بەیتا شێخێ سەنعانی (٢)
لە کتێبی:
دیوانا فەقیێ تەیران
بەرهەمی:
فەقێ تەیران (1590-1660)
7 خولەک
1839 بینین
٦٠
باتنی کچ ڤەدخوینێ؛ پەردەئێ ژبەر خوە هلتینێ
شەیخ د خەونێدا دبینێ؛ جام و تاسەک مەی ددەتێ
خەمر و شەرابێ پوڕ دکە؛ شەیخ د خەونێدا فڕ دکە
نەزەر ل یا دێم دوڕ دکە؛ دین بوو د نێڤا خلوەتێ
د خلوێدا ئەو دین دبوو؛ تژی دەماغی خوین دبوو
شەیبا سپی رەنگین دبوو؛ ئەڤ حال و رەنگ قەت ژێ نەتێ
نایێت ژ شەیخ ئەڤ حال و رەنگ؛ عەیبە ل وی ئەڤ ناڤ و دەنگ
پوڕ چوون ژ سەر زولفێ دشەنگ؛ ئەبتەر ب دونیایێ کەتێ
زولفان گەلەک ئەبتەر کرن؛ جەرگ و هناڤ کەر کەر کرن
پێچان د شامێ وەرکرن؛ عەبدال د سووکا غوربەتێ
ژ چەشمێ د رەش دین بوون گەلەک؛ گەزما کڤانێ رەش هەلەک
فریاد ژ شەیخ چوونە فەلەک؛ ئاهـ و فغان بەحس ژێ نەتێ
ئاهـ و فغان دەربوون هزار؛ هنگی هەبوون دەروێش و یار
حەمیان ل شەیخ دکر پورسیار؛ باژار و ئەهلێ هێشەتێ
ئەهلێ تەریق، ئەهلێ سلووک؛ هنگی مەزن، هنگی بچووک
ئاغا و خووجە و ملووک؛ پورسین ل شەیخ ڤێ زەحمەتێ
هەرچی ژ شەیخ پورسیار دکر؛ زکرەکێ خۆش مادار دکر
ل عادەتێ هەرجار دکر؛ شەیخ ئلتفات قەت ژێ نەتێ
شەیخ گۆتە وان قڕ قڕ مەکن؛ زکرێ خوە ئیرۆ پوڕ مەکن
کەیفێ ل من بێ سوڕ مەکن؛ خۆش نینە سەوتا ژ وە تێ
خۆش نینە سەوتا زاهدان؛ دەنگێ مرید و عابدان
چبکم ب زکر و مەسجدان؛ ب ئیعتکافا مزگەتێ
دێ مزگەفتێ وێران بکم؛ گاڤەک بچم سەیران بکم
بەر ب دەرێ دێران بکم؛ بایێ دەمێ کانێ کو تێ
کانێ کو تێ بایێ دەمێ؛ دەروێش قەوی کەتنە غەمێ
پانسەد مورید چەڤیان حەمێ؛ فکرینە شەیخ و تەبعەتێ
تەبعەتێ خەلقێ و عامێ؛ خۆش دبوو زکر و سیامێ
غافلین ژ حالێ قیامێ؛ ژ وسال و لەززەتێ
ناتقێ ل تەبعێ دەواری؛ ئێ موقیم شوورە ڤەخواری
قەت نەدی ئاڤا بژاری؛ چەشمەیا خزر ڤێکەتێ
چەشمەیا سافی تەهوورە؛ حال ژ قەلب بێ حەدد دوورە
«من لەدون» بەحرەکە کوورە؛ بێ علم کەس رێ نابەتێ
علم تەریقا عاقلانە؛ حال نە مەوجێ غافلانە
بابەتێ ئەهلێ دلانە؛ میر دبینی ددەتێ
میر حەکیمە پێ دزانی؛ شەیخ تەبات نایێ د خانی
خەلیفە هاتن د هانی؛ دا ل شەیخ کن نەسحەتێ
یەک نەهن جوزئەک ددەست نە؛ سوڕ نەهن پەردە قەفەس نە
کەس نەهن حەوجەیێ کەس نە؛ ب قەدر و حال و هوممەتێ
