hewał hênanî şemał
Li pirtûka:
Dîwanî Aẍa ’Înayet
Berhema:
Aẍa Înayet (1881-1957)
32 Xulek
1866 Dîtin
bew nam bew nîşan ser kêşam new ca
dîm ke dû kotey soçyay sya
kewten ne ber mał menałan we derd
dem dem mekêşan henasanî serd
çend nefer ewlad seẍîr û kebîr
ne laşan kewten bewêney esîr
watim êwe kên pey çêş wey tewren
mer karî dinya her cefa û cewren
watşan to kêy pey çêş mepersî
derdedarenî yaxo çe kesî
watim min qasîd derdedaranim
meḧrem û hamřaz şew bêdaranim
řefêq û şerîk dił ewgaranim
aga ne eḧwał peşêw ḧałanim
yaranî ’ezîz nûrî dîdetan
saḧêb ca û meqam berguzîdetan
eşxasê ew sa ney wer mekane
cay pena û melce’ xwêş û bêgane
serdar û ře’îs xan û begzade
laqeyd ne beşer şah û şahzade
îse ne zîndan bêkes û mehtûk
bê qedir û qîmet merîz û meflûk
her yek ne şarê tefreqe kewten
coşyay zułim û tawyay boten
ẍerîb û bêkes, muḧtac û bedbext
zelîl û ewgar fişaranî sext
wezi’ û ḧałşan wey tewr peşêwen
dûy henaseşan bêşter pey êwen
îd watim naga kewt û şî ne hoş
we dem derdewe ber’ama xiroş
watiş ey şemał hey berguzîdem
qedemit we ban bînayî dîdem
ye to bît amay ce lay derdedar
ne xawî ẍefłet êmet kerd bêdar
serguzeşteman ce ḧed wîyerden
bedbextîy ême bê pena û perden
çend sał ne dewran famîl wîyerden
ne řay îḧtiram zîndegî kerden
naga çerxî çep xul awirdewe
zemzeme û bîsat yekser şerdewe
meḧrûm ne dîdar bira û kes û kar
yek ce yek beter byen giriftar
abřû û ḧurmet ne desman şîyen
îxtyarî mułk wêçman nîyen
ewen bedbextî û sextî û derbeder
întîzarî des řayet û noker
ney kiławeda keftenim kesas
kes nimeperso xiraw ta we xas
ayrê şîyen ne peř û bałim
’alem bêzaren ne boy zuxałim
ayrê girten sertapay tenim
bîyen we kotey sotey cehenim
şemał fîraqen soçnan cergim
zîndegî bêzar řazî we mergim
şemał fîraqen ferqim şikawan
we gyanit qesem megêrem tawan
fêraqen têşe ne ferqim şenen
fîraqen řîşey ’umrî min kenen
fîraqen ayr werdan ne cestem
kem kem soçnan pêşey şiksitem
fîraqen ẍerqim kerden ne derya
řencî sed sałem we ’ebes birya
hîcranen bîyen serbarî derdim
hîcranen ba’îs î řengî zerdim
hîcranen we gaz cergim mekêşo
hîcranen qelbim daym mecoşo
hîcranen şi’ûr ne destim senen
hîcranen yasîn pey mergim wenen
hîcranen hergîz ne wîr nimeşo
hîcranen lîbas azyetî poşo
hîcranen dił kerd we kotey qesaw
hîcranen zamş nedaro ḧesaw
ḧesret nimazo kone bo zaman
ḧesret derdêwen nedaro derman
ḧesreten daym zamş her we son
heşt sałen mekan ḧesret cwanřoNava taybetn
ḧesreten qamet kerden we keman
ḧesreten sanan bînayî çeman
çêş waçûn şemał gyanim fîdaten
ne hezar yekê derdim newaten
pey cestey xestem kafir kero şîn
ne mułkî wêman wêney ẍerîbîn
bê qedir û ḧurmet kesas kewtekar
kizkiz menîşîn ne penay dîwar
yaney zîndanî yekser wey tewren
şemał we gyanit peř cefa û cewren
îne serguzeşt kul xas û ’amen
her çend ’erzî min gişt natemamen
řage wey dûrî zeḧmetit kêşan
fîday amat bam ser bider lêşan
ney ca wîyerdî kełê û tûrkepan
ałyawa çenî qeryey naw xoşkan
her çwar perê zîndanî wêşan
ta řoy qyamet her ah mekêşan
ne řay sefyawa ḧereket biker
qełay cwanřoNava taybet bawer wenezer
daxił ber new ca esłî mekanen
patext û merkez ḧakim û xanen
çend xan û ḧakim serdarş dîyen
çend beg û begler namdarş dîyen
çend kuşt û qeza û azarş dîyen
çend şede laran nazarş dîyen
çendê ře’îs û wekîlş dîyen
çend geda û dara û zelîlş dîyen
çend şadî û weşî û şîwenş dîyen
çend supa û leşker kulînş dîyen
zemzeme û noker dîwaxan dîyen
sefa û seyrangay naw baxan dîyen
çendê tepił û kos beydaxiş dîyen
çendê daxdar û bêdaxiş dîyen
çend qazî û xetîb mistewfîş dîyen
çend şêx çend derwêş çend sofîş dîyen
çend xanim xatûn meḧbûbiş dîyen
çendê ẍałb û meẍłûbiş dîyen
çend munşî başî û debîrş dîyen
çendê ser’êł û emîrş dîyen
