giftar dir nizul wiḧî û amdin cibir’îl û xwandin ayat bînat bir an sirur xwacih ka’nat ﷺ
Li pirtûka:
Rewzetul Sefa
Berhema:
Mîrza Ebdilqadirê Paweyî (1850-1910)
14 Xulek
351 Dîtin
’umir humayûn şay «xîr albişirErebî»
yawa we çil sał we emir dawer
çûn řoy dûşenbe xasey eyyam bê
yewm hefdehum şehir syam bê
şay xetmî pena ḧebîb dawer
şefî’ dîwan zilziley meḧşer
ce ẍar ḧera xawiş berde bê
ce ban sengê tekyeş kerde bê
be emir ferman padşay celîl
nizûl kerd we xeyr cew dem cibre’îl
be şikił û sûret řeng ênsanî
çenî tuḧfecat weḧî řebbanî
çûn şiko nebê ce řûy perdewe
we edeb ḧezret bêdar kerdewe
cibre’îl watiş «ya aḧimd îqir’e»
şefî’ mî’ad ba’ês «mibdi’e»
cwab da ḧezret ce řûy xof û bîm
ferma çêş waçûn min xwênewar nîm
cibre’îl we sext ḧezret wişara
ta pałûy řastiş ce çep wiyara
guman berd ew nexil «cinit almawa»
muqeddemey mewt we gyanş yawa
dûbare «îqir’e» watiş cibre’îl
bwaçe ḧukmen ce danay celîl
ḧezret wat xo min hîçim newanan
çêş waçûn ḧeq wêş ’elîm û danan
dîsan wişara endam ḧezret
xem da we bałay nemam ḧezret
sê bare ew peyk perendey řehber
«îqir’e» teklîf kerd ew be pêẍember
baz hem waqê’ bî teẍîr ḧałet
sirûr û şadî û ’êciz û melałet
axir cibre’îl çûn şinoy nesîm
wat «bîsْmî alilّehî alirّeḧْmenî alirّeḧîymErebî»
aqْre’eْ byasْmî rebّyike alّezî xeleqeErebî ﴿1﴾
xeleqe alْ’îynْسەانە mînْ ’eleqٍErebî ﴿2﴾
aqْre’eْ werebّwike alْئەەکْremuErebî ﴿3﴾
alّezî ’elّeme byalْqelemîErebî ﴿4﴾
’elّeme alْ’îynْسەانە مەا lemْ ye’ْlemْErebî ﴿5﴾
ta axir surh timam şid.Farsî
neqłen ce naqił ’ulemay syer
yek yek ce mektûb wey tewr dan xeber
wişaray eweł nefis emmare
ber kerd ce derûn ew şem řuxsare
sanî hem sêfat nefis lewwame
dûr wist ne cesed ew cemîn came
salêsen sêfat beşerî be dew
meḧû kerd ce qelb humayûn ew
cew dima dîsan hem «ruḧ al’emîn»
pajney pay wêş, da we řûy zemîn
we emir qudret padşay barî
yek çeşmey zułał awê bî carî
cibre’îl wizû sendiş bew awe
te’lîm kerd ḧezret her bew serawe
mała we sa’êd sifîd peř nûr
wizû sendewe mela’êk destûr
cibre’îl nîyet êmamet awerd
ḧezret hem ce pişt bew êqtêda kerd
çûn be cema’et çenî cibre’îl
dû řik’et nimaz kerdin be te’cîl
her ew dû řikat daym mekerd wêş
ta ke penc ferze qerar dan perêş
sa çûn î sûret waqê’ bî cew dem
ḧucrey derûnş serwaz bî ce ẍem
watiş mebada ye xyanet bo
sêḧir ya cinûn ya kehanet bo
cey ẍayley sext şî pey qulley ko
we çar û naçar wêş hewa dero
nêdayê ama wat ya muḧemmed
ḧebîb ḧezret ezeł û ebed
ane ko meşî xeyałit çêşen?
xatirit ce kê peř ce endêşen?
