ji dest bextê reş û hevalên şaş
Li pirtûka:
Bahoz
Berhema:
Usman Sebrî (1905-1993)
7 Xulek
1145 Dîtin
çiqas bextê me reş û kirête di nava cihan!
nemane bindest pepûk û reben ji xeynî kurdan!...
ji bo azadî hemî şeř dikin, çi reş û çi zer,
heya bi mawmawKes ji bindestyê derdikevin der
gelek mixabin nizam ji bo çi em xwe datînin?
vê kêmya han ji destê neyar giran nabînin!
her car bi rengek em tên xapandin dûvk û teřî.
bê nav û rûmet di nava lingan xwelî û ḧeřî
gelek dikêşin bi dilfirehî zînata neyar!
ji lewre em bûn kole û kolî ji bo kolîdar..
lê ji bona hev gelek jêhatî wek baz û piling,
bo hilweşandin hemî şareza wek tevir û kuling
bûn du hezar sal di nava dinê bê nav û kyan
bi hezrîngikêşî dinaln di bin giranbarê han!,
çiqas dixiwazin vî barê teres li ser xwe rakin,
herçyên pêşeng xwe didin al bi ya me nakin.
dîndar dibêjin: hûn xwedêne nas derketin ji din!..
bêdîn dibêjin: we rê şemrand hûn bûne xa’în!
bi şan û rûmet azadî xwestin bêdînya me,
hezkirna welêt sitem nekêşan xa’înya me...
me nedzanî ku em kurd bi xwe berpirsyarin,
gunehê meye ji bo doza xwe bi xwe neyarin.
vê bindestya du hezar sal, gelek serencam,
sinçî ji me bir, bê rûmet hêlan bûne canxulam.
herwekî xwedê em dane ji bo koletyê bes,
bê serhilanin bijîn bi pîsî jîynek teres!..
sed hezar tif li navçaya wê heke wa be jîn,
çêtre mirin, an tiştek kirin, ne holê mayîn..
***
ji du hezar sal heya deh salan ew dema ku çû
me dev jê berda dive ji bîr kin nema bidin dû
berpirsyarên wan demên çûyî çûne û diçin
em gazna xwe ji kurdên îro ên bîrbir dikin
navê wan bîrbir lê ew xweşbîrin ho welalê xwe
bo dilxiwazekê ji bîra dikin tehit û latên xwe
bi dilpaqjî ji bav û kalan hîn wêdatirin
ne ji bona xwe: lê ji bo xelkê karin binirin
bav û kalên me digotin şukur em bûn bisliman,
ma ji bona çi em ferqê têxin nav kurd û tirkan!..
lê tirk û ecem li mene nêřîn bi çavên biran
li me swar bûn„ xuna me mêtin wek se’a û guran
qels û pîsên me hildibjartin dikirin pêşeng
xurtên me kuştin welat ji me çû bê qiřên û deng
piştî ku em kurd di bev de ketin bûn hezar kerî
z; ina û zijrek bûn destê neyar em man bê serî
hîn paşê rabûn çend kesên hêja serî hilanîn
bi şeř û şû’eş doza me kinirdan didane
zanîn lê miłel ji ho vêşûreşa hanne pêkhatî bû
ji lewre dijmin zora me dibrî jêhatî bû
piştî kin dare ecem û tirkan serê me şikand
çend camêrên kinird tovê şûreşê ji mû ve reşand
çiqas kin ev tov tev hişnine bû; lê hinek jê
cihê xwe digirt riça xwe ji nû berdida erdê
ji her alîkî xortê nû rabûn bi doza welêt
dest didane hev bi dilekî germ tev agir û pêt
di wê hîngê de din ramanên xinirit himbêz kir cîhan
li jor şêwrewî, ji alyê din xwedî sermyan
yekêj bo xwe aşîtî dicir armanc û pergal
yin din şer dixiwest di vê rîn han didnin gelek minil
kurdicin ku herdem azadîperest bun aşîtîxwaz
da serxivve bibin di nav kurdistan geş û serfiraz
bi dilekî xu’ tihengame kirin wan bi mêranî
ji bo kolîdar, hevalbendê şeř serî dananî
sergermên di’ wan bûne şêwrewî yanê komonîst
lê zor mixabin hevalênne kurd bi eqê wan lîst
digotne wan: ji bona îro bi navê kurdan,
divê hûn nekin di vî welat tu peyv ûdozan,
kurditya we, alîkar yej bo kolîdar,
ger hûn vê bikin dibin xulamok di destê neyar...
