mibḧis alayman balilh
Li pirtûka:
Eqîdey Merziye
Berhema:
Mewlewî (1806-1882)
6 Xulek
797 Dîtin
demê dûbare le îman bideyn
mute’elliqî îman beyan keyn
erçî pêy îcmal er bêrîne beyn
mustefad dewê le şehadeteyn
lakîn mwafîq ḧedîsî řesûl
munḧesîr bûge leser şeş usûl
alasil alawil min alasul alistih
esłî ewwełman bizan be yeqîn
baweře be ḧeq «rib al’almînErebî»
çilon baweřê? înkar melûl ka
we řûy kufirda çak gerdelûl ka
nesîmî unsî lêt da leserda
xaşakî nefsî lawa leberda
şefewî le dem diłit bisênê
yadî lêwar û kenar nemênê
le gerdî nuxtey سیاە û sifîd
pakit ka her wek kelîmey tewḧîd
er hatîyewe baz we beqawe
we boy muḧemmed řesulułławe
er sed kenare û dewê şefewî
qabîlî nuxtey te’elluq newî
danîşe leser seccadey îrşad
bo tezkîyey nefis tekmîlî ’îbad
«lî mi’ alilh...Erebî» wek melekûtî
cê bêł, bêr eser wesfî nasûtî
bê emrî menas, ḧuzûr ke menas
xas bigre e dił tefsîrî îxlas
îcmalî dewê bo qelbî selîm
le «bisim alilh alirḧimin alirḧîm»
lakîn «qul» biłê bê we tefsîlda
xak bike weser cebrîy zelîlda
ke hełîda «qulErebî» quł we kenarda
kefî cebrî řêt bem dîw lêwarda
emirit ke zanî her le muxtare
dîtir ḧałî cebir bêḧał dyare
to, erçî «huErebî» meşhûre û řase
yanê: bizane şan û ḧał wase,
biłê ewete «alilhErebî» ew zat
ulûhîyetî bo heye îsbat
ulûhîyetîç lay«bi’iz alfiḧulErebî»
«wicub alucudErebî» bo ewe medlûl
xalqîyetîç wek me’bûdîyet
xasey lazîmen bo ulûhîyet
ew ewîyete kewa řacî’e
«huweErebî» ebał ew bo dił satî’e
bełam çî bikeyn lew bê çawîye
nawînê te’tîl dewêjê nîye
eḧed ke nakaw mewcêkî dawe
pûşî şîrk û neqis dedate lawe
boç? me’nay: yanê tenyas le zatda,
le gişt ef’alda, le gişt sîfatda,
le hemû enwa’ terkîbe berî,
le gişt kesret û te’eddud ’erî
pakew munezze le hemû çiştê,
kewa boy kerye îmkanî lê tê,
wekû teḧeyîwiz, wekû cîsmîye
wek muşarekey «ḧîs almahîةErebî»
pê binê we çaw ehremenîda
we mucessîme û we wesenîda
senewî şeq de heta dyare,
mu’tezîle hîç, zû ber kenare!
er şîrkî celî eger penhan wê
er neqsî penhan wer numayan wê
bê diro bîdrû leser řêteda
nek biçoy diřk we jêr pêteda
alilh alsimd: miḧtacّ alîhErebî
kulّû ma swah, fi’uّyil ’ilîhErebî
ḧeq be zatî xoy ẍenîy mutłeqe
mexlûq be gişt wecih muḧtacî ḧeqe
tîkirarî «alilhErebî» defermût bê loç?
eger wa newê ulûhîyet boç?
«tîkirarî «alilhErebî» defermût bê loç?
eger wa newê ulûhîyet boç?»