şemał we gyanit îne kul watim
aman û luwan fîday amatim
dewranî gerdûn çepgerdî keç nerd
sengî binçîney girdîn ber awerd
merkez û maway aba û ecdaden
qelb û řoḧman bew yage şaden
yagî bezmigay şadî û weşîman
çiman xawê bê dîman nedîman
naga û naẍafił bêxeber ce derd
fełek pey ême dîsan şana nerd
serguzeşteman her ta we aro
şerḧiş ne fewqen lazim nedaro
new ca nîga ker dexîlen şemał
xas dîqqet bider be ḧał û eḧwał
er dît eşxasê taqetiş taqen
ane giriftar derdî fîraqen
er dît kesanê derdiş giranen
ane soçyay narî hîcranen
bidye her kesê ce kesan taken
řeng zerd û zayf dîde xemnaken
kewten ne goşey kûçe û kelaran
wêney pûłî qełb nařeway şaran
zelîl û zigar keften we bêkes
bizan û nezan mekêşo nefes
boy kizey cergiş nîşten ne řûy ’erş
ten luxt û ’uryan ne poşak ne ferş
wêney yetîman ne penay dîwar
ne mułkî wêşan xarcî û eẍyar
ane to wey tewr mewînîş we çem
xanmê bîyen e’la û muḧterem
nameḧrem nedyen kes we dîdey wêş
îse na’îlac bîyen we derwêş
şemał we gyanit cergim biryanen
şew û řo daym karim giryanen
yekê mewênî kewten ne seḧra
xatûnê bîyen muqtedîr dara
yekê pey ferzend derdiş karîyen
yekê serdarş nadyarîyen
yekê birałeş we esîr biryan
yekê darayîş kul ẍaret kiryan
ane ferzendiş ne desiş şîyen
kemkem bînayîş nabîna bîyen
ane mewênî kewten, menało
ferzenden perê baboş melało
her kes mewînî derdiş karîyen
dermanî derdiş nadyarîyen
şemał we gyanit dinya xesîsen
noker û yetîm wêşan ře’îsen
ew mekan wez’iş řêqqet awren
coşî derûnim çun semaweren
buyere new ca negbet mawero
derdişan sexten payan nedaro
şew û řo daym şîn û zarîyen
ne batî esrîn hûnaw carîyen
baze her bew ḧał cestey peşêwe
ta řoy qyamet gêc weran pêwe
şemał qurbanet new yage mewyer
zyaretî merqed şêx fetaḧ biker
bişo we xidmet ew pîrî kamił
serguzeşteman çenî derdî dił
bed bextîmanen çenî nedamet
dîdar bînîman kewte qyamen
zelîl û ẍerîb muḧtac û bêkes
ha wexten berşo axerîn nefes
dinya wey tewren ’îlac nedaro
ne ’ehdî qedîm herta we aro
ne meydanî heqiq ’alem kul xesten
řay qeza û qeder hîç kes nebesten
ḧereket biker ne etrafatiş
bigêłe pêşda qerye û dêhatiş
keş û kosarş yagey şikaren
asarî êmeyç new ca dyaren
firêman kirden new yage şadî
peyman bwaze gerden azadî
fîdat bam şemał zeḧmetit kêşan
yaney zîndanî ser bider lêşan
dimay seyrangay cwanřoNava taybet kerdî
keş û kosarş gêcelûl werdî
řagey germesêr bigêre ne wer
çeşme û serawan bawer we nezer
bałexanîyen ne serî řaten
awiş bewêney çeşmey ḧeyaten
mułk û dêhatiş basefa û seyren
ce gişt nî’metê peř dexił û xeyren
yaney îqbałen daym zarîşen
perê serdarş bêqerarîşen
ewan hem çend řo we kameranî
’eyşî wêşan kerd ne bałexanî
fełek hem pey ew dîsan şana nerd
îqbał îqbałş new ca ẍurûb kerd
maçî řoy ezeł pey zîndan taşan
geda ne lay ew wêney padşan
şemał buyere new ca pey zilan
çeşme û serawen bîhterîn mekan
xisûs serawbesNava taybet new ca meşhûren
mecoşo meyo temam peř nûren
peştî serawbesNava taybet koy sara wenen
êłaxî weşen řîşey diłkenen
em des û ew des temam bigêłe
kul macemînen hewargey xêłe
yagey nazaran macemînanen
menziłgay qedîm mîr û xananen
deştî gułałe ta berdî zencîrNava taybet
çend ḧakim dîyen ser’êł û emîr
berdî zencîrNava taybeten new ca meşhûren
aw saf û zełał maçî kafûren
çendê ce merdan řozgar dîyen
çen newcewanan karzar dîyen
çendê ne dewran dinyay dûn şîyen
yagey begzadey bawecanîNava taybetyen
ewan hem çen wext ne dewrî wêşan
řozgarê weş hemřa bê peyşan
nara û benîgez mêrawa gêłe
şemał wegyanit kul yagey xêłe
ne her ca bidye carîyen seraw
mexsûsen awî çeşmey bêłetaw
xak û aw wey tewr napeyda kemen
cay kîşt û zer’en menzergay çemen
’êł û tayfey peř ḧeşem daro
’eybiş her îden ře’îs nedaro
kedxuda û ře’îs giriftar bîyen
