hendê zanyarî markisî-lênînî

çend wişeyek:

mamosta ḧesenî qizłicî ke amadekarî em dersaneye, çîroknûs û edîb û nûser û syasetmedarêkî nasrawî kurdî kurdistanî xorhełate û sałanêk berpirsî beşî kurdîy řadyoy «pekî êran» bû. le demê sałewe biraderîman behêz bû, her bew hoyeşewe ew dersaney «hendê zanyay markisî-lênînî» ke bo xwêndinewe le řadyoy pekî êranewe amadey kirdibûn û katî xoy pêşkeş kiran, be xetî xoy kewtine lay min û be zimanêkî sade û kurdîyekî řewan nûsîwnî û, herçende le sałanî kotayî şestekanda pêşkeşî kirdim, parastûmin û çend carêk be şêwey corbecor sûdman lê wergirtûn û êsta wa bem şêweye çap û biław dekirênewe, emeş leser pêşnyar û nûsînewey ke kompîwter û řêkxistinewey hawřêy beřêzim azadî nûrî seyd welîye û, hîwadarim wêřay têpeř bûnî ewende sałe, ke zor şit gořdirawin, kełkî xoyan le dest nedabê û seretayek bin bo fêrbûnî ew zanyarîyane û paşan bo qûłbûnewe tyayanda, be sûd wergirtin le zor serçawe ke leberdestidan.

mamostay zana û edîb ḧesenî qizłicî ke endamî řaberayetî ḧizbî tûdey êran bû, qaremanane lejêr azarda le bendîxaneyekî taranda şehîd kira. yekêk le berheme benirxekanî qizłicî nemir komełe çîrokî «pêkenînî geda» ye ke nûseranî kurd dezanin çi şwênêkî dyarî le çîroknûsî kurdîda heye.

nûsînî: celal debaẍ yekemî ayarî 2002

hendê zanyarî markisî lênînî dersî yekem: dinyabînî çîye?

dinyabînî manay têkřay bîruřay kesêk yan komełêk derbarey siruşt û komeł. em dinyabînîye yan be corêkî zanistî û zanyarîye, yaxud pêçewaney zaniste û nazanyarîye.

dinyabînî nazanyarî:

binçîney leser qibûłkirdinî řadêraneye...

dinyabînî zanyarî:

binçîney leser delîlî ’eqłî damezrawe... be tecrube selmênrawe û be waq’îyet û řûdaw pitew buwe.

-markisîzim- lênînîzim: komełêk bîruřay zanyarî û be yekewe çespawe derbarey qanûnekanî bizûtin û gořanî dinya û komeł. derbarey ewey çon le komełêkî damezrawda leser xebatî çînayetî û çewsandinewey mirov le layen mirovewe û dîlî û gîrodeyî neteweyek be dest neteweyekî tirewe. detwanrê komełêkî azad le nakokîyekanî çînayetî û dûr le çewsandinewe û řenc xorî û řizgar le dîlî û gîrodeyî netewayetî pêkbihênrê.

- řêwşiwênî binçîney markisîzim- lênînîzim... karił markis û firdirîk engils û viladmêr îlîç lênîn řêkyan xistuwe.

- markis bo danan û řêkupêk kirdinî bîruřay xoy le sê çawge kełkî wergirtuwe ke emanen:

1. abûrî ingilîz: wate le bîrubaweřî abûrî zanekanî ingilîzekan wek «adem simît û řîkardoKes».

2. felsefey ełmanî. wate le bîrubaweřî feylesûfekanî ełmanî wek: «hîgił û foyerbaxKes».

3. sosyalîzmî feřensayî... wate le bîrubaweřî îştirakîye xeyałîyekanî feřensayî wek «san sîmon û furye».

-markis û engiłs le serdemî sermayedarî pêş îḧtîkarda dejyan û têdekoşan... bîruřay xoyan lew serdemeda derbiřî ke serdemî bûjandinewe û be xodahatnî sermayedarî û serdemî çawdêřî û mil miley azad bû.

-lênîn le serdemî sermayedarîy îḧtikarda dejya û têdekoşa... we markisîzmî beser serdemî pêgeyştin û bûjanewey têkeł be karesatî serubendî şeřekan û şořşekanda tetbîq dekird.

- markisîzim. lênînîzim le sê beşî giring pêkhatuwe: felsefe. abûrî û sosyalîzim.

markisîzim- lênînîzim... dway markis û engils û lênîn be hoy tî’orî zan... yanî zana û xawen bîruřakanî tirî markisî-lênînî û be hoy ḧizbe komonîstekanî dinyawe perey girt û beser wez’î řojgarî êmeda ke serdemî řizgarî nîştimanîye... serdemî řûxandinî muste’mirat û împiryalîzme... serdemî peydabûn û peregirtin û pitewbûnî řijêmî sosyalîstî cîhane... tetbîq kira.

markisîzim- lênînîzim dinyabînî tewawî ḧizbe şořişgêře kargerîyekanî çeşnî nwêye... ew ḧizbane be pêy em dinyabînîye ’ilmîye dyarde qurs û giranekanî komełayetî lêk edenewe... sitratîjî û taktîkî xoyan řêk dexen û diruşmekanî dûr û nizîkî xoyan řûn dekenewe.

-markisîzim- lênînîzim çekêkî karîgerî waye eger le cêy xoyda û be çakî kełkî lê werbigrêt detwanê bibête hoy serkewtinî ḧizbî çînî kirêkar. meseley tetbîqî dirustî dinyabînî markisî lênînî meseleyekî zor giring û dijware...

-her kesêkî şořişgêř pêwîste dinyabînî markisî lênînî fêrbêt û be çakî werî bigrêt û be qûłî têy bigat. eger markisîzim- lênînîzim baş fêr nebîn û qûłî werî negrîn... herwa nextêkî lê bizanîn û zanînekeşman serzarekî û kitêbî bêt... cige lewe ke sûd û kełkêk nageyenîn, zyanîş edeyn.

eme zanist û fêrkirdêkî gewre û berze bełam wergirtin

û têgeyştinî giran û zeḧmet nîye... çunke ḧeqîqete... ḧeqîqetîş hemîşe sade û řoşne.

dersî duwem: dyaletîk çîye?

felsefey markisî, nawî matêryalîzmî dyalektîke... felsefey markisî le sê beşî giring pêkhatuwe...

1. islûbî dyalektîk

2. matêryalîzmî felsefî.