ta ḧezret nezer we asman kerd
dîş hem cibre’îl be şêwey yek merd
midran mu’ewweq ha we fewqewe
ten we celay nûr şadî û zewqewe
wat ya muḧemmed min xo delîlim
to řesulułła, min cibre’îlim
endêşet nebo, xof berker ne dił
muradit ce lay ḧeq byen ḧasił
ḧezret cey me’nî giftugoy bê gerd
hem xeyał wêş peşîmanî werd
we her terefda êradey řaş bê
çêş hem cibre’îl ce nezergaş bê
be’d ez ew wiqû’ qezyey ’ezîm
be çend xeyałat, be çend xof û bîm
hem řû we mekkey şerîf awerdiş
teşrîf we menził muqeddes berdiş
xedîce ’erz kerd «ya abu alqasim»
ce dûrît biřyan xaw û xurasim
qasêd kyanam dyarit nebî
dûrba, dûr ce to asarit nebî
teşrîf xeyrit we ko berde bê
be xuđa îmanim pey to herde bê
ḧezret hem sûret waqê’at wêş
der sat yeka yek teqrîr kerd perêş
ferma min xofim xeylê hane dił
fêşter deẍdeẍem pey byen ḧasił
pey çêş ew şexse newa kahen bo
we zahêr teła û batin ahen bo
xedîce ’erz kerd wat «mi’azalilhErebî»
ey nûr ’eyneyn «abin ’ibdalilhErebî»
xuđay «zwalcilalErebî» bê hemtay ferden
feził wêş be to erzanî kerden
min umêdim hen saḧêb ’êzzet bay
henî pêẍember mułk û mêllet bay
ta ke dû sê řoj ce mabeyn wiyerd
ḧezret hem we ẍar ḧera teşrîf berd
ten we toy lêbas parçe qeşengê
ce no tekyeda we ban sengê
cibre’îl ama we dewan dew
paye da we pay humayûn ew
resûl axêz kerd serasîme war
her çend niga kerd kes nebî dyar
ne kes bê ne des, ne deng bê ne řeng
dîsan hem ce no tekye da we seng
dûbare pa berd exî cibre’îl
mewat muḧemmed horêze te’cîl
ḧezret dya dîş şexsê minewwer
meşo we řawe çûn şu’ley qemer
ew hem ce şonş řahî bî we řa
guzer kerdişan ta we koy sefa
cibre’îl qedem ce erz muḧkem kerd
ce naga hem ser we asman berd
peř şabałş efşan kerdewe
meşrêq ta meẍrêb dinya şerdewe
pa surx û bał zerd, ser bałş exzer
yek gerdenbendê yaqût eḧmer
mûy ser çûn mercan pêşanî bilûr
řuxsarş řengîn řeng hezar cûr
ce řûy pêşanîş be xet zahêr
kelîmey şadet teyêbey tahêr
ewweł «la alh ala alilhErebî» bê
duhem «miḧimd risul alilhErebî» bê
ḧezret ḧeyran mend cew peř û bałe
cew qeđ û qamet cebhe û cemałe
ferma to kênî «riḧimk alilhErebî»?
hem namit çêşen eya «’ibdalilhErebî»?
neđyenim we çem hergêz wêney to
wey tewre qamet bizurg û nîko
wat min cibre’îl fermanberdarim
peyk padşay danay qehharim
we lay enbya û cem’ murselîn
her min naził bîm we řûy serzemîn
to ey muḧemmed dîsan bwane
min me’mûr tom mawer behane
ḧezret wat sa min çi tewr bwanûn
hîçim newanan hîç nimezanûn?
cibre’îl bew tewr wişaraş be coş
wext bî ke ḧezret berbişo ce hoş
baz wat bwane min ustad tom
me’mûr be emir şay kerem bê şom
şay xetmî pena cwab ewweł
dîsan hem ce no dawe be mucmeł
baz hem cibre’îl be sed cehd û cext
ḧezret wişara we efşar sext
sê newbet řû da î qîl û qałe
î weḧî û řeḧmet, ceng û cêdałe
dif’ey çiharim baz cibir’îl gifit:Farsî
aqْre’eْ byasْmî rebّyike alّezî xeleqeErebî ﴿1﴾
xeleqe alْ’îynْسەانە mînْ ’eleqٍErebî ﴿2﴾
bi’d az wizu û nimaz cibir’îl ẍayb şidFarsî
be qewł řawî «ruzة al’eḧbab»
cew dima ḧezret şay melek řikab
teşrîf xeyriş murac’et kerd
feř qidûmş hem we menził berd
xedîce lwa we êstêqbałş
ce řûy êradet persa eḧwałş
wat daye û babom sed car fêđat bo
řoḧ řewanim sergerd řat bo
nûrê mewînûn ce řûy cemałit
hergêz neđyenim ce gonay lałit
fermayş biker serguzeştey wêt
î nûre ce ko aro yawan pêt?
ḧezret beyan kerd we xatir melał
eweł ta axir çigûnegî ḧał
xedîce ’erz kerd ferd bê zewał
xuđay layenam berz bułend bał
lutfiş çenî ton dił meder ne dił
çenî xeyałan wêt meker xicił
be qewłê watiş serdar serwer
dû sê řoj ce mał tewequf biker
her wext cibre’îl zahêr mebo lêt
min ê’lam biker serim bo fidêt
dîsan cibre’îl we şêwey beşer
ama we xidmet salar meḧşer
xedîce zana me’lûm bî ce laş
ḧezret cibre’îl ha ce nezergaş
ce ban zanwî, çep wêş ce no
nişana ḧezret şay firîşte xo
persa mewînîş? ḧezret wat «ni’im»
ha we fewqewe mewînûş we çem
dîsan nişanaş we zanwî řastiş
persa mewînîş, wêş û esasiş?