سوفییێن ساحب کەمالە؛ بێ تەکەللوف چوونە بالە
حەمییان ژێ کر سوئالە؛ ئەڤ چ ترسە ب سەر تەتێ
ئەڤ چ ترسە ئەڤ چ دەردە؛ مە و تە نینن چو پەردە
ڤێ سوڕێ ژ بۆ مە خەبەردە؛ دا ئەم بزانین هەیئەتێ
سۆفیێ ب ئەرکان و شەرمە؛ شەیخ دەمەک ئاخافت ژ نەرمە
ڤێ سوڕێ کەفشکە ل بەر مە؛ دا دەواکین عللەتێ
شەیخ گۆ: حەکیم عیسا بتن؛ لوقمان ژ قەبرا رابتن
داغا من هێدی نابتن؛ دەستێ حەکیمان لێ نەتێ
داغا پرنگا سۆر ل سەر؛ حەتتا سپێدە بێتە دەر
ئارام و خەو نائێن ژ بەر؛ سەبر و سکوونا من نەتێ
شەیخ ل خوە ناکەت ستارە؛ ئاشکەرا خەون گۆتە یارە
ئاهـ ژ دەست دۆهتا کوفارە؛ برمە دینێ شرکەتێ
بێ مەزهەب و بێ دین کرم؛ بێ خوندن و یاسین کرم
ژ یار و بران شەرمین کرم؛ وردەک د خیالا من نەتێ
لەو نەشێم وردان بخوینم؛ بەژنەکێ نازک دبینم
دین دبم سەودا دمینم؛ دل ژ من بر قامەتێ
قامەتا سوکران و مەستە؛ حورییا لوءلوء ددەستە
برمە دێرا خاچپەرەستە؛ خەلوەیا خومخانە تێ
برمە نێڤ خەمر و شەرابێ؛ نازکێ گەردەن شەبابێ
ب من کر سەد رەنگ خرابێ؛ ژ نووهییو بەد خسلەتێ
هەم نوو کرم هەم بەد کرم؛ عیسایییێ مورتەد کرم
ژ ڤێ تەریقێ رەد کرم؛ کافر کرم بێ موروەتێ
کافر کرم مەیخوەر کرم؛ دێوانە و ئەبتەر کرم
بەلکی ژ پێغەمبەر کرم؛ ئەڤ رەنگ بەلا ب سەر مەتێ
ئەڤ رەنگ بەلا ئەڤ رەنگ برین؛ چدکن ژ من یا حازرین
حەمیان بهیست، ڤێڕا گرین؛ کالین کەتە جەماعەتێ
کالین کرن خەلقێ ل نک؛ ئەو پیرەمێر راکر سڤک
ژ ئاگر و وەهجا د زک؛ تابێین هەوایا دەردەتێ
پێلەک ژ مال ئانینە دەر؛ بێ تەزبییو شەمل و کەمەر
دەلق و عەسا چوونە ژ بەر؛ نالین ژ تیرا هجرەتێ
نالی ژ دەست دێم خاوەرێ؛ نارێ جەمالا دلبەرێ
گەرمی گهاندە جەگەرێ؛ دل بوو وەکی پێت ڤێکەتێ
نارێ کچێ داکر هناڤ؛ دێما کو تێدا نوور و تاڤ
عەکسا ئیلاهی هاتە ناڤ؛ موزهر دییە سەبر ژێ نەتێ
حوسنا کچێ بۆ مەزهەرە؛ ئەو حوورییا دێم فەنەرە
شەیخ ب هەردو وەجهان چوو بەرە؛ شەرم و ئەدەب قەت ژێ نەتێ
شەرم و ئەدەب چوو وێ دەمێ؛ نالی ژ تیرا سەرتەمێ
بوو پێکەنینێ عالەمێ؛ ئاڤێت کراسێ روومەتێ
روومەت هەبوو شەیخ بێ قیاس؛ بایێ ئەڤینێ بر لباس
گەهـ گەهـ ژ خوە داڤێت کراس؛ ژ ئاگر و حەرارەتێ
عشقا کچێ گەرم کر ئەڤین؛ پاپەند کرن ئەو هار و دین