3. matêryalîzmî mêjûyî.

islubî dyalektîk: nîşanî êmey edat ke tebî’et û komeł be pêy çi core yasayek le bizûtnewe û aługořdan... fêrbûnî islubî dyalektîk bo têgeyştinî dirustî dyardekanî tebî’et û komełyetî û bo lêkołînewey em dyardane pêwîste. řaste eger kesêk zor xawen tecrebe û wirdibêt û mebestêk baş mutała bikat û nyazêkîşî nebê le xoyewe be çeşnî dyalektîk bîrdekatewe... bełam beher cor zanînî yasakanî dyalektîk û bekarhênanî wiryayaney em yasayane û bo bîrkirdinewey dirust û çarekirdinî řast û dirustî meselekanî komeł dekat.

yekê le feylesûfekan dyalektîkî naw nawe řyazyatî şořş. wate bo ewe ke şořşêk bitwanê mercekanî şořş û řapeřîn be çakî ḧisab bikat debê ew řyazyate baş bizanê.

dyalektîk çwar yasay giringî heye:

yakem: yasay peywendîye «qanun altirabitErebî»: wate em yasaye emeye ke seranserî dinya... gyandar û bêgyan be yekewe peywendî heye û le yektirda mu’esir û karîgere... tewawî dinya eşkalî corbecorî madeye ke degořdirê û pêdega... eger le dinyada şitî corbecor çilonayetî wek «cimadErebî» û řeqînî û «nibatErebî» û şînawerd... «ḧîwan-ansanErebî» le madî û me’newî debînîn... leber eweye ke bînay made ta dê têkeł û pêçrawetir debê... em corbecorîye delîlî ewe nîye ke dinya le şitê be tewawî cyawazî wa be yekewe peywendîyan nebê, pêkhatuwe. le zemanî zûda be layanewe wabû ke cisim û gyan dû şitî be tewawî lêk cyawazin. emřo dezanîn ke fikir û gyan xasîyetî ew madeyeye ke bênaw pêkhatêkî yekcar zor giran û pêçrawey heye... we şitêk nîye le made cyawaz bêt.

duwem: yasay bizûtnewe û gořan «qanun alḧirkih waltiẍîyrErebî»:

wate em yasaye emeye ke seranserî ew dinyayey ke be yekewe çespawe û peywendî heye wekû yek dezga waye le ḧałî bizûtnewe gořanî hemîşeyîdaye. hîç şitêk lem dezgayeda be ḧałêk û be çeşnêk namênêt. «sikûn û negořan» řwałete. esił bizûtin û gořane.

sêyem: yasay kêşe û nakokî «altinaqizErebî»:

le yasay yekem û duwem têgeyştîn ke seranserî dinya dezgayekî be yekewe çespawî waye ke degořdirê.

êsta řenge em pirsyare bête pêşewe: boçî degořdirê? le zemanî zûda ke wełamî em pirsyareyan nedezanî xoyan asûde dekird û eyangut bizwênerêkî yekem heye em cûłe û bizwandiney destipêkirduwe... bełam dwacar ew pirsyare dête pêşewe: ew bizwênerî yekeme kê xistûyetîye cûłanewe û bizûtin? ke wabû em wełame bo qibûł kirdinî nabê. dyalektîk dełê «gořan û bizûtin» her le naw madedaye... ya be corêkî tir biłêyn «cûłandin û bizûtin» «zatîErebî» yew le xoweye. cûłe û bizûtin be watay ewey ke şitêk xerîk debê bibête şitêkî dîke... ya be çeşnêkî tir cyawazî û kêşe û nakokî peyda ebêt. le hemû şitêk û dyardeyekda hemîşe şitêk xerîkî peydabûn û bexodahatne û şitêk berew neman û fewtan deřwat... «taze û kone»... «řabirdû û dahatû» xerîkî xebatin le dijî yektir... em xebateye ke «gořan û bizûtin» y pêkhênawe.

çwarem: yasay pêgeyştin «altiturErebî»:

watay em yasaye eweye ke bizûtin û gořan encamî kêşe û nakokî derûnî şitekan û dyardekane... dûpat bûnewey wez’î pêşû nîye... bełkû hemîşe barudoxêkî taze û tewawtir û pêçrawetir pêkdênê. «made» le sadewe berew pêçrawe... le nizmewe berew berz debziwê. le bêgyan gyandar... le ajeł mirov. le mirovî pêşînan komełî emřoke pêkhatuwe. gořan le seretawe dyar nîye û nabînrê be şêneyî pê’egat. le paşda ke gořan geyşte řadeyekî taybetî. řapeřîn yan bazdan pêkdêt û gořanêkî xêra le keyfîyetda řû edat. aługořêkî şořşî řû’eda û keyfîyetêkî taze peyda ebê. eger em yasayey dyalektîk be çakî be kar bênîn detwanîn her dyardeyek be qûłî lêkbideynewe.

dersî sêyem: matêryalîzmî felsefî

witman dinyabînî le sê beş pêkhatuwe: «felsefe- abûrî- sosyalîzmî zanistî» witîşman ke felsefey markisîzim sê beşî giringî heye: «islubî dyalektîk- matêryalîzmî felsefî- matêryalîzmî mêjûyî» islubî dyalektîk û çwar yasakey fêr bûyn... êsta demanewê kemêk leser matêryalîzmî felsefî dełê: dinya madeye û hîç kesêk ewî dirust nekirduwe... hemîşe le řabirdûda buwe û le dahatûşda her debê. çunke tecrube nîşanî dawe ke hîç şitêk le ’edem û nebûnî mutłeqewe nayete wicûd û mewcûdêkîş nîye ke bibête ’edemî mutłeq. êsta em pirsyare dête pêşewe: made çîye?

lênîn madey awa te’rîf kirduwe «ew waq’yeteye ke le derewey řoḧ, serbexo le fîkir û şi’ûrî ême wicûdî heye û ême ew be ḧewasî xoman derk dekeyn» felsefe erkî serşanî nîye ke biłê made le çî dirust kirawe. zaniste ke pile be pile bênaw lê pêkhatnî made «silûl, milukûl. etom û toskałe seretayyekanî nawewey etom eneřjî» dedozêtewe û řoj be řoj ême zyatir le made têdegeyenê.

şi’ûr: ke be çeşnî kemukufiř seretayî le ajełda û be çeşnêkî tewaw pêgeyştû le mirovî şaristanîda heye. encamî pêgeyştinî dûr û dirêjî madeye û xasîyetî madeyekî zor řêkupêk û yekcar pêçraweye ke pêy ewtirê mêşk.

têgeyştinî eme ke çon mirov hełdesûřê, dedwê, bîrdekatewe, xo debînê, jyanî dahatû nexşe dekêşê û têbînî deka. le řabirdûda bo mirov dijwar bû. leber ewe way dezanî ke şi’ûr xasîyetî řoḧe û řoḧîş şitêkî asmanî û ẍeybî û nihênîye. bełam zanistî emřo řûnî dekatewe ke çon silûlekanî mêşkî mirov ke nawyan «lozone» wêney waq’î derewe pêçewane û cêgîr deken... çon ew wênane lêk hełdehawêrin û têkyan dexen. mirov be dozînewey em yasaye emřo xoy amêrî qiseker û bîrkerewe dirust dekat ke pêyan degutrê «sîbirnêtîk – byonîk».

bem pêye yekem made bêgyan bû. le paşan madey gyandar peydabû... yekem made bêş’ûr bû. le paşan madey xawen şi’ûr peydabû. leber eme made le pêş şi’ûreweye... ewaney layan waye made le pêş şi’ûreweye pêyan ewtirê «matêryalîst» wate madîyekan. we ewaney layan waye şi’ûr le pêş madeweye pêyan ewtirê «aydyalîst» wate mîsalîyekan.