netoy zîndanan kul ne beyn şîyen
yaney zîndanî her aẍe řoşen
her kes pey kesê daym bêhoşen
tawegozNava taybet û kiłaş ta bawecanîNava taybet
şemał bigêłe to we nîhanî
we her ca meşî şîn û zarîyen
elweda’î germ bêqerarîyen
ew serzemîne bigêłe pêşda
her kesê kesen nemenden têşda
xêłî baway xidir ne miley lêwaşe
her dese do’an çerx bo çewaşe
kereNava taybet û şaynganNava taybet ta dewłet awaNava taybet
şemał zeḧmeten xeylê mał’awa
ewanîç ’eşret hem giriftaren
zedey zamî sext nêşî yek xaren
ser bider lêşan kesê nemenden
fełek yaneşan ne řîşe kenden
kere menziłgay weled begîNava taybetyen
çend şoře swar aman û şîyen
ne mîr ne ře’îs ne serdar menen
yagey yaneşan bezirşan şenen
serdar ne zîndan ne qesrî qecerNava taybet
ne’şiş çun geda kêşyan we ber
nemenden kesê ne ocaxşan
ře’yetê bîyen we erbabşan
daym zarîyen ne toy yaneşan
ba her bigêło çemeřaneşan
ay çend nazaran kewten we bê naz
fełek xidêşen neşîb û feraz
şemał fîdat bam bawer we nezer
zyaretî merqed dewłet awaNava taybet ker
gunbedê new ca bułinden payeş
şêxî îrşaden bişo ne sayeş
netîcey paken ce pak sirişten
yagey umêden cay pena û peşten
seyîden ce nesił pakî pêẍember
şaf’î omet řoy deştî meḧşer
ser guzeşteman ’erz ker ne xidmet
heşt sał giriftar řenc û meşeqqet
mu’cîzatşan meşhûrî ’amen
saḧêb hîmeten bułind meqamen
feqîr û ẍerîb muḧtac û zelîl
tełeb ker hîmet şemał sed dexîl
herçen muqedder ’îlac nedaro
ce pêẍemberan herta we aro
beşer ḧałşen we umêd zînden
hîç kes didanî umêd nekenden
dewłet awaNava taybet cay şerî’et bîyen
cum’ew cema’et terîqet bîyen
tekye û menziłgay derwêşan bîyen
melce’ û penay diłřêşan bîyen
îse nîşanê ce ew nemenden
fełek esasiş berçîde kerden
haşmîNava taybet heşt sał ne toy zîndanen
pey bedbextî wêş cergiş biryanen
bê curim û teqsîr giriftar bîyen
şan û meqamş kul ne des şîyen
’ayle û kiłfet sergerdan bedbext
coşyay kûrey zułim û zorî sext
daym alawqatErebî şîn û zarîyen
pey bedbextî bext bêqerarîyen
şemał we gyanit fełek karşen
her řo we new’ê ye bazařşen
şemał fîdat bam zeḧmetit kêşan
qedîm ocaxan ser bider lêşan
key mebo zeḧmet to feramoşim
ḧełqey ẍułamî kerdî negoşim
ne her ca ře’îs kurd zwan bîyen
serdar û emîr kul ne beyn şîyen
bigêłe pêşda her kes ne cay wêş
yekser famîlş bîyen we derwêş
ne ca ne meqam ne şan ne şêwe
kul pey derdî wêş şêt bîyen lêwe
parçey newřołe bigêre ne wer
seyranî deştî mahîdeştNava taybet biker
qełay bawanen saḧêbiş nîyen
merkezî serdar sencawîNava taybet bîyen
sê nefer serdar new ca berqerar
saḧêw tepił û kos beydax û swar
mał û dîwaxan debdebe û esas
leşker û noker yo ce yoter xas
kedxuda û řayet tayfey zyad
gişt xoş û xuřem yekser xatir şad
neřay îqtîdar we kameranî
çend sał wiyaran ney dinyay fanî
çerxî çewaşe çun herde caran
tefreqeşan kerd ne kûçey şaran
ne mał ne ferzen ne noker ne kes
řencî sed sałe berşî we ’ebes
wey tewr paşyan tefreqe û bêkes
yekêşan ew tûnNava taybet yekê ew tewesNava taybet
ḧeyf pey cwanan wêney şêrî mes
laşeş xak keran bê bira û bêkes
îse nîşanê lêşan nemenden
fełek esasiş ne řîşe kenden
wey tewr peşêw bî ḧał û bałşan
kes nimezano řa mezarşan
şemał buyere mahîdeştNava taybet tey ker
medara meker ta we çwar zewer
nîga ker new ca deşt gewawiřNava taybeten
merkez û maway ’êłî kełhuřNava taybeten
erşeden perê tayfan new ca
merdanî karî hem saḧêw pena
serḧed nişînen pey xakî êranNava taybet
xakî êranNava taybeten hem yagey şêran
mîlletî êranNava taybet dû xisłet daro
ne ’ehdî qedîm herta we aro
îta’ey emrî padşay wêşan
weten perestî bîyen xidêşan
xisûs ’eşayr cem’î dilêran
paseban bîyen pey xakî êranNava taybet
çenî xarce herçî ceng kiryan
’emełşan ne toy tarîx sebit kiryan
pey ême mîllet îftîxar daro
mîhenperestî şerafet maro