پوڕ دین دبینە پێکەنین؛ کوبکن گەلۆ ژ ڤێ قسسەتێ
کوبکن ژ کێ پورسیار بکین؛ علاجەکێ ما چار بکین
عشقا دلێ شەیخ سار بکین؛ پەیدا بکین برودەتێ
عشق ئاگرە ما سار دبی؟؛ هنگی دچی دژوار دبی
شەیخ پێ زەعیف و ژار دبی؛ چل رۆژەکان مای راکەتێ
چل رۆژەکان ئەڤ حال بوهار؛ روونشتبوون خەلق چار کنار
شەیخ نە تەبیت بوو نە قرار؛ بوو ماسیێ ب دێمێ کەتێ
مسلێ سەمەک تێکوەردبوو؛ گەهـ سۆر دبوو، گەهـ زەر دبوو
هەڕۆ سێ جار خوون دەردبوو؛ عشقێ برە کی حالەتێ
ئەو پیرەمێرێ کال بوویی؛ نێزیکی هەشتێ سال بوویی
ژ عشقا کچێ بەدحال بوویی؛ دەرحەق بدەین لێ لەومەتێ
دەرحەق بدەین چ تێ هەیە؛ ناخۆت ل شەیخ ئەڤ قسسەیە
کوبکەین بدەست باخوێ مەیە؛ زاهر بکەین چ تێ نەتێ
ئزهار بکەین بەدنامییە؛ دەرحەق بدەین بێ تامییە
ئاگەهـ دبن پێ عامییە؛ هلاک دبن ژ غەیبەتێ
یا قەنج ئەوە مەستوور بکین؛ نابت سوڕێ مەشهوور بکین
دابن ژ عامێ دوور بکین؛ بدەرکەڤین ژ هێشەتێ
ژ هێشەتێ بدەرکەڤین؛ پانسەد مورید ببەرکەڤین
ب پێش کچا دلبەر کەڤین؛ زائل بکین ڤێ حەسرەتێ
یا قەنج ئەوە ئەم ڤێ بکین؛ رابین وە کارێ رێ بکین
قەسدا دەرێ دێرێ بکین؛ کوبکین ژ ڤێ زەرورەتێ
کوبکین ل مە لازم بوویە؛ گەر چ نەمەشرووع داڕوویە
دەرمان نەجس بت مەعفوویە؛ د مەرتەبا شەریعەتێ
حوسنا کچێ واسل دبی؛ یان عارف و کامل دبی
یان غافل و جاهل دبی؛ خلاس دبن ژ زەحمەتێ
شەیخێ مە شەیخەک حاجییە؛ حەمیان کەرامەت ژێ دییە
مەعلووم دبی نەفسانییە؛ ناکین قەبوول ڤێ عللەتێ
حوسنا حەبیبان مەحەکە؛ سافی دبێ زێڕ و سەکە
لێ کفش دبێ عەیب و لەکە؛ ب کێرا ئرشادێ نەتێ
ئەم دێ ب ڤێ نییەتێ بچین؛ ب پوشتا ئایەتێ بچین
نێزیکی دێم پهتێ بچین؛ دا ب بینن حووریا جەننەتێ
نێزیک دبت ئەو دێم دوڕە؛ شەیخێ مە گەر ساحب سوڕە
تەسلیم دبت کچ ب مڕە؛ زوو تێتە سەر سەلاحەتێ
وان گۆ: خیالا قەنج ئەڤە؛ حەمیان قەبوول کر ب خەڤە
سۆفی جەڤیابوون ب شەڤە؛ حەتتا ستێرا سەعادەتێ
حەتتا بدەرکەت موشتەری؛ جوملە جەمابوون سەفەری
ئەوول ڤەڕێبوون سەححەری؛ شەیخ برنە نێڤا زیارەتێ
ب سەر مەقبەرا بابێ برن؛ هندی مرید و زاکرن
حەمیان ل وی دوعا کرن؛ وان چار کنارێ گونبەتێ
دەستێد خوە پەرواز کرن؛ وەجهێد خوە ئەڤراز کرن
ئیمان ژ حەق داخواز کرن؛ سوار کرن وێ ساعەتێ