aydyalîzim çewte û zanistî emřo be tewawî řetî kirdotewe. mebestêkî tir ke «matêryalîzim» derî exat eweye ke made hemîşe legeł kat û cêga û bizûtnida hawřêye.

bizûtin bê made û made bê bizûtin wicûdî nîye û bizûtin şêwey wicûdî madeye. made bê zeman û mekan... we zeman û mekan bê made wicûdî nîye. zeman û mekan şikłî wicûdî maden.

dersî çwarem: tî’orî û piraktîk «alinzirîh û altitbîqErebî»

le dersî pêşûda zanîman ke made çîye... çeşnî bûnî çone... şêwekanî bûy ew kamanen. êsta hendêk te’rîfî şi’ûr dekeyn. şi’ûrî mirov berûbûmî îni’kasî dinyay dereweye le mêşkî mirovda. mirov be yarmetî şi’ûr dinyay derewe denasê. le cereyanî kar û têkoşan û piraktîkda dinya denasê. le piraktîk yan kar tî’orî peyda debê be norey xoy zanist ya tî’orî piraktîk ya kar řênwênî dekat. zanist û kar ya tî’orî û piraktîk peywendîyekî tundutoł û nepsaweyan be yekewe heye. eme lew mesele giringaneye ke pêwîste hemîşe lebîr bêt.

piraktîk yan ’emelî mirov sê şêwey giring û bineřetî heye:

1. berhemhênanî madî çi pîşesazî û çi kiştukałî.

2. tecirbe û lêkołînewey zanistî.

3. xebatî çînayetî.

tî’orîş sê şêwey giring û bineřetî heye:

1. zanistekanî komełayetî û siruştî.

2. aydyolojyay syasî û komełayetî ke têkřay biřwa û bîruřay yek ya çend çînêke lemeř karubarî syasî û komełayetî.

3. dinyabînî ke le dersî yekemda basman lêkird.

cûłanewey şořişgêřî be bê tî’orî şořişgêřî natwanê řêgay xoy bo pêşewe bikatewe. dełên: cûłanewey şořişgêřî keştîye û tî’orî qîblenmaye. qîblenma bêkeştî jeng hełdênê. keştîş bê qîblenma řê hełe dekat.

zanistî siruşt û komełayetî emřo giringîyekî meznyan peydakirduwe. le serdemî êmeda řastewxo bûnete beşêkî hêzekanî berhemhêner û bizwênerî giringî bizûtnewey komełayetîn... wate emřo îtir pêgeyştin û bexoda hatnî hêzekanî berhemhêner be bê řênwênî û řaberî û hawbeşî řastewxoy zanist mumkîn nîye. emřo ezmûne zanistîyekan be tundî bûnete sen’etî û be komeł û îtir ’almî tenya karêkî pê nakirê. bo nasînî dinyay derewe şi’ûrî mirovayetî le dû qonaẍda kar deka. yekem qonaẍî ḧisî «dirk kirdinFarsî» û duwem qonaẍî ’eqłî.

le qonaẍî ḧisîda mirov be ḧewasî xoy dinyay derewe hest deka. le qonaẍî ’eqłîda ewey hest û derkî kirduwe dexate şikłî mefahîmewe û le kokirdinewe û heławardinî em mefhûmane eḧkamî mentîqî desazênê û netîcey mentîqî werdegrê... cûłanewekanî komełayetîş be qonaẍî ḧisî û qonaẍî ’eqłîda têdepeřn. le qonaẍî ḧisîda tîn û taw û soz beser xebatkeranî cûłaneweda zał debê û têgeyştinî waq’îyet be barî îḧsasatdaye. le qonaẍî ’eqłî cûłanewekanda têdekoşîn ta yasakanî lemeř cûłanewey komełayetî be qûłî têbgen û xebat be barî dirust û waq’ibînîda beřê biken. em mebestane ke witman «tî’orî nasî» nawe û beşêke le matêryalîzmî felsefî.

dersî pêncem: matêryalîzmî mêjûyî

matêryalîzmî mêjûyî çîye?

ême eger yasakanî dyalektîk beser řewtî komełda tetbîq bikeyn û, lem řwangeyewe dyardekanî mêjûyî mirov û komełî mirovayetî serinc bideyn felsefeyekî komełayetî taybetîman dest dekewê ke pêy ełên matêryalîzmî mêjûyî.

matêryalîzmî mêjûyî le řastîda komeł nasînî markisîstîye. em komeł nasîye tewawtirîn û wirditrînî komeł nasîyekane. sermayedarekan nayanewê çonîyetî û naweřokî dyardekanî komełayetî bew çeşney ke heye aşkira bê. leber’ewe le wiłatekanî sermayedarîda cam’e û komełnasî be lêkołînewey tecirbî tengeber bes deka û yasakanî řewtî mêjû dernakêşê.

markisîzim be pêçewaney ewe eyewê em yasayane bixate řû çînekanî şořişgêř bem yasayane amade bikat ta ewan beser řewtî lexowey mêjûda zał bin û destyan bigate hunerî şořş û komełî taze damezrênin... be pêy matêryalîzmî mêjûyî dezgay cam’e û komełî mirov le dû beşî giring û bineřetî pêkhatuwe.

yekem: jêrbîna «albinîh altiḧtîhErebî» yaxud wicûdî madî komeł

duwem: serbîna «albinîh alfuqîhErebî» yaxud şi’ûrî komeł

jêrbîna... têkřay peywendîyekanî abûrî komełêkî taybetîye ke le hêzekanî berhemhêner û peywendîyekanî berhem pêkhatuwe. hêzekanî berhemhêner birîtîn le mirovekanî berhemhêner legeł maşînekan yan alet û amrazekanî berhem, bełam peywendîyekanî berhem, wate peywendîyekanî mułkayetî, yanî eme çi kesêk xawenî amraz yan maşînekanî berhemhênere le nêwan endamanî komełda le katî berhemhênanda çi çeşne peywendîyek heye. peywendî sûd û qazanc kêşanewe yaxud peywendî hawkarî kirdin?

em dû mefhûme... wate hêzekanî berhemhêner û peywendîyekanî berhem mefhûm û meqûleyekî yekcar giringin.

serbînay camî’e û komeł wate řoḧyat û fîkir û bîruřa û biřwakanî komeł. serbîna be beşêk le şi’ûrî komeł ezanin ke gořanî jêrbînay komeł ewîş egořê.

