jyanî komełayetîy kurd

kurd dû beşin: «koçerî», «dêhatî û şarî». koçerîyekan bere bere her kem ebnewe û ebin be nîştecê. wekû «mîcersonKes»yiş ełê: yasay derebegî her bawî heye, aẍa û beg û seyîd - şêx - legeł şêxî terîqet, emane zorin. zewî û beraw hî beg û aẍaye, cûtyarekan «miskîn» yan pê ełên, xoyan zewîyan nîye meger le hendê şwênî kema nebê.

kurd zor azan bo ceng kirdin, arezûy tewawyan le tifengiçêtî û řaw û şikar heye, leber ewe heway safyan pê xoşe û ḧez be deşt û der eken, řiqyane lejêr desteyî, tebî’etyan serbexoyî ewê, ke qiseyekyan kird her ew qiseye, tenanet meselêk heye ełê: «kurd witî ne’, her ew neye». koçerîyekan germyan û kwêstan eken.

gewrey kurd sê core: «xan, beg, aẍa» xan eweye ke desełatî le nawçey xoy têpeř ka û şwênî tirîş bigrêtewe. beg desełatî beser nawçey xoya û tozê zyatir. aẍa her le nawçey xoya. «şêx»yiş heye ke eme desełatî beser řemekî merdima êcgar zore.

kurd hemûy musułmane, hendê yezîdî nebê ke leser ayînî konî kurd mawnetewe, musułmanekan hemûy şafî’î mezhebin, bêcge le hendê şî’e nebê. têkřa kurd payey qewmî belawe le hemû şit gewretre. «seyîd» ke eger ḧîsabî bikeyt ebê le ewladî řesûł bêt û ’ereb, ke çî ’en’enatî qewmîy hemû şitêkî lebîr ebatewe her kurd nebê, kurdayetî lenaw kurdida leřastîda lepêş hemû şitêkeweye. herayek lebeyn dû tîre ya dû kesda peyda bibê serokekan eybiřnewe, ke dujminî xoyanyan be zebûnî dî îtir lêy egeřên.

kurd îşî sûkî zor řiq lê ebêtewe, nefsî berze, beqnyat û burdebare, bo payey dunya zebûnî wernagrêt, têkřa kurd zîrek û be qablyetin, zû fêrî ziman û pîşe ebêt, wiłatî xoy zor xoş ewêt, tenanet xoy leser eda be kuşt, biřyarêkî da leserî eřwa, ba neyşîbê her ḧez be nanbideyî û bexşindeyî eka, xizim doste, çend belayewe xoşe ke ełê «min kurdim». aşqî edeb û şî’ir û denge, muzîqay zor xoş lê dêt, ke yekêkyan mird eylawênnewe? le wextî gyanderçûnekeya ew kese îşî çî buwe şitumekî îşekey lelay seryewe da’enên, eger tifengiçî bûbêt tifeng, eger geledar bûbêt gałok, eger kiştukałî kirdibêt das, eger mîrza bûbêt qełem û dwêt. xwêndewarî lenaw kurdida zor keme, em nexwêndewarîye şûreyîyekî zilî lê peyda kirdûn, ke hendê car tak takêkî ebin be xoxor, legeł em nexwêndewarîyeş zû fêrî şit ebin, zorîş be teng şûreyyewen, bêgane perwerîşin -ẍerîbdost- seg řa’egirin.

jin lenaw kurdida be têkřayî payeyekî komełayetî heye, xawen małe, mał bexêwkere, mîwan perwere. ke pyaw le mała nebû bedem mîwana eçêt û xizmetî eka, îşker û koç û bar berîykere, şan be şanî mêrdekey koşiş eka, le koç kirdin, le cût, le kêşe, le tûtin, le bax û řez bexêw kirdin, jinî koçer û ladêyî şořeswar û tifengiçîşin. jin lenaw kurdida dawên pake, eger îşî xirapey lê řû bida eykujin, le hendê şwêna nebê jin serbexoyîyekî tewawî heye le şûkirdina, diłdarî eka bo ewey mêrdî pê bika. řeşbełek eken, wişey «zîna» le zimanî kurdîda nîye, eme ewe pîşan eda ke dawên pîsîyan lenawa nîye.