەک ئەوران دجڤین،
ئێ دن ژ هەڤ دڕەڤن،
دکن شەڕ،
ب ئاوڕ.
یەک هوویە هورمز
رووگەش و ل کەن.
ئێ دن بێمرێس
وەکی ئەهرەمەن.
ل روویێ ئەردێ،
د ناڤا ئەزمێن
ئەورێن رەش،
ئەورێن گەور،
راست و چەپ
دچن تێن.
هەردو بایێن ها،
ب خورتی و شین
هەڤدی کۆل دکن
وەک دو دێوێن دن.
هەردو با،
ب ڤی حالێ ها،
دکن شەڕ،
دکن جەنگ.
دنیا سەر و بن،
هاویر بوویە دەنگ.
گوڤڤین...!
گوژژین...!
گورمین...!
دهەژە جهان،
دهەژە زەمین.
***
بایێ کوڕ،
ژ باکوڕ،
ب لەشکەرەکی خورت،
لەشکەرەکی گوڕ،
ب پێللان،
ب کللان،
داژۆ سەر نەیار،
وەکی گورێ هار
دا کو ب دەرخە
د ناڤ جهـ و وار.
دکن شەڕ،
دکن جەنگ.
گوژژن...!
گوڤڤین...!
گورمین...!
ژ هەر ئالی دەنگ.
ژ هەر ئالی شین؛
هۆلێ ب خورتی،
ب زرت و هالان
ئەو روویێ ئەردێ
هەر دکن تالان.
شۆپا وان خۆپان،
شۆپا وان ب خوین.
شوونا تاژانگان
تەڤ دبە برین.
***
تەرتلی هورمز
ژ بەر ئەهرەمەن؛
دەرکەت ژ قادێ
هێ ژی روو ل کەن.
سست بوو بایێ رەش
دەرکەت ژ مەیدان.
بایێ کوڕ ب زۆر
همبێز کر جهان،
باکوڕ
وەرگەڕی
هۆلێ بوو باهۆز.
جهان سەراسەر
بوو دوومان و تۆز.
دنیا ما ل بەر
دێوێ هار و رەش.
کامباخکەرە ئەو
مێرکوژ و کەلەش؛
ژ بۆ دەمەکێ
جهان ما ب وی.
دبوونە خوەدێ.
د ناڤا وی جی.
خوداکی بێڤاج.
خوداکی جەببار،
کارێ وی کامباخ،
گەلەک زیناتکار.
هەیهات!
هەیهات!
ڤی بایێ بێ باڤ،
جەرگ و هناڤ پات،
باهۆز،
بێ دۆز،
وەکی روهستین
ب سەر مە دە هات.
باهۆز!
باهۆز!
روویێ ئەردێ تەڤ،
بوو دوومان و تۆز.
ستوون ب ستوون
گهان بەر ئەزمان
رجفین و لەرزین.
گهاشتە جهان
بۆبلات،
بۆبلات...
ئەڤ چ بەلا بوو
ب سەر مە دە هات؟
چیا و زماگ،
رێل و گۆڤ و شاگ،
ئاڤاهی، خربە،
باژاڕ، قەسەبە،
دار و بەر، گیا،
زنار و قەفا،
تەڤ ب حکمێ با
دلەرزن،
دهەزن،
درجفن،
ژ ترسا،
ژ بەر با.
***
چ ئەرد و چیا،
چ ئاڤ و دەریا،
ژ بەر هنگێن بێ
دکەڤن تایێ.
داران هل دکە،
قەفان گێڕ دکە؛
خانی تێنە خار،
دبن تار و مار.
ل روویێ ئەردێ
مەرڤ تناور
گەشتی د دەریا،
ل ژۆر بالافڕ.
رێ ل بەر تەڤان
وندا بوویە هەر
هن دبن تننە،
هنەک ژێ سێسەر.
هەوار!
ئەمان!
ژ هەر ئالی تێ.
دەنگ ژ خوەیی جان
ب شین و گرین
فەریاد و فغان
نزان بچن کوو
دەهبە و ئینسان؟
***
باهۆز! باهۆز!
جهان رەش، تاری
تەڤ دوومان و تۆز
رێزانا دنێ
ل هەڤ خست یەکجار
دەریا ل هەڤ کەت.
چیا هاتن خار.
ئەڤ دەما هندک
گەلەکی درێژ
هەمی شەوشین
بوونە مەست و گێژ.
دەڤەڕوو کەتن،
نەما کەس رابوو،
ئەزمان وەرگەڕی
ب سەر مە ڤا بوو،
جهان سەر و بن
ل ژێر و ل ژۆر،
تەڤ دە بوون خۆپان
وەلات و سنۆڕ.
هەمی سەرنەخوون.
چ خورت و چ ژار،
ل راستەکێ مان
دەولەمەند، زیڤار.