çi peywendîyek «le nêwan serbîna û jêrbînada heye?»

be gořanî jêrbînay komeł wate be gořanî şêwey wicûdî komeł: gořanî aletekan. maşînekan peywendîyekanî berhemhênan û mułkayetî, be kurtî be gořanî jyanî abûrî komeł serbînaş egořdirê. yanî le řoḧyat û bîruřa û biřway komełda gořan peyda debê... bełam markisîzim tenya serincî karîgerî gořanî jêrbîna le serbîna nadat. eger markisîzim karîgerî jêrbînay le serbînada bidyaye û pêçewaney ewî nedyaye. tûşî hełeyekî gewre ehat. dujminekanî markisîzim buxtanêkî awa bem qutabxane zanistîye eken û ełên markisîzim dewrgêřanî meselekanî abûrî le řewtî mêjûda mutłeq kirduwe. em buxtane nadrust û bê cêye. markisîzim lem biřwayedaye ke serbînay komeł wate ayîn, maf, syaset. felsefe, řesim û ’adet. řoḧyatî komełayetî û hî tir. be norey xoy kar ekate jêrbîna û řewtî ew xêra yan şil dekat. bem pêye serbîna û jêrbîna kardekene yektir, bełam jêrbîna bekartire û dewrêkî giringitir degêřêt cige leme serbînay komeł beş beḧałî xoy cûłe û bizûtnêkî nîsbîy serbexoşî heye. çunke le terkîbî bîrubřiwa û řoḧyat û řesim û ’adetî pêşû- bîrubřiwa û řoḧyat û řesim û ’adetî taze peyda debin bê ewey gořanêkî giring le jêrbînay komełda bûbêt.

eger ême em te’sîre pêçraweyey jêrbîna û serbîna le yektirda û em gořanî ta řadeyek serbexoyey serbîna be çakî têbgeyn felsefey komełayetî markisîzim têgeyştûyn û tûşî la îqtisadyet û mutłeq kirdinî ’amlî abûrî nabîn. egîna têy negeyştûyn. beşî here giringî felsefî komełayetî markisî a lêredaye.

dersî şeşem: peywendî hêzekanî berhemhêner û peywendîyekanî berhemhênan û şořşî komełayetî:

bo ewey ke hêzekanî berhemhêner be bê berhełist û be azadî pêbgen û bexoda bên, ebê peywendîyekanî berhemhênan wate «peywendîyekanî mułkayetî, peywendîyekanî abûrî le naw endamekanî komełda» be çeşnêk bê ke meydanî em pêgeyştin û bexoda hatne bidat. le ḧałetêkî wada ełêyn le nêwan hêzekanî berhemhêner û peywendîyekanî berhemhênanda pêkewe guncawin û twafq heye. bełam katêk dêt pêgeyştin û bexodahatnî hêzekanî berhemhêner îtir le çwarçêwey peywendîyekanî wextida sernagrê û em peywendîyaney berhemhênan ya çeşnî mułkayetî û peywendîyekanî tirî abûrî naw endamanî komeł bo pêgeyştin û bexodahatnî hêzekanî berhemhêner debne berhełist... bo nimûne: řijêmî paşayetî pêş şořşî «14y temuz» berhełistî pêgeyştin û bexodahatnî hêzekanî berhemhêner bû le dêhat û tewawî abûrî wiłatda... ewe bû serdemî neguncan û tewafq nekirdinî hêzekanî berhemhêner û peywendîyekanî berhemhênan destî pêkird... ewe serdemî destpêkirdnî şořşî komełayetî bû... şořşe pîrozekey 14y temuz teqîyewe... le ḧałetî wada komeł naçare teşkîlat û yasa û řijême konekey xoy bigořê. teşkîlat û yasa û řijêmî taze dabmezrênê... barudoxêkî wa pêkbênê ke legeł pêgeyştin û bexodahatnî hêzekanî berhemhêner biguncê û řêk bikewê... komeł naçare çeşnî koney mułkayetî bigořê. çeşnî tazey mułkayetî lecêy ew dabnê... sebaret beme mułkayetî xawenî koylekan cêy xoy bo mułkayetî derebegekan becêhêşt... mułkayetî derebegekan cêy xoy bo mułkayetî sermayedarekan becêhêşt. be fewtanî sermayedarî mułkayetî taybetî kotayî dêt. çunke berhemhênan lem serdemey êmeda zor be tundî bote komełayetî û em berhemhênanî komełayetîye le çwarçêwey mułkayetî taybetî sermayedarekanda naguncê. leber eme ebê mułkayetî komełî wate «sosyalîstî» peyda bê ta hêzekanî berhemhêner be azadî û bebê berhełist pêbgen û bexoda bên.

em řêbaz û řewtey basman kird nawnirawe «yasay twafqî ḧetmî hêzekanî berhemhêner û peywendîyekanî berhemhênan» markis em yasayey dozîwetewe... emřo gelê le komełnasekanî sermayedarîş dan beweda enên ke yasay twafqî ḧetmî hêzekanî berhemhêner û peywendîyekanî berhemhênan řast û diruste. markis be pêy em yasaye pêwîstî berpabûnî şořşî komełayetî selmand. leber eme şořş dyardeyekî ḧetmî pêgeyştinî komełe. şitêkî hełbestiraw diłxiwaz ya encamî «keleşeqî» komełanî gel nîye. wek taqim û destekanî dijî şořişgêřî komeł deyanewê nîşanî biden.

watay şořş gwastinewey desełatî ḧukme le dest çînekanî xoparêz û koneperestewe bo dest çînekanî pêşkewtû ke deyanewê řijêmî taze be sûdî pêgeyştin û bexoda hatnî komeł damezrênin watay şořş le barî zanyarî markisîzmî- lênînîzme û lem gwastinewey desełate zyatir hîçî tir nîye.

bełam şořş le barî şêwey berpa bûnîyewe dû core «hêmnane. be zor»

çeşnî giringî şořşî be zor birîtîye le řapeřînî çekdar û şořişgêřî yan, «şeřî partîzanî- pêşmergayetî» şořşî hêmnane le řêgey destxistnî zorbey deng le komełda û řûxandinî yasay aramî destey ḧukmidaray koneperestewe pêkdêt. le herdû barekeyda şořş gořankarîyekî keyfîye le komełda. cige le mercî tewafq nebûnî nêwan hêzekanî berhemhêner û peywendîyekanî berhemhênan bo serkewtinî şořş mercî «babetî û xudî ’eynî û zeynî» «alşirut almuzu’îh û alzatîhErebî» y pêwîste.

mercî babetî şořş: birîtîye le bûnî barêkî şořişgêřî le komełda... barî şořişgêřî ew kateye ke destey ḧukmidar tûşî ałozî bibê û netwanê be şêwey pêşû ḧukmidarî bikat û jêrdestekanî komełîş tûşî hejarî û bê deretanêkî qurs bibin û îtir neyanewê be çeşnî pêşû ḧukmyan beserda bikirê û têkoşan û çalakî şořişgêřî be xêrayî pere bigrê.

mercî «zeynî» xudî şořş:

bûnî ḧizbî şořişgêřî çînî pêşřew. ḧizbêkî wa ke bitwanê komełanî hejar be dway xoyda řabkêşê. le serdemî êmeda mercî zeynî şořş birîtîye le bûnî ḧizbî çeşnî nwêy çînî kirêkar ke bitwanê twêjekanî zeḧmetkêşî şar û ladê be dway xoyda řabkêşê û be şořişgêřî şořş berête ser. lênîn ełê... lemeř barudoxî şořişgêřî ewende bes nîye ke jêrdestekan û ewanî lay xwarewe neyanewê... bełkû pêwîste destełatdarekan û ewanî lay serîşewe netwanin. helpereste yemînîyekan pêwîstî şořşî komełayetî řet dekenewe û wa bangeşe deken ke le řêgey řêformewe etwanin bigen be amanc!!

