mibḧis alsim’ û albisir û alkilam
Li pirtûka:
Eqîdey Merziye
Berhema:
Mewlewî (1806-1882)
5 Xulek
705 Dîtin
pencemîn sem’e û, şeşemîn beser
heftemîn kelam sê wesfin xudser
sabtin bo zat xalîq, zyade
le wesfî qudret ’îlim û îrade
îrca’ bewane le zahîr dûre
boç? bê zerûre, kwanê zerûre?
eger to dełêy em sîfetane
muḧtacin ebał em taletane;
wek uzun û ’eyn, wek ḧelq û lîsan
ewe bo êmes , nek bo ḧeq, bizan
çilon; sa deşê ḧeq ’îlmî newê
boç? ewîç quwey ’aqîley tewê
bełê bo îsbat her sem’î mage;
’eqłî dyare jêr pêy kutyage
«walḧasilErebî» nek wek sîfatî xelqin
ḧacet be gwê, çaw, zwan û ḧelqin
beł le çe wu çûn le alet bîrûn
şinewa û bîna, goya be bê çûn
deşnewê aya be’îd er nizîk
dewînê aya řoşin ya tarîk
te’elluq degrê, «kima aştihirErebî»
sem’î be mesmû’, beser be mubser
lakîn sinûsî «’ilîة alirḧimةErebî»
weha defermût, lêt nebê zeḧme,
sem’ û beserî zatî «’ilîhErebî»
wek sem’ û beser mexlûqat nîye
her xas wê we derk be’zê mewcûdat
wek bo beser lewn, bo sem’ eswat
sem’ û beserî xalîqî me’bûd
te’elluq degirin «bikil mucudErebî»
er deng eger řeng, er sîfet er zat
wacb û qedîm ya xo ḧadîsat
«fî alazilErebî» cenab zatî pakî ḧey
bew zat û sîfat wicûdîyekey xoy
«fî ma layzalErebî» bo zat û sîfat
wicûdîyey gişt fîrqey ka’înat
be bê îrtyab şinewa û bînas
biřyawe kelam sinûsî, bînas
«bina’ ’ilî ma qid qirirhErebî»
mubserî mesmû’, mesmû’ mubsere»
«walḧasil yi’nî yisim’ balbisirErebî
yibsir balsim’ fasim’ tibsirErebî»
«sim alkilam wisif ezlîErebî
qa’im bizat ribna al’ilîErebî»
le ber û dwa û tecezzî û ’eded
le ḧerf û le sewt pak û muceřřed
wesfêkî nefsî û pakîze û qudsî
munafîy sikût afetî nefsî
«qîlErebî»: eger ḧeq mutekellîm bê
qyamî ḧadîs be ḧeq lazim tê
boç? dełên kelam bew muřekkebe
le ḧerfî ḧadîs mute’aqîbe
em îtlaqîçe be ḧeqîqete
pes ew lazîme řase û musbete
wer feqet meḧmûl leser nefsîye
nawê ew mesmû’ le dem nebîye
«kilam alilhErebî» wê, emîç be me’al
dekêşê ew lay kafrî û zelal
dełêyn be sem’î eme îsbate
wesfî ekellum qa’îm bezate
nek ew kelame kewa me’rûfe
murekkeb le cuz’ lefiz û ḧirûfe
qyamî be zat ḧeqqewe nîye
dîtir kwa meḧzûr pêm biłê çîye?
lemîç îznî em lizûme nedrê
«kilam alilhErebî» yî lê selb bikirê;
boç? bo be kelam îlahîye bûn
şerit nîye qyam be zatî bê çûn
ḧuccetit dewê ha ewe ḧuccet
îstî’malî ehil giftugo û luẍet
herkes deyzanê ełbet deyfamê:
be her zwanê her kes kelamê
tekellum pê ka, ew kelamîye
îzafey ebał ew ḧeqîqîye
ba wicûd qyamî nîye, bîşnew,
ne be nefsî ew ne be qa’îm bew
boç? lefiz û kelam me’lûme ewan
le meqûley sewt qa’îm be hewan
hewayç hełgire zerîf bike seyr
«ma kan alhiwî qa’mi’e balẍîrErebî»
beł le meqûley qîsmî cewhere,
qa’îm be nefsî xoy û xudsere
«fizalk alkilam balhiwa qa’imErebî
lîs qa’ma balimtiklimErebî»
«yizaf alîh liḧsulhErebî
baltiki’ alqa’im bihErebî»
kelamîç degeł westî tekellum
ferqyan heye, le kes nîye gum
tekellum te’lîf, ew mu’ellefe
mu’ellef menzûm dewê bew wesfe
«fizhir alfirq, fikza alkilamErebî
fî ḧiq alilh xalq alanamErebî»
«likin firq ma list ballahîErebî
bîn ma bina û ma balilhErebî»
«ma binaErebî» bînay alî û mudennes
«û ma balilhErebî» pak û muqeddes
bûnî elfazîç qise bikem bot
bew terze kewa deyêt e deřot
leber emete têrêtye wicûd
le hewada xelq xalîqî me’bûd
hewayç bew destûr le hîç mekanê
qerarî nîye zortir le anê
nek leber bûnî elfaze «balzatErebî»
ẍeyre musteqîř weha bê sebat
elfaz er «balzatErebî» weha bûyaye
deşya şexsî dûr neyşinewyaye
ḧukmîç be mîslî memsû’ biłêm pêt
însaf emete mamesmû’e lêt
bê delîl xîlaf zahîr bemesîr
nawê, delîlîç nakewête gîr
emcar îcadî elfaz û ḧurûf
be qudretî ḧeq xalqî ře’ûf
bew terze witman îḧtîmal heye
biłêyn: ḧîkmet û sîřřî emeye
«kî la tixtilit fit’israErebî
fihmina liha, bil ti’ziraErebî»
tifsîlî kelam er legre kem bê
řawês ḧewałey esłî sêyem bê