ژ من کو نە ما
کەسەک د جهان،
سەر روویێ زەمین
تەڤ بوو گۆرستان،
***
هینگا،
هێ تێ با؛
باکی بێ ئەمان
هەر دکە وێران.
ژ نش ب دەرکەت
پەیاکی رەشکال،
ل سەری کۆلۆز،
ب شاپک و شال.
هلمشتی، سڤک
و چالاک و شەنگ،
هم ب زەند و بەند
خوەشمێر و چەلەنگ
رووگەش و خوینگەرم
گەلەک سەرگران،
سەرگەڤاز و خورت،
فێرس و هۆزان،
ب سەمت و سوهون،
خورتی و تەوات،
بەرێ خوە ددا
ناڤچایا وەلات.
وەک رستەم،
وەک گودهەرز،
بێ تەلاش و بەز،
ب ڤین،
ب شین.
د ناڤ کوونتاڕێن
زاغرۆس دمەشین.
بەرێ وی ل ژۆر.
باوەرمەند و خورت،
ئالەک کەسک و سۆر
ب دەستێ خوە گرت.
نە تۆز و دوومان،
نە با و باندەف
نکارن بادن
بەری ژ هەدەف.
بێ ترس و پەروا،
ب دلەکی گەش
بەرێ خوە دابوو
باهۆزێ کەلەش.
وەلێ چوو گازێ،
بێ کەتن و وەست
ئالا کەسک و سۆر
ل دارەکی بەست
بەرێ،
ب ئاوڕ
بەری دا جهان.
دەما
کو وی دیت
هەمی پەریشان...
دلێ خوە ئێشاند
وی ل سەر بەشەر
دگۆت: ژ بۆ چ
بوون هەڤالێ شەڕ؟
دەما کو شەڕ تێ
تەڤ دە دڕەڤن
هۆلێ دەڤەڕوو
نەخوون دکەڤن.
مخابن!
چ کرێت!
سەری داتینن
بێ شەرم و فهێت...
***
ئەو بایێ مێرکوژ،
باهۆزێ خوینخوار
کو جهان هەمی
دکر تار و مار،
ل پێش سوهنا وی
رەشکالێ رووگەش
پاشپێ دڕەڤین
ئەو دێوێ کەلەش.
ماندی خویا بوو
گەلەک، ئەهرەمەن.
هورمز ئاژۆت سەر
هێ ژی روو ل کەن
پشتی کو رەڤاند
وی سنگا باهۆز
جهان ڤالا بوو
ژ دوومان و تۆز
دارێ خوە هلدا
ب ئالا رەنگین
سنۆڕێ وەلێت
ژ نوو ڤە دانین.
***
پشت کو رەڤی
ئەو دێوێ کەلەش
زڤڕی مەیدان
دیسا بایێ رەش.
لێ ڤێجار ب تەن
خەباتا خوە کر.
هلما د دەریا
و ئەردێ راکر
ل روویێ ئەزمێن
وی ئەور جڤاندن
چ رەش ل چ گەور
ل هەڤ گەڕاندن،
بەرێ
پڕ سڤک
دباری خوناڤ
پاشێ
گران کر
داخست تاڤ ب تاڤ.
چەنداکی وەلێ
روویێ ئەردێ شوشت
قڕێژ و گەمار
نەهشت تەڤ دە مشت.
ئەورێن د ئەزمێن
ئاڤا خوە رژاند
روویێ جهانێ
یەکەڕوو دڤەژاند.
کولیلک و گیا،
رێل و دار و بەر
تەڤ سەری هلدان
شین بوون سەراسەر.
***
هینگا
د جهان
نەمان پیس.
تەڤ دەلال و رند.
وێران،
خۆپان
ئاڤا بوون
چ باژاڕ و گوند،
قەلیا تۆڤێ
شەرخوازێن تەرەس
نەمان ئەو دووپشک،
مرن ئەو ناکەس.
پشتی مرار بوو
ئەهرەمەنێ مار.
شەوتی د ناڤ
پۆتێن کۆلیدار.
رابوون،
دلگەش،
یەکدەست
کارکەر و جۆتکار،
کۆلان
گۆڕەک
پڕ کوور
ژ بۆ کۆلیدار.
ژێ رە
دانین
کێلەک
مەزن و گران
ل سەر
نڤسین:«ل ڤر
رادزێ شەیتان؛»
***
دنیا ب خوەشی
ژ نوو ئاڤا بوو.
زڤەر، جەوێلەک
دلگەش و شا بوو.
رێزان، شێورەوی
تەڤ ئاشیتیخواز
د ناڤ وان نە مان
برچی بەلەنگاز.
جهان،
ژ نوو ڤە
هۆلێ بوو بوهشت.
دەلال و شێرین
ڤێ جار
دکارن
رەش و گەور،
سۆر و زەر
ب هەڤ رە بژین.
بژین
ب خوەشی،
ب روومەت
ب شادی و کەن!
هورمز
بوو سەردەست
هەر و هەر
ل سەر
ئەهرەمەن