’êłî kełhuřNava taybet bî miqsûdim ney ca
xak û awşa leşkir û supa
her ne çwar zewerNava taybet ta qesrî şîrînNava taybet
menziłgaşan bî temam ’êł nişên
kewkebey dawudNava taybet ew ne ’ehdî wêş
meşhûr bê ne toy serdaranî pêş
seday tepił û kos lifey beydaxan
destigahî řengîn mał û dîwaxan
zemzeme û bîsat ’emełe û noker
kem kesê dîyen tereqî bew tewr
çend xan xewanîn ře’îs û serdar
ne fermanî ew girtebê qerar
swaranî xas esp û zîn teyar
bazî mekerden her sub ta êwar
tepłî ḧazir baş her wext mejenden
şeş hezar swar ḧazir mekerden
ḧeyfen pey emîr serdarî kełhuřNava taybet
şikist da we tîp bextyarîNava taybet û luřNava taybet
çun řoy bergeşte nedaro aman
new ceng û daway miley hemedanNava taybet
ce teqdîrî heq emrî xudawend
dû tîr naził bî pey babo û fezend
dû supay ’ezîm kerden çekaçak
laşey emîran ẍełtan bîn we xak
cew dima ferzend çenî nebîran
çen sał ne cay ew dinya wiyaran
řozgar meyliş serd bî ne lêşan
kem kem îxtîlaf kewt ne dilêşan
ḧubbî řyaset tuẍyanî beşer
mebo we qatił firzend û pider
mamo biraza bîn we xesmî yek
mamoy wêşan kuşt pey bedbextî hem
her kes xudawend hor gêławe lêş
her wêş komeken pey negbetî wêş
îse new famîl yekê nemenen
yagê yaneşan bûłşan şenen
meḧrûm bîn ne řenc çendîn sałey wêş
geda û deruder bewêney derwêş
şemał we gyanit fełek karşen
daym alawqatErebî ye bazařşen
şemał destî řast gêłe dimawe
textige û şamar bider dimawe
yagey selatîn goranNava taybet bigêłe
wêşan giriftar ’ayleşan wêłe
ḧefit sułtan newca ḧukmiřan bîyen
hîçkam ne cay wêş asarş nîyen
kul saḧêw swar tifengiçî û noker
yagey supa xêz serbaz û ’esker
tayfe û ’eşret emłakatî xas
şecî’ û merbût me’qûł şa şinas
gawareNava taybet merkez ḧakim nişîn bê
her yek ne cay wêş saḧêw nigîn bê
dałehoNava taybet yekser keş û kosaren
yagey selatîn new ca dyaren
zerdeNava taybet û yaranenNava taybet zehawNava taybet ta serpêłNava taybet
gişt yagey çadir kedxuda û serxêł
qedîm ocaxan tefreqe û fîrar
řayet û noker bîyen wecadar
şemał we gyanit dił peř ne hûnen
wî tewr mewînî cestey to çûnen
ser qeła çenî cêgîran tey ker
bidye kê new ca kerdenş guzer
çend mîr û serdar new ca wîyerden
koç û tełmît bar řengîn perwerden
baweysê new ca yagey serdar bî
cay ’eyş û nîşat tepił û swar bî
hewaş pey zimsan xeylê temamen
çeşme û serawiş wêney ḧemamen
sewz û xuřemen zimsan wek behar
çwar etrafiş weşen pey şikar
daxim îse kê bew yage şîyen
pase bizanû her ewş dîyen
şemał bigêłe ew serzemîne
zimsanş weşen gişt ’êł nişîne
qedîm seradan yekêş nemenen
yagê yaneşan mêxşan kenen
řay derwen dehoł bigêre ne wer
darî zengeneNava taybet û ezgiłe tey ker
baxî seydî xan hewargey bingiwêz
berz û çeşim endaz ba sefa û řaxêz
seyranş weşen ew parçey bemo
kul mał cemînen şemał gyanî to
qeytûlen new ca yaney şêx ḧesenNava taybet
cergim biryanen temam bêkesen
wêş çenî ême giriftar bîyen
heş sał ney werter be řeḧmet şîyen
ew ne toy zîndan meşhedNava taybet fewtiş kerd
bê qedir û ḧurmet we sed ahî serd
ne famîlî wêş wey tewr biřyan şon
kes nimezano mezarş ce kon
tayfey necîb saḧêw keramat
feryad řesî ’am pey kulî ḧacat
bê curim û teqsîr esîrş kerden
abřû û ḧurmet çend sałeş berden
řoy giriftarî herta we aro
do’a û mu’cîzat eser nedaro
qezay mubřemen ’îlaciş nîyen
nezir û sedeqe kul ne beyn şîyen
şemał we gyanit kiłfetiş wêłen
bewêney derwêş kełpos ne pêłen
bizan yanekeş kes menen têşda
yaxo bawequş mewano pêşda
’ayleş ce ko tefreqe kiryan
mał û emwałş we mîras biryan
dek fełek çerixt ba çewaşe bo
nimebo řeḧimit pey kesê bo to
beřwîn banedar ta we xane şûr
î ser ta ew ser nizîk ta we dûr
çen sał ne dewran řozgar şîyen
yagey qubadîNava taybet û bawecanîNava taybetyen
yagey ḧikûmet ḧeybeła xanNava taybeten