ajaweçîye çepekanîş «alîsarîh alfuzîhErebî» pêwîstî bûnî mercekanî ’eynî û zeynî řet dekenewe û wa xeyał deken ke be hendê azayî û xořahênanî şořişgêřî etwanin řijêmî koneperest biřoxênin.

markisîzim- lênînîzim hełperistî řastiřewî û ajaweçêtî çepîş řet ekatewe.

dersî ḧewtem: çînekanî komeł û dewłet

«tibqat alimictim’ waldulhErebî»

komeł lew twêjane pêkdê ke nexşî ewan û dewrgêřanyan le abûrîda yek çeşin nîye û pêyan ewtirê çînekan. etwanîn çînekan be sê deste beş bikeyn.

1. çînekanî çewsêner «sûdkêşerewe- altibqat alimiztihdihErebî» em çîne xawenî hoyekanî berhemhênanin. bełam xoyan xerîkî karî berhemhênan nabin. bo nimûne. le komełî êmeda xawen mułkekan û sermayedar «borjiwa» kan giringitrîn řenc xor û çewsênerin.

2. çînekanî çewsawe «altibqat alimiztihde»: em çîne xawenî hoyekanî berhemhênan nîn, bełam xoyan xerîkî karî berhemhênan ebin bo nimûne le komełî êmeda kirêkaranî pîşesazî û kiştukałî «pirolîtarya» giringitrîn çînekanî çewsawen.

3. çînekanî nawincî «altibqat alustîErebî»:

eman xawenî hoyekanî berhemhênanîş û xoşyan řastewxo xerîkî karî berhemhênan ebin wek seni’tikaryekanî şarekan û řêzekanî nawincî û destikurtî dêhat.

be dirêjayî mêjûy nûsrawey mirovayetî, le nêwan çewsênerekanda wek «aẍa û beg û sermayedarekan» le layekewe û çewsawekan wek «miskên û ře’yet û felaḧî hejar û kirêkaran» le layekî tirewe xebatî çînayetî hebuwe. çîne nawincîyekanîş hemîşe bepêy ewe ke barudoxyan ewanî le kam deste nizîk kirdotewe lem naweda emla û ewlayan kirduwe.

řûnakbîran: em desteye pêkhatuwe le hemû endamanî çînekanî komeł- çewsêner yan çewsawe- lewaney ke xerîkî karî fîkirîn wek «duktor, hunermend, parêzer, endazyar, mamosta, xwêndikar, hitid...» karbedestan û femanberanîş twêjêkî tire le kesanî têkeł û heřeme pêkhatuwe. barî hawbeşyan kar kirdine le dezgay dewłetda. hendêk kes fermanberan be beşêk le řûnakbîran ezanin. etwanîn fermanberekan be «’eskerî û medenî» beş bikeyn.

lênîn: têgeyştinî pêkhatin û bînay çînayetî komełî zor be giring da’ena û deyspard ke derbarey diruşmekan û bîruřay syasîyekan serinc biden û bipirsin ke be qazancî kam çînin.

dewłet: le komełêkda ke binaẍey leser çînekanî le aştî nehatûy çewsêner û çewsawe bê, nwênerî çîne çewsênerekane. le komełêkî awada dewłet her şêwe û çeşnêk bêt le naweřokda dîktatorî em çînaneye. bo nimûne le komełî sermayedarîda dewłet dîktatorîy sermayedarekane, wate dîktatorî kemayetîye le dijî zorbey xełk. bełam le serdemî gwastinewe le sermayedarîyewe bo komełî sosyalîstî dewłet dîktatorî pirolîtaryaye. wate dîktatorîy zorbeye be ser kemayetîda. sosyalîzim çînekanî çewsêner lenaw eba... her le seretawe le komełda ew çînaney ke qazancî hawçeşnyan heye ehêłêtewe le paşda wirde wirde berew pêkhênanî komełî xałî le çîn deřwat.

dersî heştim: qonaẍekanî abûrî-komełayetî

eger le barey barudoxî hêzekanî berhemhêner û peywendîyekanî berhemhênan û pêkhatin û çînayetîyewe serincî mêjû bideyn û bimanewê bem pêye çînekan dabeş bikeyn û wirdibînewe etwanîn pile û qonaẍî wa destinîşan bikeyn ke ta řadeyek komełanî hemû wiłatan bere bere û bedway yekda bem pile û qonaẍeda tê’epeřn. qonaẍekanîş emanen.

«şîw’îyetî seretayî, koylayetî, derbegayetî, sermayedarî, sosyalîzim». ewa be kurtî basî her yek lem qonaẍane ekeyn:

1. şîw’îyetî seretayî: ew kateye ke mułkayetî taybetî nebû çunke pêgeyştin û be xodahatnî hêzekanî berhemhêner le řadeyekî yekcar nizim û dwakewtûda bû. şîw’îyetî seretayî wirde wirde pêy naye qonaẍî sîstimî xêzanîyewe û le sîstimî xêzanîda peywendî xwên û xizmayetî zor be giring da’enra. lem sîstimeda le seretawe dewrgêřanî jin û dayk le komełda zyadbû em komełe be gewreyî dayk «’ihd zi’amh alamErebî» naw ebrê lir paşda dewrgêřanî pyaw û bawik le komełda zor bû û em komełe pêy ewtira باەک gewreyî. paşmawey sîstimî xêzanî û bawik gewreyî hêşta le naw tîre û hoz û xêłekanî kurda zore.

2. koylayetî: wirde wirde le komełda mułkayetî taybetî pere degrê. dîlekanî şeř û zor le qerizdare hejarekan dekirêne koyle, komeł dabeş ebê be dû beşewe. «gewrekan û koylekan» eme yekemîn çînekanî le aştî nehatûn lenaw komełda karubarî řencî koylekan betewawî hî gewrekan bûn û gyanî her koyleyek leberdestî gewrekeyda bû.

3. derbegî: lem řijêmeda wate řijêmî aẍa û ře’yet, ře’yet be pêçewaney koyle, eytiwanî beşêk le berubûmî karî xoy bo xoy hełgirê û beşêkîşî bida be aẍa. herçende ře’yet le zincîrey dîlêtî aẍadaye. bełam aẍa qanûnî ḧeqî kuştinî ewî nîye. aẍa bêgar be ře’yet deka û mułkane xerc û bac û pîtakî nextîne û berbûmî lê destênê. le komełî êmeda hêşta paşmawey hêzî řijêmî aẍa û ře’yetî debînrê.

4. sermayedarî: yan komełî karî kirê girteyî:

be pêgeyştin û bexodahatnî hêzekanî berhemhêner wirde wirde karge û karxane peyda ebê... hejarekanî şar û dêhat hêzî şan û bahwî xoyan hełdegirin... ême le dersêkî tirda be dirêjî basî sermayedarî ekeyn.