bi vê gotnê hatne xapîn ew kurdên bîrbir
doza kurditî di dilê wan de bi carekê mir
bi vê ramanê dema ku çûbûn mehrecana geş
ne bûne xwedî ji kimdîtvê vegeřîn rûreş
kes ji wana nedwêr ku bêje: kurdistan,
welatê nine, ez hatim vira bi nave kurdan!
hinekan ji wan ku’nê xwe veşarit bü şerim û fihêt,
da kune bêjin xwe kurd dizane, eve ya kirêtil.
ev pîsva han tev hemîj bo litin careke din
ji bo mehrecan û civangeřan ew bêne şandin!!...
ho hevalên çak bi vê) feka han qîma xwe anîn
ji bo van lişlan doza xwe berdan serê xwe danîn.
bi we nakeve bûn paleyên kurd bi nav û rûmet
doza xwe berdan ji bo me kurdan dibe xyanet...
lê ez dizanim bûn hatin xapin kuřên welatin
xelet û şaşî we jê dirnaxin mêrê ebatin
bibin komonîst, ko’nonîslên kinird, kurdên komonîst
di vê rya han dengê me kurdan cihanê bilîst
ev bûne deh sal li mosko dij mistefa barzan
bi şev û bi roj xebalê dikê ji bo me kurdan
me nedît kesî li destê wî da gotê raweste,
ji bo £[elê kurd xebatê meke li virdawesle..
waye li liran welalvên kurd bi dilekî xurit
xebalê dikin, partya tode bi deslê wan girt
ew xebata ku li îran dibî, bo çine li vir? li.
navê kurd gotin kirne guneh wan divê bimir!...
lê em naxwazin xwe ji bîrakin divê-em hebin,
herçî naxwazin bila biqeşin ewna tinne bin
ev bûne sî sal bi şev û bi roj me qîř û gazî,
destê me vala, zikê me birçî, pişta me taz
bi vî hinilc hinin me hişyar kirin çend heval û yar
|) n ku hev higin têkevin qadê pêşberî neyar
çawan dixiwazin berê wan badin ji neyarên wan?
ji kê ric dêhiln bilgirlina v giranbarê han?!.
kes nîne o ku barê kes hilgire ser xwe,
divc xorlên ku’ di v berê hana bicne ber xwe
hîn dixiwazin ku barê xwe bavên derên ji mevdan,
wekî nemerdan doza gelê kurd bispêrin cihan!
çihan çi karî ji bo me bikî ku emne mêr bin
ji xwe bêhêv, ji miłel bi şik, holê bêkêr bin.
bav û kalên me xwe siparil xelkê, gaca xwe berdan
bûmetû namûs, azadî, felat lev de bi der dan
dixiwazin îro ji nû vegeřn listika berê
????
iva aw lucaran nakin cihan hilweşî
divê em bigirin heqê gelê ku’id bi : or bi xweşî
heke wa neb, çawan dika’in bêjin en mêrin?
daketyên med, çê’yên rislem guhderzê şêrin..
ev rya hana xêrnexwazên kuř avêln ber we
bi vê}^eka han rya rûmetê baran li ber we
armanca kurde divê’ her bike şeřê kolîrar
dûvkên di û, bên peliçqandin wek serê mar
divê binanî kolîrar kîye? durvêwî çî} re?
kolîdar kesê ku welat ji min bi zor birye.
nahêle tê de bijîm bi serxiwe serbicsit û aza
dibe ji min ew havla erdan bistan û reza
divê bimînim bê nivîsandin, xwendin û ziman
da ku vinick li) m ji ûyê cihan bê nav û nîşan
çi kes’i’ kuvêyeka han dike kolkilarê min
divê hergavê bêjin gelê kurd: ev neyajê min
hûnne bîrin qet ji bo kolîdar tuwar û cyan,
ne ji rohelat, ne ro’ava, nîvro û çyan,
zorkerê bêbav li ku bêdîtin ewe kolîdar
dilê wîqřêj, çavên wî birçî dijmin û neyar.
ez hêvîkarim ku hûn nave kurd ji bîrane kin,
bi kirên holê dilê neyaran li me şane kin.
kurd rê windaye nema diza’we ji kû biçe ban
hûn bibin rêber jê re salxdin rya kurdistan
kurdistan tucar nayê silandin bê west û xebat
kesêne êşî ma qet dibînî azad, felat?
armanca kurde ji bo azadî di qadê mayîn
kî vê nexwaze ji bo gelê kurd ew dijbe xa’în