cagey debdebey mistefa xanNava taybeten
lazim nedaro şerḧiş wîyerden
ye gişt nîşaney dinyay bê perden
new ca wîyerdî awî sîrwanNava taybeten
meşhûren meḧdûd xakî êranNava taybeten
awî zimkan û lêłe cew mekan
daxił bo ne toy řûdxaney sîrwanNava taybet
me’rûfen new ca pirdî kinaçanNava taybet
qedîmen îsimş pase mewaçan
îse wêranen her payeş menen
dewranî gerdûn ne řîşeş kenen
lawran çenî bêzel ne ew can
şikargay weşen perê zimistan
îmamê new ca girtenş qerar
ce gişt ḧeywanê peřen ne şikar
mekanê weşen perê zimistan
şemał amanen newî herasan
tayfey îmamîNava taybet new ca dyaren
pey zîndanîşan daym xembaren
yaney hosman begNava taybet diłşan ne coşen
heşt sałen temam kul syapoşen
ew çemî sîrwanNava taybet ce des wer meder
kwêłeNava taybet û makwanNava taybet weşen pey guzer
yagew mekanî înaxî new can
pey bedbextîşan cergişan biřyan
miley leşkerga hencîrk gêłe
zê wihîr ta hewar nişîngey xêłe
her yek ne layê şîn û zarîşen
her yek we derdê giriftarîşen
zîndanî ewan her yek ne şarê
tefreqe kiryan we ser dyarê
fetḧiłła Nava taybet hosmanNava taybet herce kirmaşanNava taybet
welûley tifeng serbaz kuştişan
bidye her kesê alûdey derden
ane kesêweş ne zîndan merden
baz her wew derd sextî gyan kêşan
ta řoy qyamet her ax bikêşan
naḧyey zerdoyîNava taybet bigêre ne wer
mekanê weşen melaḧêzeş ker
dewdan û řuwan ta we baynganNava taybet
satyarî wêraş ta belebzan
giłał widşe xanegaNava taybet û paweNava taybet
dûrîsanNava taybet şimşêrNava taybet qişłaxNava taybet ta şaweNava taybet
nûryawNava taybet nicařNava taybet be wirde dêwe
şemał fîdat bam xas bigêł pêwe
teşrîf ber we ban qulley ateşgaNava taybet
yekser dyaren biker temaşa
basefa û berzen çeşim endaz daro
her ca meylit hen we nezer maro
dêhatê ne fewq şerḧim dan pey to
heşt sałen şîwen waweyla û hey řo
nebřyan seday şîn û zarîşan
nedryan qerar bêqerarîşan
ne toy zîndanan kul ne beyn şîyen
her kes menebo nîme gyan bîyen
řoy giriftarî herta we aro
new qît’e zemîn ayr mewaro
kuştarê zyad new yage kiryan
herca kesêwen we esîr biryan
we her ca meşî şemał zarîyen
her yek çend kesiş nadyarîyen
xusûsen mîrza û mistewfî pawe
řîşe ken kiryan ce her dû lawe
mîrza meḧmûdNava taybet bê, munşî xoş teḧrîr
’aqił û fehîm hem saḧêw teqrîr
çend sał fîrar bê new zêd û mawa
bedbextî kêşa herta ke tawa
arezûş îd bê byawo we kam
dewłet bisano perêş întîqam
wextê ke qişûn ḧereketiş kerd
hewramî newca gişt firarş kerd
ew mîrzay merḧûm be xyałî wêş
arezûş biřyan temam yawa pêş
bêxeber ne çerx qezay řebbanî
ber’eksen daym şad peşîmanî
’ebbasNava taybet birałey gyanî gyanîş bê
kul kesê ’aşiq weş zibanîş bê
naga kumeysûn new ca teşkîl dan
herçî menebê esłeḧe cem dan
ew giriftarî ne fewq şerḧim dan
ce qesrî şîrînNava taybet herta merîwanNava taybet
meqsûdim mîrzaNava taybety saḧêw şewq û zewq
şadîş bî we şîn zewqiş bî we tewq
wêş çenî mamo, bira û mamoza
giriftar kirden řenciş şî we ba
we çend îftîzaḧ fişaratî sext
ne cem’î merdim be wext û bê wext
ta daxił we şar taranCih bîn yekser
yagey ewan dan ne qesrî qecerNava taybet
her çend ke îzhar mezłûmî wêşan
mekerden esłen neşneften lêşan
her yekê penc sał ḧepsişan biřîn
şeş sał zyater kêşan we yeqîn
dimay sedemat ce ḧed wîyerde
zułim û zorî sext dinyay bê perde
hezar ḧesretan menebê ne dił
yek ne şonî yek daxił bîn we gił
’umûm bê řemeq midrayn we pawe
řîşeman benen we bay fenawe
şemał řahî ber perê hewramanCih
xakî êranen serta wedaman
bigêłe pêşda bê sefa nîyen
wez’î sabqiş gişt ne beyn şîyen
terzê ce dîden îse ce wiłat
cadey maşînen ’eqił mebo mat
hewramî ewsa ne yagey wêşan
îqtîdarê xas bê ne dilêşan
her yek ne cay wêş destiga û ’umaret
mał û dîwaxan noker û řayet
çenî ’eşayr xarc û daxił
