bîrê be kurtî le endamî leş
Li pirtûka:
Xezney Cewahêr
Berhema:
Mela Ehmedî qazî pêncwînî (1920-1983)
7 Xulek
699 Dîtin
bizane esiłit nextê menî bû
çiłme leteye xwar û denî bû
ger tozê leser zewît danaye
ebû be tozê tozî bê maye
ew car bo ewe ke perwerde bê
xwa ḧubbî xiste beynî nêr û mê
le wextî «wiqa’Erebî» îcray pê ekat
ta le mê be cêy mexsûsî egat
em nutfe sipîye le paşî beynê
sûr ebê ebê be parçe xwênê
dûbare ewîş le paş çend zeman
goşt pare eka ebê be êsqan
seyrî em nexte nufte awîye
ke eczay hemû mitsawîye
çon ebê be xwên be řeg û e’sab
be goşt û be êsk be wirde esbab
endamî derit wek «tidwîrErebî»y ser
lê cya bûnewe çawit bo nezer
we ya «minafizErebî» dem û lût û gwê
«miḧlîErebî» «xirucErebî» îtir çît ewê
«timdîdErebî»y dest û nînok û pence
wek e’zay beden ke yekem gence
ger beden daray cimge nedebû
meḧał bû lebo beşer hatûçû
«san’Erebî» eyzanî to be hatûçû
muḧtacî boye ’îlacî fermû
derûnîş cerg û sî û mî’de û dił
mesane û zira û řîxołe û sipił
em endamaneş ke naw birawin
be çend eczaye teqsîm kirawin
mesela ke çaw ḧewt tebeqeye
her yek wesfêkî mexsûsî heye
yekêk lem ḧewte eger nemênê
ew çawe îtir kwêre nabînê
were ser seyrî em gişt êsqane
lew nutfewe ew êske řeqane
daray îxtîlaf şikił û «miqadirErebî»
be’zêkî dirêj be’zê «mistidirErebî»
pitew û kilor barîk be’zê pan
be gwêrey ḧacet ḧerekey însan
weter yanê jê serî «mifsilErebî»y
pêko bestuwe be «mikmilErebî»y
serîş le pencawpênc parçe êsqan
şikił û mîqdaryan le yektirî cyan
şikłî «kurewîErebî» lê hełxirawe
şeşyan bo kelle «tixsîsErebî» kirawe
çwardeyan le bo şewîley serû
dûy tiryan ’ayd şewîley xwarû
baqîş ’îbaret le xirê û le dan
lewanîş biřê tîj û biřê pan
ew qîsme tîjin le bo biřînin
baqîş bo çiştî «ẍilîzErebî» hařînin
«mirkibErebî»e mil le ḧewt murole
yanê ḧereze gewre û biçkole
be mîqdar legeł yek muxtelîfin
emma «mistidîrErebî» daray «ticwîfinErebî»
le gerdinewe ta êskî ’ecez
le pişta heye bîst û çwar xerez
’ecez sê êskî pêwe « mixtisErebî»e
here xwarûyan nawî «’is’isErebî»e
«’is’isErebî»yiş be sê cuz’a «miqsumErebî»e
le ’ilmî «tibErebî»a hemûy me’lûme
metłeb jimarey êsk û řeg nîye
ẍerez me’rîfet be «mikunErebî»yiye
«finErebî»y «tişrîḧErebî» û ’îlmî « atbaErebî»
nawî hemûyan be tefsîl eba
bełam nezeryan her bo ’îlace
bizanin nexoş be y muḧtace
beme « astidlalErebî» eken « akabirErebî»
leser kemałî qudretî «qadirErebî»
zore ferqî beyn em dû temaşa
nîsbetyan legeł yek nîye ḧaşa
ew bo nexoş û em bo îstîdlal
leser gewreyî xuday «zwalcilalErebî»
çî heye wek mis ya asin qaym
sałêk leser yek kar bika daym
bê şik ebînî ya tenk ebê
ya eřzê û epwê û bê bink ebê
ca temaşa ke be muddey jyan
zwan heł’esûřê û nayenê zyan
we ya me’îde bew xefîfye
sed sał kar eka diřanî nîye
we ya mîzełan ewîş her weha
îş eka ta jîn dîte întîha
bo beşer fikirê wa ebê be hoy
quwetî yeqîn be xalqî xoy