ḧezret fermawa hêmay dyaren
ew ne cagey wêş her berqeraren
baz hem ḧezret berd we toy camey wêş
pey êđ ta ke xas me’lûm bibo lêş
ferq mubarek pak pêẍember
ce toy girîban wêş awerd we ber
xedîce ’erz kerd dîsan bew serwer
emcar cibre’îl meyot ew nezer?
ḧezret fermawa nemenden ḧała
dyaren kem kem ha şî we bała
xedîce ’erz kerd dîsan hem ce no
watiş fidat bam mujde bo we to
ane firîşten be to dyaren
me’mûr ḧezret perwerdigaren
yeqîn ḧeq ewş waguzar kerden
te’lîqey menseb pey to awerden
xedîcey kubra saf bê deẍeł
hana berd we lay wereqey bin nufeł
watiş êbin ’em dił xeylê řêşen
cibre’îl çûnen? nîşanş çêşen?
wereqe da cwab «qidus qidus»
firîşte dûren ce seđay naqûs
şarê neşnasan xuđa be delîl
faydeş çêşen zêkir cibre’îl
xedîcey kubra wat «’ifak alilh»
saḧêb kar min êbin ’ibdułła
maço cibre’îl aman we lay min
wişaran beden ser ta we pay min
wereqe wat bełê er «ruḧ al’emînErebî»
naził bo wey ca ne řûy serzemîn
xeyrê ’ezîmê řû međo pey ’am
xisûs pey mekke û medîne û hem şam
namûs ekber peyk cahanen
mabeyn ce xuđa û enbyahanen
be musa û ’îsa weḧî awerden
suḧbet her çenî enbya kerden
xedîce watiş sîway cibre’îl
merqûm hen ce řûy tewrat û êncîl
cey zemane da we çen derd ser
yetîm bo û feqîr bo be pêẍember
xuđay «zwalcilalErebî» ew ẍenî kero
jenê ba fexir û ḧeseb bawero
wereqe wat bełê ḧeq dana û nîkon
wesif ew jen gişt her sêfat ton
xedîce persa mer ew pêẍember
sêfatiş çêşen pêm bider xeber?
wereqe wat wesfiş bêḧed şumaren
berguzîdey zat perwerdigaren
bełê we řu’yet yek şew ce xaw da
aşkar meşo we ban aw da
seng serd daym her sat we çend terz
mekeroş siłam we awaz berz
çûn ’îsa merdey sed sałey mezar
be ê’caz çenîş meyo we guftar
eşcar û eşya ce mah ta mahî
be nibuwetiş međan gewahî
wereqe wat el’an bişo we yane
zûter muḧemmed pey min bikyane
ḧezret teşrîfiş we lay wereqe berd
waqê’at wêş yek yek beyan kerd
wereqe sê newbet peyapey ce no
wat ey muḧemmed mujde bo we to
be dirustî min ne řay serwerît
gewahî međon be pêẍemberît
be qidûm to ’îsa bin meryem
beşaretiş dan bê zyad û kem
watenş şexsê betḧan meqamş
ce asmanan eḧmeden namş
çûnke ce êncîl wesfiş ’eyanen
ane pêẍember axir zemanen
yeqîn cibre’îl cay sedre menził
teşrîfiş we lay to byen naził
wereqe axêz kerd midra we pawe
ferq mubarek ḧezret bosawe
watiş nezdîken we çar û naçar
me’mûr bî be ceng me’rekey kuffar
kaş min cew demda ce ḧeyat byam
daym ce ḧizûr xak pat byam
qewm qureyş to, berkeran ce zêd
sîway zat ḧeq nedarî umêd
şimşêr qetiłim bikêşa lêşan
te’dîbim bidan we keyf wêşan
ḧezret fermawa yanê řu’yeten?
qewman mekeran min celay weten?
wereqe wat bełê mer be tefawet
kes nyen çenît neboş ’edawet
řezaş nimebo kes be terẍîbit
mekêşan zeban gişt be tekzîbit
ẍerez, ce bazî keç baz çepgerd
be’d ez muddetê wereqe wefat kerd
bełam be ḧedîs fermûdey ḧezret
şeytan be wereqe neberden zefret
beheşt baqî e’la caş mebo
sehend tûba tekyegaş mebo
xedîcey kubra banûy pak ’emeł
ce dimay wefat wereqe bin nufeł
teşrîf berd we lay ’eddas řahêb
saḧêb feraset tersa mezahêb
’eddas xedîceş xeylê te’zîm kerd
řesim êradet gişt we ca awerd
persa teşrîfit pey çêş awerden
mawa û menziłit muzeyyen kerden
xedîce watiş bo be ’eşq dawer
cibre’îl çûnen? pêm bider xeber
şêweş çi tewren, wezi’ ew çêşen?