5. sosyalîzim- îştirakîyet:

çewsawe û řenc xurawekan be řaberayetî çînî kirêkar desełatî sermayedarekan têk eden û mułkayetî komekî da’emezrênin... ême derbarey sosyalîzim le dersêkî tirda be dirêjî basî ekeyn.

markis derbarey çeşnêkî tirîş qisey kirduwe ke le asyada buwe û nawî nawe «şêwey berhemhênanî asayî» ke leser komonî werzêřî û mułkayetî gewre û firawanî dewłet le zewî û zarda û leser řijêmî dîktatorî sextî paşayetî damezrawe... we barî xudayetî padşaşî legeł buwe... eme hêşta basî leser ekirêt.

beherḧał pêwîste bizanîn em çeşne û qonaẍaney basman kirdin le hemû wiłatekanda yek şêwe û core nebûn û her wiłate taybetmendî xoy heye... bo nimûne derebegî wiłatî ême û wiłatanî dirawsêman be çeşnî derebegî ewrupa nîye... eger kesê byewê em çeşnane be yek cor bizanê tûşî hełe debê... pêwîste taybetmendîyekanî pile û qonaẍekan be wirdî têbgeyn û be başî sernicyan bideyn.

dersî noyem: sermayedarî

sermayedarî řijêmêke binaẍey leser çewsanewe û řencixorî karî kirêgirteye le layen sermayedarekanewe. çewsanewe û řenc xorî yaxud sûd lêkêşanewe eweye sermayedarekan ew nirxe zyadeye bo xoyan heł’egirin ke karger be řencî şan û karî xoy peyday ekat.

nirxî zyade: birîtîye le cyawazî nêwan ew kirêye ke kirêkar le birî karî xoy werî egrê legeł ew nirxe řasteqîneyey ke be řenc û karî xoy pêkî dênê. bo nimûne wa dabnêyn ke kirêkarêk be se’atêk karkirdinî xoy yek metir şałî tenîwe ke bayî «200» filse... sermayedar em 200 filse nadat be kirêkareke bełkû 100 filsî edatê ke pêy ewtirê kirê û 100 filsekey tirî ke pêy ewtirê nirxî zyade bo xoy hełdegrê... le kobûnewey wirdewrdey nirxî zyade sermayedar peyda ebê leber eme sermaye le řastîda berubûmî karî kirêkarane û kobotewe... sermayedar be yarmetî sermaye, berhemhênanî komeł egrête dest xoy. qazancî sermayedar û bazirgan û qazancî xawen bankekan hemûy çeşnî corbecorî nirxî zyadeye çunke taqe hêzêk ke saman peyda ekat karî berhemhênere... sermayedarî le temenî xoyda be dû qonaẍî serekîda têpeřîwe:

1. sermayedarî pêş îḧtîkar: ke binaẍey leser berberekanê û milmilanêy azadî sermayedarekane «alminaqsih alḧirhErebî» sermayedarekan lem sermayeda qazancêkî nawincîyan dest ekewê.

2. sermayedarî îḧtîkarî: ke milmilanêy azadî tya tengeber ebê û tenha milmilanêy naw xawen îḧtîkarekan emênêt... sermayedarî îḧtîkarî «monopol» yan împiryalîzim dway ewpeřî qazanc ekewêt.

le serdemî êmeda sermayedarî îḧtîkarî geyştote sermayedarî îḧtîkarî dewłetî wate ew serdemey ke dewłet û îḧtîkarekan be yekewe coşyan xwarduwe û destyan dawete destî yek ta abûrî wiłat hełsûřênin. ’eybî gewrey sermayedarî peşêwî berhemhênane... berhemhênan be hoy damezrawe corbecorekanî sermayedarî ke legeł yektir kêberkê «minafse» deken û bo destxistnî qazanc pêkdên... leber’eme carî wa heye nirxî zyadî peyda ebê û ser dekêşête ałozî û bêkarî be komeł û şitî wawe.

sermayedarî îḧtîkarî dewłet eyewê bergirî em peşêwîyey bikat bełam hewłdanekey çarî bineřetî nîye û řûkeşe... sermayedarî be taybetî le serdemî îḧtîkarîda le řêgey destitêwerdanî abûrî û syasî nîzamîyewe wiłatekanî lawaz û dwakewtû dekêşête jêr desełatî xoyewe, ew wiłataney ke lejêr destî împiryalîstekandan dû beşin.

1. wiłatî jêrdeste «alimisti’mirhErebî» ke tenanet serbexoyî tewawîşyan nîye û ḧikûmet be aşkirayî bedest împiryalîstekaneweye.

2. wiłatanî nîwe jêrdestewe «şibe misti’mire» ke ḧikûmet řastewxo be dest împiryalîstekanewe nîye û sebexoyî be řwałet heye. bełam le řastîda împiryalîstekan beser hemû karubarêkî wiłatda załn.

3. řijêmî misti’meratî împiryalîstî: le serdemî dway şeřî duwemî cîhanîyewe destî kirduwe be řûxan û êsta tenya çend wiłatêk be şêwey misti’merey řesmî mawnetewe... êsta împiryalîstekan şêwey îsti’marî dapoşrawtir bekardênin ke be şêwey îsti’marî nwê «nîw kolonyalîzim» benawbange û bem pêye desełatî abûrî xoyan lem wiłataneda řa’egirin... cûłanewey kirêkaran bo řizgarî le «îsti’mar û îsti’marî nwê» le serdemî êmeda têkeł bûn... le řastîda řizgarî le çing îsti’mar be bê řizgarî ledest sermayedarî le twanada nîye.

dersî deyem: sosyalîzim

be řûxanî sermayedarî û damezrandinî dîktatorî birulîtarya mercî komełayetî pêkhênanî komełî nwêy sosyalîstî pêkdêt... be pêçewaney sermayedarî ke le xoyewe le naw cerge û henawî komełî derebegîda pê’egat û peyda ebêt. komełî sosyalîstî be wiryayî û têgeyştûyî behoy ḧizbî pêşřewî çeşnî nwêy çînî kirêkarewe «yanî ḧizbî şîw’î» dirust ekirêt... em komełeye be dû qonaẍda têpeř ebêt:

1. qonaẍî sosyalîstî:

komeł lem qonaẍeda leser binçîney «le herkes hêndey twanay û bo herkes hêndey karekey» da’emezrê... sebaret bewey twana û îş û kar corbecore, ew kirêyeş ke edrê corbecore... leber ewe lem komełeda hêşta yeksanî û yek çeşnî řasteqîney abûrî û komełayetî pêk nehatuwe...