xeylê ceng kerden şecî’ û peř dił
kem kem tereqî destida perêşan
qerîbî çil sał řaḧet pey wêşan
ne řay îqtîdar zîndegî kerden
řozgarê weş we ser mewerden
ẍurûrşa yawa serḧedî kemał
newbet kefit we des esasey zewał
ne emrî dewłet temeřud kerden
ferîbî tuẍyan çen sałe werden
dewłet qişûnş kêşa perêşan
sengî tefreqe kewt ne dilêşan
her yek ne layê bê we çareser
perê xarce deşt girten ne wer
her kes teslîm bî giriftar kirya
ne qesrî qecerNava taybet yage pêş dirya
wey tewr paşya û biřya şonşan
kes nîyen ne cay hewar konşan
şemał bigêłe her seyran xase
çem poşî kere cey deng û base
daryanNava taybet û hecîcNava taybet notşeNava taybet û şeřekanNava taybet
çeşme û serawen baẍat firawan
newsûdNava taybeten merkez ḧikûmet nişîn
berz û çeşim endaz baẍatiş řengîn
wirde dêhatiş yekser baẍaten
hane geřmełeNava taybet ne serî řaten
naḧyey lihonNava taybet temam seyran ker
ne kelî kawê ser bawer we ber
ew yage berzen perê seyranga
herca meylit hen biker temaşa
quley pîr řostemNava taybet dyar we dyar
deştî merîwanNava taybet golî zirêwarNava taybet
ew qerye û dêhat mewînî we çem
bedbextîşanen pêçyawin we xem
qedîm ocaxan biřya şonşan
nemenen be ẍeyr hewar konşan
mexsûsen şarî hewramanî textCih
qeřeçoł biřyan berçîde û bedbext
gişt sułtan zade saḧêw nan û xwan
necîb û me’qûl wey tewr pêş aman
be’zêşan ewen zûxawan werden
zelîl û muḧtac kul gyan superden
be’zê bê řemeq midran we pawe
întîzarî merg beyo ce lawe
’ayle û kiłfet bê qedir û ḧurmet
tawyay botey zułim û meşeqqet
her yek perê wêş her aẍe řoşen
heşt sałen temam kul syapoşen
şemał fîdat bam hewramanCih tewaw
qerye û dêhatiş herta ke řezawNava taybet
yekser wey tewren ḧał û bałşan
’ałemş girten boy kewawşan
bê curim û teqsîr wey tewr pêş aman
derdiş karîyen ser ta we daman
hewş û bedranîNava taybet û dizłîNava taybet mewyere
cay meḧmûd xanNava taybeten şexsê dilêre
cend sał cew mekan ne řay îqtîdar
saḧêw sufre û xwan noker û swar
şecî’ û ziring bexşende û xeřřac
xarc û daxił we kes nedê bac
ḧeqîqet ḧeyfen pey merdî êranNava taybet
wey tewr ban pena we xarc beran
derekêNava taybet yagey esed begNava taybet bîyen
ew hem meşhûren kul kesê dîyen
yagey meşweret xas û ’am bîyen
saḧêw dîwaxan weş kelam bîyen
şemał we gyanit cey gişt esase
yekêş nemenden temam îflase
qedem řence ker perê merîwanNava taybet
ew sa mezanî çêş peneş aman
qełay merîwanNava taybet patextişanen
yagey ḧikûmet ře’îs û xanen
kanî sananNava taybet bê yagey meḧmûd xanNava taybet
destiga muretteb sufre û dîwaxan
begzade û noker tepił û sware
daxił byebê ne toy îdare
ḧiqûqî dewłet abřû û ḧurmet
menbe’î umêd kedxuda û mîllet
baqî begzade heryek ne cay wêş
tayfe û şecî’ yekser qewm û xwêş
wilejêrNava taybet yagey keyxesrew xanNava taybet bê
qedîm řyaset kul merîwanNava taybet bê
deste û bestey wêş begzade û noker
tepił û sware ne ceng bêxeter
ferzendanî xas yagedarş bê
kedxuda û řayet berqerarş bê
baqî begzade û xurde malkîn
her yek ne cay wêş kul saḧêw temkîn
ne řay îḧtîram zîndegî kerde
bêxeber ne çerx dinyay bêperde
şadîşan yek řo yekser bî we şîn
bew tewr giriftar damî beła bîn
çêş waçûn şemał çêş ama we ser
esłen yekêşan ber neşî we ber
ew îftîzaḧe kul dîman we çem
kem kesê dîyen ewladî adem
ewan hem teqsîm zîndanan kiryan
her yek ne layê we esîr biryan
ewen zûxawan bedbextî werden
qelîlê menen yekser kul merden
îse yaneşan temam xapûren
řoy řoşin lêşan şewî deycûren
’ayleşan wey tewr kul ne beyn şîyen
herkes menebo kiz û kor bîyen
nemenen hîç kes ne ocaxşan
ře’yeten saḧêw emlakatşan
fîdat bam şemał qasîdê xasî
serkeşî kere hem ce komasîNava taybet
ewan hem bedbext hem giriftaren
yane wêranen xeylê ewgaren
begzade û ře’îs bîyen derweder