penem waçe řas dił we endêşen
’eddas sucde berd xeylê be efsûs
watiş cibre’îl «qidus qidus»
mekanê me’bûd nişnasan be ḧeq
xeylê ḧeyranim ce ehil eḧmeq
gişt qewł şeytan ce laşan pêşen
zêkir cibre’îl faydeş çêşen
baz hem xedîce şay şîrîn çare
watiş we ’eddas dîsan dûbare
beḧis cibre’îl beyan ker perêm
nîşaneş çêşen yek yek waçe pêm
’eddas sewgend werd we zat eqdes
ta ce to metłeb neyawom be des
ce «ruḧ al’emînErebî» xatirit cem ker
her çend bizanûn nimeđon xeber
xedîce watiş zênhar sed zênhar
ḧerfim ce lay kes nekey aşkar
we ayîn wêş ’eddas ’ehdiş bes
henî řaz ew newaço be kes
xedîce watiş be êzin ełła
êmşew muḧemmed êbin ’ebdułła
cibre’îl we lay ew naził byen
metłeb her êđen xîlafiş nyen
’eddas wat ce siř zat ew serwer
amay cibre’îl namûs ekber
eger bew menził nizûl kerde bo
mebo hem xeyrê xas awerde bo
lakên ce şeytan xatir peř xarim
xeyałat xeylê međo azarim
nek we asaneş serê sawa bo
dûr ba asîbiş be ew yawa bo
ya xo we mekirê hoşiş berde bo
sewday cinûnî ḧasił kerde bo
î kêtab min peř ce beşaret
biber perê ew keroş zyaret
take salim bo ce sêḧir û efsûn
ce mekir şeytan ce sewday cinûn
xedîce kêtab ’eddas xuş zat
berdiş we xidmet xwacey ka’ênat
ta şî we menził dya cibre’îl
aman we xidmet ḧezret we te’cîl
sûrey mubarek nûnş awerden
ḧezret ce ayat xas ḧałî kerden
xedîce ce deng sema’ ayat
’erz kerd we xidmet xwacey ka’ênat
ba bişîn we lay ’eddas peř fam
beyan keyn perêş ḧêkayet temam
çenî xedîce ḧezret teşrîf berd
yatax ’eddas we nûr awa kerd
siłam kerd, ’eddas siłam sitana
der sa’et ḧezret we lay wêş wana
camey mubarek peř şerefnakiş
lada ce ma beyn kitfeyn pakiş
muhir nibuwet ḧezret dî we çem
ce şadî ser berd we çerx heftem
fewrî çûn mała we řûy xak řûs
secde berd û wat «qidus qidus»
wat wełła ke to ew pêẍemberî
ew şefa’et xway ’ersey meḧşerî
mujdey toşan dan herdû we te’cîl
musa ce tewrat, ’îsa ce êncîl
wat ey xedîce! mujde bo we to
el’an pêẍember gişt ummet mebo
wat ya muḧemmed! wełła cew zeman
teklîf key mexloq ce kufir û ’usyan
kaş min cew demda ce ḧeyat mebîm
daym her xaşak xak pat mebîm
çenî esḧabit tekbîr bwanam
we řûy duşmenit şimşêr bişanam
wat ya muḧemmed! serdar sertoq
me’mûrît me’lûm byen we mexloq
ḧezret wat hełay lêm me’lûm nyen
ẍeyr ce ew şexse aman û şyen
’eddas wat wey zû be emir xalêq
to me’mûr mebî we ser xelayêq
be’zê we kazb qewłit mezanan
be’zê we saḧir namit mewanan
mebo we naçar cey şare bar key
ce qewm muşrêk załim ferar key
ḧezret î ḧerfe giran ama lêş
ferma yanê qewm bê řay bed endêş
mekeran we ber ême cey şare
cey mułk û mawa mebîn aware?
’eddas wat bełê hîç kes nimebo
beẍeyr ce qureyş duşmen çenî to
gişt çenît meban we xûnexware
yeqîn mekerat cey zêd aware
ḧeq medot nusret we ser xelayêq
«انشاالله» bê şik to mebî fayêq
cew dima ḧezret şay xetmî pena
serdar serxêł cergey enbya
çenî xedîce ’ezim řa kerdin
teşrîf we menził teqeddus berdin
pey pey cibre’îl we bê nehayet
her mama be war mawerdiş ayet
penhan ce muşrêk qureyş û ’ereb
ayat şerîf kerd be muxateb
şiş mah temamî ce mabeyn wiyerd
nibuwet ce lay kes êzhar nekerd
cibre’îl weḧî her mawerd perêş
êzharş mekerd pey dostan wêş