2. qonaẍî komonîstî:

komuł lem qonaẍeda leser binçîney «le herkes hêndey twanay û bo herkes hêndey pêdawîstî» da’emezrê... leber ewey ke pêdawîstî teqrîben yek çeşne lem qonaẍeda yeksanî û beramberî řasteqîney abûrî û komełayetî pêkdêt... qonaẍî komonîstî tenya ewkate da’emezrêt ke ni’metekanî madî û me’newî be zorî peydakirê û le nêwan karî fîkirî û bedenîda cyawazî nemênê... le nêwan şar û dêda cyawazî nemênê... serkewtinî komonîzim leser binçîney beriztirîn řadey teknîk û zanyarî û řaberayetî ’îlmî komeł û leser binçîney amadeyî řoḧyatî ’îlmî komeł û leser binçîney amadeyî řoḧyatî komełê le twanada ebê.

lew komełaneda ke zor pereyan nesenduwe û kem bûjawen û hêşta paşmawekanî sîstimî xêzanî û derebeg heye û desełatî řastewxo û nařastewxoy dewłete împiryalîstekan beseryanda heye, şořşî sosyalîstî naçare le pêşda be qonaẍî mîllî û dîmukirasîda têpeřê. em qonaẍe amadeyî û buware.

kewabû erk û firmanekanî qonaẍî mîllî û dîmukiratî birîtîye le «hênanedî serbexoyî syasî û abûrî û îslaḧî zira’î řasteqîne û perepêdanî beşî dewłet le abûrîda û hênanedî ḧakmîyetî komełayetî xełk û mafî gelekan û be dîmukiratî kirdinî jyanî komełayetî» û bem pêye le hemû barêkewe řêge bo damezrandinî komełî sosyalîstî xoş ekirêt.

qonaẍî mîllî û dîmukirasî pêwîste be wirdî û aram nişîneyî řabûrê û hewł bidrê ’enasurî sosyalîstî, nek be zor û firman, bełkû be nîşandan û îspatî başî û zîndûyetî xoyan beser ’enasurî ẍeyre sosyalîstîda zał bîn... eger be têpeřbûn be qonaẍî mîllî û dîmukiratîda pele û talûke bikirê û sosyalîzim bezor firman û espardin damezrê zyanêkî wa le sîstimî komełayetî peyda ebê ke be asanî çareser nakirê.

tenya ew kate qonaẍî dîmukiratî mîllî detwanê bibête seretay damezrandinî sosyalîzim ke řaberayetî çînî kirêkar û ḧizbî ew ke be bîrubaweřî markisîzim «lênînîzim çekdar bê» le komełda misoger kirabêt.

dersî yanzehem: ḧizb

ḧizbî çeşnî nwêy kirêkar baştirîn çekî pêwîst û giringe bo destxistnî serkewtinî xebatî çînayetî û şořş û serkewtin le damezrandinî jyanî nwêy sosyalîstîda... ḧizbî çeşnî nwêy çînî kirêkar şwênî kobûnewe û nawendî pêşřewtirîn kesanî çînî kirêkar û tewawî ew kesaneye ke amaden le řêgey amancekanî em çîneda xebat biken.

ḧizbî şîw’î taqe ḧizbî çeşnî nwêy çînî kirêkare le wiłatêkda ke xełkî corbecorî têda ejîn ḧizbî çeşnî nwêy çînî kirêkar «herweha řêkxirawekanî tirî çînî kirêkar» ebê taqe řêkxirawî tewawî xełkekanî bê ta xebatî gişt kirêkaran yek û berew serkewtinyan bibat... ḧizb le řaberayetî û kadir endamanî sade pêkdêt... řaberayetî le ḧizbida komełîye «cima’îErebî» bełam mes’ûlîyet berpirsyarî ferdîye... karî řaberayetî bepêy řêwşiwênî zanist dyarî ekirêt û emeş çwar beşe:

1. kokirdinewey bełgey pêwîst û mutała kirdinyan be wirdî.

2. lêkołînewe û pişkinînî bełgekan be pêy markisîzim-lênînîzim.

3. derhênan û dananî diruşim û řênwênîyekanî kar lew lêkołînewane.

4. be cêgeyandinî em diruşim û řênwênyane... pêřageyştinî becêgeyandin û řastkirdnewey hełe û serlêşêwan... be kurtî şêwey bîrkirdinewe û karî řaberayetî û tewawî ḧizb nabê şêwey zeynîgerî û «zatîErebî» bê. bełkû ebê serincî waq’î «’eynî-muzu’î» bidrê bê’ewey gwê bidrête ewey axo be barî awat û arezuwey êmedaye yan na.

nawerokî merkezî ḧizb ke řêkxirawey ḧizb heł’esûřênê pêy ewtirê kadir yan têkoşeranî ḧizb. kadir le têkoşertirîn û wiryatrîn endamî ḧizb be pêy hełbijardin ya dyarîkirdin exrête serkar.

damudezga û bînay ḧizbî çeşnî nwêy çînî kirêkar be pêy mebde’î nawendayetî dîmukiratî beřêwe ebrêt. nawendayetî «mirkizîtErebî» yanî gwêřadêrî kemayetî bo zorbe. gwêřadêrî hey’etekanî xwarewe bo ewanî serewe û řêkupêkî yek çeşin le beramber řênwênîyekan û espardinî ḧizbida. řewştî destibeş pêkewenan û taqim dirustikirdin le ḧizbida qedeẍeye. bûnî yekêtî îrade û karkirdin mercî binçîney parastinî desełatî têkoşeranî ḧizbe.

dîmukiratî manay eweye organekanî řaberayetî be hełbijardin bê. řaberayetî řaport bixate berdem endamanî ḧizb. heqî řexne û řexne lexogirtin azad bê. pêş biřyardan bas û lêkołînewey pêwîst le meselekanda bikirê. dway biřyardanî têkřa bo cêbecê kirdinî ew şitaney biřyaryan dawe têbkoşin. be pêy barudoxî xebat tenasubî nêwan nawendayetî û dîmukirasî egořřê... bełam ḧizb hergîz nabê lem mebdene giringe derçêt.

le ḧizbida ebê barî nihênî û aşkirayî leberçaw bigîrêt... dezgakanî řaberayetî ḧizb le beramber endamekanî ḧizb û endamanî çîn û komełda hemîşe waq’yet û řasteqîne ełên. bełam her lew kateşda ebê bo derxistinî serkewtin û bo berbestî derfetî dujmin û parastinî ḧizb û endamanî bayex bidrê be nihênî le îşukarda.

be baş senicdanî tenasubî nêwan nihênî û aşkirayî lew mesele giringaneye ke ebê be çeşnêkî taybetî řûn bikirêtewe... ḧizb xawenî bernamekeye ke amancekanî dûr û nizîkî ḧizbî tya řûn kirawetewe herweha xawenî peyřewî nawxoye «alinzam aldaxlî» ke řêwşiwên û jyanî ḧizbayetî û pêkhênanî damudezgay ḧizbî tya řûn kirawetewe. řêwşiwênî ḧizb bo hemû endaman wek yeke û becêgeyandinî ewane erkî serşanî hemû endamekanî ḧizbe. ḧizb be bê cêbecêkirdinî ew řêwşiwênane be wirdî û řêkupêkî, twanay xebat û têkoşanî xoy le kîs eçêt.