hane toy zîndan ne qesrî qecerNava taybet
derwêş meḧmûdNava taybeten bêçare û bedbext
muḧtac û zelîl wey zîndanî sext
heşt sałen zûxaw bê saman werden
xezan pey bextiş xezanş kerden
yaneşan daym şîwen ne toşen
her kes pey kesê mest û medhoşen
şemał ’erzim hen bidye çêş maçûn
lazmen seyran koy tewrêz xatûn
zeḧmetit kêşa xeylê mał awa
êłaxî weşen ew koy zêř awa
bidye dyaren koy efrasyab
koy ’ebbas begNava taybeten kul çeşme û serab
her çwar êłax yagey ’êł bîyen
îse qa’îdeş berçîde bîyen
qerye û dêhatiş ta çem kero kar
herta byawo serḧedî hewşarCih
yekser êłaxen çeşme û mîrẍuzar
sewz û xuřřemen ne wextî behar
qesebçey qeşeng çeneş mewyere
hem ḧiseyn awa hem dîwandereNava taybet
sed parçe emlak new ca dyaren
yekser emlakî e’yanî şaren
gełbaẍîNava taybet û menmîNava taybet tayfey bê endêş
ane kul watim girtebyen pey wêş
ce kenarî şar hertake bîcařNava taybet
em ser ta ew ser ḧidûdî hewşarCih
çend sał new zeman dinyay herc û merc
wêşan ře’îs bîn we kes nedên xerc
ce şa ta wezîr serdar û emîr
xan wixewanîn cem’îyet kesîr
tepił û beydax û sware û noker
mał û dîwaxan debdebe û leşker
esasê wey tewr pey wêşan sazan
be zorî bazûy wêşan menazan
ta axir dewłet emir da qişûn
pey serkûbîşan we bê çend û çûn
şerîfuddewłeNava taybet ḧakim bî ew sał
penc hezar nefer temam û kemał
serdar řeşîdNava taybet bê, ewřo supahdar
ne fermanş bîn tifengiçî û suwar
şimşêr ḧemayl xel’etiş kerden
cengî gełbaẍîNava taybet we ew superden
hewramanCih çenî cwanřoNava taybet temam
baqî ’eşayr ce xas ta we ’am
cem kerden peyşan ce şarî sineNava taybet
ḧereket dirya esase û bine
yawan bew meḧał ewan bîn mawa
fewrî ḧemłe dan kerdişan dawa
welḧasił ewřo sub ta xor’awa
zed û xurd kerden herta ke tawa
her çend şica’et we kar mewerden
çun negbetşan bê ’îlac nekerden
şikist werdişan kerdişan fîrar
ẍaret û çepaw temam bêşumar
kefit ne řûy seḧra her kes perê wêş
herkesê yawa dirêẍ nekerd lêş
ne her dû teref tełefat kirya
xatîmey ew ceng wey tewre dirya
cew dima be’zê ře’îs û serdar
şerîfuddułeNava taybet umêd dan qerar
pena awerden qewł dan pêşan
guna û bêguna we darşan kêşan
pêş amedê sext peř xewf û xeter
paşyan we hem bê we çareser
dimay kuştar û ẍaret û zerer
xarc û daxił deşt girten ne wer
çend sał ne mabeyn îkare wîyerd
baz ne cay wêşan cemawerî kerd
dûbare ferîb temeřřud werden
dewłet emirş da teb’îdşan kerden
be’zê giriftar ne qesrî qecerNava taybet
baqîşan yekser kiryan derweder
tefreqe û teqsîm şar û dêhaten
çemeřay cîre û nan û beraten
gedayî keran bewêney derwêş
nîme gyanê hen bêzar bîyen lêş
şemał serguzeşt dinya wey tewren
řaḧetîş nîyen peř cefa û cewren
îse ew yage temam wêrane
bîyen we laney badequşxane
ba her binałan ta axir nefes
we şaraneda ẍerîb û bêkes
fîdat bam şemał menziłit dûren
seyranî sineNava taybet ew hem zerûren
şarê qeşengen medara meker
bigêłe pêşda ew koy awîderNava taybet
kosarê weşen nedaro cefa
to xuda binoşe aw kanî şefaNava taybet
ane seyrangay e’yanî şaren
berz û çeşim endaz kul ca dyaren
bidye xesrawaNava taybet maçî beheşten
nûrî leqay heq new yage weşten
parçey awîderNava taybet çeşme û seyranen
’eyşgay ’amen kizze û kewawen
çemen mu’temedNava taybet yagey e’yanen
tefrîḧgay eşraf ticar û xanen
daxił ber ne şar qełay ḧikûmet
berz û qeşengen nedaro zeḧmet
bazař xyaban meẍaze kem kem
ta mişî we ban aw kanî dûşemNava taybet
şemał bigêłe yaxuda weşt bo
arezûy minen kul yawan we to
yaney e’yanen her yek necayê
ew sa menmanan bewêney şayê
destiga û ’umaret telarî ’alî
saḧêbî řutbe û muşîr û walî
wezîr û asef mu’temed wekîl
mewrûsîşanen her yek çend delîl
noker îqtîdar emlakatî xas
meşhûr û me’rûf temam şa şinas
muşkiłê nebî nekeran asan
saḧêbî lenger yekser kurdistanCih
ḧikûmet daym be meylî wêşan