«lim yildErebî», ya wełed boçîye?!
boç? bo hîç şey’ê mucanîs nîye
hîç muḧtac nîye, ’edemî nawê,
mu’în û xełef boç bên em nawê?
naygirê be xoy ne kej ne sara
maxolyay qewl giroy nesara
eger bo ’îllet eme medlûl wê
ke munasebey degeł me’lûl wê
kewa ḧekîm pêy teleffuz dekat
mefhûme le lefiz «mucebErebî»y «balzatErebî»
pêy mełê ’îllet zatî mu’ella,
em nîsbete û ew? «ḧaşa û kilّaErebî»
delîlî û «wilim yuldErebî» beyan kem:
lew zate sebqî nebûge ’edem
çi boyêkî xoş lem ’îllete tê
ḧeq me’lûl nîye bo hîç ’îlletê
le «’elّy ’înîErebî» wek «yidalilhErebî»y
bê feř ḧałî bû, wek sahî û lahî,
muşebbîh ḧeqî nedî le nawda,
desî teşbîhî da wenaw çawda
gwê meke le kes her bem me’naye
baweřit bwê: xud’aye
yanê wicûdî «lizatihErebî»ye,
bûgew hes, dewa û mûcîdî nîye
her ewe «balzat wacb alucudErebî»
«zwalaluhّyihErebî» û xalîq û me’bûd
meqsûd û mewcûd be ḧeq her ewe
bê mu’în, tenyay mutłeq her ewe
bê şerîk û mîsil, bê şibîhe û nezîr
bo mutî’ beşîr, bo bo ’asî nezîr
ḧeqîqetêke bê çend û çûne
le da’îrey ’eqił mexlûq bîrûne
herçî bişnoye ya bwênîye
ya bizanîye ewe ew nîye
bo masîway ew zate te’rîfe
bo ew wa nîye bîzan letîfe
«û la yişbihu û la yeştebîhErebî
la hu bişî’ û la şî bihErebî»
«zahirّ likin batid alasrarErebî
batinّErebî» emma «zahir alaّsarErebî»
ezelî û ewweł be bê bîdayet
ebedî û axîr we bê nîhayet
ezel peymanî degeł ebed kird
ezel hełbigrid, ebed dabgird,
ew ser beraw jûr ta quwetî bû
em ser beraw jêr ta taqetî çû
ew dełê: firyad, «eyn abtidah?Erebî»
em dełê: hey dad,«eyn antihah?Erebî»
«min cihih alzat» le eşya terîk,
min «ḧîs alsifat» be giştî nizîk
îşare řêgey elay nakewê
be «hunaErebî» legre, be«simّhErebî» lewê
«lim yeked aslaً yitiḧd bişî’Erebî»
’alem bew qaym ew qaym be xoy
ne cuz’ ne cuz’î, ne kul ne kullî
be’îde le ’eyb ḧal û meḧellî
bo ḧewadîsat hîç meḧel nîye
le kufû, le zîd, le nîd berîye
ne şekil û sûret ne heyûlaye
ne murekkebîç le herdû laye
le cîhet kenar, le ḧeyîz ewder
«lîs bi’irz û la bicuhirErebî»
«lîs bicsim û la cismanîErebî
û la biruḧ û la ruḧanîErebî»
ne le zemîndas, ne le asman
«lîs fî alziman û la fî alimkanErebî»
dûre le meta û kem û keyf eyn
ḧereke û sikûn wesil û fesil û beyn
ewe «mؤsir fî alucudErebî» û bes
celّe, ti’alî, ’ezّe, tiqidّsErebî
bê wêneye û madde, bê mudde û alet
we bê mandegî û ’îciz û melalet
awirdîye wicûd gişt eczay ’alem
le ’edem, dîsan deywatew ’edem
le ezel ew bû, ne hîç bû, ne kes
be bê çûn degeł hemû çiştê hes
axrîç her ew demênêt û bes
ye’nî ẍeyrî ḧeq dił be hîç mebes
«kima fî al’ezil fî ma la yizalErebî»
pake û meqeddes le neqis û zewal
mewsûf be esma û sîfatî kemal
çi wesfî celal, çe wesfî cemal
çe sîfat zat bê teşbîhe û mîsal
çe sîfat pak ḧemîdey ef’al
zatî gişt qedîm le ḧudûs safî
wicûdî û fî’lî, ḧadîs îzafî
wekû xelq û řizq, wekû întîqam
îḧya û îmate û îkiram
«ti’ّliqatu wisfî qidirtihîErebî
bikunî alimqidur kilّe fî wiqtîhîErebî»
le diłî piř zewq bê î’tîsafda
hîç meḧzûr nîye lem îttîsafda
kikun aliḧqî ti’alî wiḧdih,Erebî
qibil al’alim, mi’ih, bi’dihErebî