dersî dwanzehem: xebatî ḧizbî

xebatî ḧizbî dû core:

1. xebatî derewey ḧizb

2. xebatî nawxoy ḧizb

yekem: xebatî derewey ḧizb: eme xebatî serekî ḧizbe... xebatî ḧizbe le dijî dujminekan û hemû ewaney pêçewaney dîmukirasî û sosyalîzmî ecûcłênewe... em xebate dijî ew dujminane û hemû ewaneşe ke bo maweyek yan hemîşe hawkaryan eken... çînî kirêkarîş lem xebateda layengîr û hawpeymanî xoy heye... mebestî em xebate geyştine bew amancey ke le bernamey ḧizbida dyarîkirawe. em xebate dû çeşnî heye:

xebatî aydyolocî yan «fîkirî»: em xebate be qazancî dinyabînî:A

û dujminekanî ḧizbe. le řêgey piřupagendey nûsraw û zimanî û hî tirewe ebêt.

xebatî ḧizbî syasî: hawbeşîkirdin le hełbijardin û le xebatî:B

pařlemanîda... řêkxistinî xopîşandan bo hênanedî mebestêkî syasî. xebatî corbecor bo załbûn beser hêze syasîyekanî berengarda.

xebatî abûrî: yanî amadekirdinî çînî kirêkaran û:C

hawpeymanekanî bo xebatî dawakirdin le řêgey hênanedî mafekanî abûrî û pîşeyî xoyanda... we hełkêşanî em xebate legeł amanc û mebestekanî syasî.

xebat be dû çeşin ekirê:

1. aşkira le çwarçêwey mołetî yasayîda.

2. nihênî û le piştewey ew yasayanewe ke hen ḧizb le katî karkirdinî aşkirayîda hemîşe xoy bo ewe amade bikat ke her katê pêwîst bû be barî nihênîda werçerxêt.

xebatî nihênî desełat û deretanî ḧizb tengeber ekat. leber ewe ebê ḧizb le katî nihênîda hemîşe bo aşkira bûnî xoy xebat bikat. le serdemî karî nihênîda ḧizb naçare şêwey jyanî xoy bigořêt. xebatî derewey ḧizb bo geyştin be amanc dû çeşnî binçîneyî heye:

-çeşnî hêmnane û be aştî... wek: řapeřîn... xo pîşandan û... hitid.

-çeşnî zebre û betewjim û hêz bekarhênan... wek: řapeřîn. şeřî şořişgêřî.

ḧizb be layewe baştire ke le řêgey hêmnanewe be aştî bigate amanc. bełam çînekanî ser ḧukim û xawen desełat herwa be asanî mil naden û têkoşanî be tewjim be zor beser ḧizbida esepênin.

xebatî ḧizbî le dijî dujminekanî ḧizb be pêy řêwşiwênêk ekirê ke pêy ewtirê istiratîjî û taktîk... ême le dersêkî tirda be dirêjî eme řûn ekeynewe.

xebatî jûrewey ḧizb:

em xebate le dijî ewaneye ke dinyabînî û řêwşiwênî řêkxirawekanî ḧizb têk eden û le mebde’ekanî jyanî nawxoyî ḧizb la’eden û serkêşî eken be pêçewaney bername û peyřewî nawxo... em xebate bo pitew kirdin û yekparçeyî ḧizbe, bo çespandinî řîzekanîyetî..., bo lenawbirdinî hełey çep û řastiřewîye le řêbazî ḧizb yan hey’etekanîda... şêwey binçîneyî xebatî jûrewey ḧizb «řexneye»... xebatî jûrewey ḧizb ebê xawên û dahênerane bêt û dûrbêt le řewştî desteyî û têkderî û xoperestî û mebestî şexsî... eger wanebê zyanêkî zor eda le ḧizb û dezgakanî zebit û řebtî ḧizbî lawaz ekat.

dersî syanzehem: istiratîj û tektîk

istiratîjî û tektîkî ḧizbî çeşnî nwêy çînî kirêkar ’îlmêke ke zana gewrekanî çînî kirêkar- markis û engils û lênîn- û xawen bîruřakanî tir binaẍeyan danawe... istiratîjî û taktîkî ḧizbî şořişgêřî çînî kirêkar ’îlmî řaberayetî û xebatî piřolîtarya û hemû zeḧmetkêşekane bo řizgarî nîştimanî û komełayetî û bo serkewtinî sosyalîzim û komonîzim.

istiratîj serdemêkî mêjûyî pêgeyştinî şořş egrête ber... şořş dû qonaẍî istiratîjî heye qonaẍî yekem dîmukirasî mîllî- ke amancî istiratîjî lem qonaẍeda geyştin be serbexoyî syasî û abûrî û be dîmukirasî kirdinî jyanî syasî û abûrîye.

qonaẍî duwem sosyalîste: diruşmekanî istiratîjî yanî ew diruşmaney ke daway ḧizb le qonaẍêkî taybetî istiratîjîda dyarî ekat.

bełam taktîk سەردەمەانی kemukurt nawewey qonaẍêkî istiratîjî û çeşin û şêwey dyarîkirawî xebatîş le merc û zirûfêkî taybetîda egrête ber.

taktîk beşêke le istiratîj û tabî’î ew. ebê qonaẍekanî taktîk be corêk destinîşan bikirên û be çeşnêk beřêwe bibrên ke serbikêşête geyştin be amancî istiratîjî. ew diruşmaney ke le qonaẍekanî taktîkîda ehênrête nawewe pêyan ewtirê diruşmî taktîkî... qa’îde û řêwşiwênekanî bineřetî istiratîjî û taktîkî ḧizbî şořişgêř be pêy tecrube destikewtûn.

lêkołînewey wirdî mercekanî xudî û babetî «almuzu’îh û alzatîhErebî» cûłanewe. lêkdanewey wez’î taybetî dinya û wiłat. xoparastin le derdî le řê ladanî çap û řast û hełperestêtî yemînî û yesarî. mercî geyştin be amancî baş û dirustî istiratîjî û taktîke.

řêkxistinî ew hêzaney ke etwanrê le katêkî taybetîda le dijî dujmin yek bigirin û çend bitwanrê zyatir řûtandinewe û taqxistinewey dujmin. kełk wergirtin be corêkî baş le hemû ’amil û hoyekanî lebar. kełk wergirtinî dirust le hêzekanî hemîşeyî û katî şořş. hełbijardinî řast û dirustî katî destikirdin bekar. dozînewey tał û hewda esłîyekanî kar le řewtî xebatda. dyarîkirdinî kesanî lêhatû bo pêspardinî kar. beşkirdinî gîrugiriftekan be deste deste û çak kirdinî her desteyekyan be corêkî taybetî hênanedî her carey beşêk le amancekan bełam řoyştin be wiryayî û agadarîyewe berew ew amancane... we hêndê şitî tirî lem babete zincîreyek binema û řêwşiwênî istiratîjî û taktîke û be pêy tecrube destikewtûn û ebê le řewt û řêbazî xebatda le berçaw bigîrên.