le bo teḧrîkî êsqanîş dîsan
xelqî fermuwe xuda bo însan
çend «’ezulErebî»eyek mecmû’î eme
le pêncised û sî yekêkî keme
lew «’izlatErebî»e bîst û çwar tewaw
muḧerrîke bo birjang û bo çaw
eger naqîs bê yekêk lewane
ew çawe êtir be kiz bizane
herwa her ’uzwê be çend «’izlatErebî»
teqîyd kirawe le bo ḧerekat
basî «wirîdErebî» û řeg û «şeryanErebî»
legeł e’saba ger bikirê beyan
ebê kitêbê teşrîḧ bihênî
yeke yekeyan be ders bixiwênî
emma mecalî heye ke biřwa
«tifkirErebî» be her e’zaye lewa
xwa emaney le yek qetre aw
be řeḧmetî xoy hênawete naw
piştî esase le bo edenî
sikî bo alat ẍeza û xwardenî
serî camê’î hemû ḧewase
daray tebeqat şikił û esase
le denke nîskê le řeşayî çaw
«mini’kisErebî» ebê asman tewaw
pêłu bo «sîqilErebî» gerdî hewayî
birjang bo cem’î nûrî bînayî
çun wek sipîyetî nûr biław eka
řeşayîş cem’î nûrî çaw eka
«tudî’Erebî» bew buwe quwey «basirhErebî»
’eksî ecsamî têda zahre
hêzê «sam’ihErebî»yiş be gwê dirawe
deng řa’ekêşê le řûy hewawe
be dîwarî bełg dewre dirawe
xefîf û tenk dirust kirawe
ne nerme ne řeq be corêkî wa
eger de’bayek beserya biřwa
kiře û dengêkî waye lêwe dê
ger nûstibêtîş zû be xeber dê
dûbare dengîş ko ekatewe
ta baş le kiřnax deng bidatewe
kirdewey xuda piře le ḧîkmet
tawêkî tałî be meḧzî řeḧmet
danawe le naw gwêy em beşere
bo def’î hewam «muzîErebî» û ḧeşere
dîsan lûtîş be şikłêkî cwan
le naweřast řû dirust kird boman
«miştimilErebî» beser dû kun û yek beyn
bew dû kunane ełên «mînxereynErebî»
be demaẍewe řebit dirawe
«ḧasihErebî»y «şamhErebî tya danrawe
ta baş bizanîn be «ḧasihErebî»y «şamhErebî»
le bona xoşî û naxoşî kame
pêyşî wer’egrîn heway saf û řûn
bo «midaf’ihErebî»y germayî derûn
le katî xew wextî aw û nan
demaẍe komek bo henasedan
buxarî kellet bo řa’ekêşê
ta behoy derdo serit neyeşê
le lûta nextê mûy teř dyare
bo gildanewey toz û ẍubare
ew parçe goşte ke le dem daye
hêzî «za’qihErebî» û lemsîy têdaye
aletî zanîn tamî te’ame
kamyan be lezet kamyan bêtame
çunke qisey dił xefî û nîhane
tercimanî ew serî zimane
ḧencereş daray new’ê şikił û řeng
be’zêkî wasi’ be’zê tirîş teng
dirêj û kurt û pitew û xefîf
zibir û nerim û řeq estûr û ze’îf
ḧîkmetî ferqî em şikił û řenge
le bo nasîn û temîzî denge
emane herçî ke naw birawe
le sed yekêkî beyan kirawe
eme bê sanî’ bê «midbirErebî»ê
lew awe çilon wa dirust ekirê
nînok ke ednay hemû e’zaye
her kes ke neybê hîçî lênaye
ne wirde hergîz heł’egrêtewe
ne girê gołey bo ekirêtewe
ser pencey hemû le kara exurê
boy naxurê eger cêyekî bixurê
ca herçî ’ayd be me’îdeye
cerg eyka be xwên le paş muddeye
sipił û gurçîle û ziraw be carê
xizmetçî cergin her yek be karê
sipił ekêşê beşî sewdayî
ziraw cezb eka qîsmî sefrayî
new’î awîşî be kilîhErebî edrê
dwayî mesaneş lewê wer’egrê
be qezay ḧacet muḧtacî eka
le řêy xoyewe «axracErebî»y eka
em hemû xelq řebit esbabe
sen’etî destî «rib alarbabErebî»e