me’lûm mekerden ce merkez peyşan
hejde bilûkî kurdistanCih temam
we ewan karş medrya encam
melce’ û penay feqîr û derwêş
yarî dehnidey bênewa û diłřêş
welî nî’metî sefḧey kurdistanCih
berpa kunnidey giroy bêkesan
çenê ce eşxas bênewa û nadan
ne der małşan bîn we xanedan
herçî te’rîf kem ewsafatşan
debdebe û řewac eḧkamatşan
zyater bîyen her yek pey wêşan
îse řozgar serd bîyen lêşan
ewan hem çenî ême celb kiryan
we her behane pey merkez biryan
şeş sał ce merkez nîşten pey wêşan
îcazey meḧel nedrya pêşan
ce dimay şeş sał henasanî serd
asefî e’zemNava taybet newca fewtiş kerd
ne’şiş bewêney yek nefer geda
berden we meḧel bê ser û seda
îse ne ew qedir, ne’ew qîmete
ne ew îḧtîram sefa û zînete
ḧał û eḧwałşan eger bipersî
ewan hem wêney yek nefer şexsî
zîndegî keran ne yaney wêşan
cew îqtîdare kul desşan kêşan
řozgar daym îne xudyeşen
yekê padşa û yekê derwêşen
dinya her wêşen beşer fanîyen
koşiş pey dinya peşîmanîyen
şemał fîdat bam kafîyen zeḧmet
kêşat firawan řenc û meşeqqet
dinya we hîç kes wefaş nekerden
kes ce bêwefa behreş neberden
çend padşahan ce beşer bêbak
we hezar ḧesret ser nyan we xak
keyomersNava taybet sertewq padşahan bê
ser ḧełqey zencîr saḧêw cahan bê
we ko şî cemşîdNava taybet saḧêw camî cem
wêş çenî camş luwan pey ’edem
korş kebîrNava taybet daxim ew ko şî
ser dûdmanî hexamenşîNava taybet
her yek çend ḧesret girtebên ne dił
yek ne şonî yek daxił bîn we gił
nemrûdNava taybet û şeddadNava taybet, zuḧḧakNava taybet û fîr’ewnNava taybet
îddî’aşan bî çenî xudawend
daxim ce koban keyananî key
ew gurz û gopał ew saqî û ew mey
ko şî keyxesrewNava taybet saḧêw text û tac
ko pehłewanan nepay kursî ’ac
kosî kawisNava taybety daxom ce ko bo
kelley keyqubadNava taybet ce ko kewte bo
fereydûnNava taybety feř biłind bî payeş
çend sał memleket weş bîn ne sayeş
gûderzNava taybet we ḧefta û ḧefit firzendewe
gîwNava taybet we řyazet xesrew sendewe
daxom ce ko bo şay efrasyawNava taybet
îsimş mewerden seng mebî we aw
řostemNava taybet ce ko bo esfendyarNava taybet ce kon
kelley dêw sifîd çenî biřyan şon
î gişt padşa û pehłewanî qîn
çenî caşan bî ne sîney zemîn
daxom ce koban xeberşan nîyen
kewkebe û esas kul ne beyn şîyen
her yekê hezar ḧesretan ne dił
we çend arezû ser nyan we gił
çend padşahan eşkanîNava taybet bîyen
yek ne şonî yek aman û şîyen
kewkebey daraNava taybet çenî bî temam
eskenderNava taybet ne şon ew yawa wekam
eskenderNava taybet ce kon padşay namî
şerq û ẍerbiş girt ew we temamî
ce ’umrî kotaş řaḧetîş nedîy
her çî řenciş da we ’ebes ber şîy
sasanîNava taybet ce kon çenî şîn we bad
newşîrwanNava taybet bî, saḧêb ’edił û dad
keyxesrewNava taybet textiş ce medayênNava taybet bê
şîrînNava taybet melîkey êran zemînNava taybet bê
kem kesê dîyen ew text û ew tac
metay řengařeng ew ḧukmî řewac
debdebe û bîsat bezmî xesrewîy
meşhûrî ’amen hîç kesê nedîy
axir giriftar çerxî dinyay dûn
yek şew şîrînNava taybet dîş ẍełtanen ne hûn
ew serdareş dîy wey ḧał û wey derd
şîrînNava taybet hem ce gyan şîrînş wiyerd
be ẍeyr ce şîrînNava taybet kes nedyen we çem
dimay serdarş ḧazir pey ’edem
şîrîn bay şîrînNava taybet pey şîrîn karît
sebit kiryan tarîx pey yadgarît
gencî bad awer tełay dest efşar
we ẍaret berden dyar we dyar
tayfey meẍołNava taybet ew cengî xûnxiwar
ce kelley adem saznaşan menar
ewe padşa aman û şîyen
çend hezar hezar îsmişan nîyen
îne kul watim aman û bîyen
’eceb ter ce kar ême kem bîyen
hîç kesê nedyen bêguna û teqsîr
bedbextiş keran de sał nezencîr
meḧrûmî dîdar ’ayle û firzen
feryadřes nîyen ẍeyr ce xudawen
bewêney ḧeywan duřindey qefes
de sał nekêşî řaḧet yek nefes
řencî çend sałe we hezar zeḧmet
temam ne beyn şîy we nîme qîmet