giftar dir bizirgî mîzan û çigungî aw
Li pirtûka:
Komele Şîrî Feqê Qadirî Hemewend
Berhema:
Feqê Qadrî Hemewend (1830-1890)
9 Xulek
263 Dîtin
posen îradey «’ilî al’izîmErebî»
mîzan mu’elleq ne hewa muqîm
keffey ḧesenat mîzan ce nûren
keffey webalş syay deycûren
er arî be wezin bizurgîy mîzan
her keffeş be qedir zemîn dunyan
ḧezret mûsa ce tûr sîna
’erz kerd ne ḧuzûr zat kîbrya
nyazim êden danay dadger
binmanî bey ’ebid mîzan meḧşer
mîzan meḧşer ne sefḧey zemîn
’eyan ker ney ’ebid be «’în alîqînErebî»
sadir bî ferman ce zat yezdan
nimebo cagey mîzan ne cîhan
’erz kerd îlahî ’elîm û dana
pey nimûney kar bibînim yek ta
«ḧisb alaradihErebî»y «qazî alḧacatErebî»
nizûl kerd pey erz keffey ḧesenat
meşrîq û meẍrîb, cenûb û şîmal
peř kerd serzemîn temam malamal
’erz kerd key ce nas mumkînen sewab
peř ko yek keffey mîzan ḧîsab
qesemş kerd yad ’elîm mennan
sewab yek nan piř meko mîzan
bew şerit pey min bo newaço be kes
beyan kerd ce ẍeyr bê sûden ’ebes
şemmê ne senay mîzan bî beyan
cuz’ê ne ḧîsab bawer be mîzan
şiru’ bih miḧasbih
be’zê çenê xesim wêş ne ’îtaben
be’zê ne ḧuzûr ḧeq û ḧîsaben
be’zê mu’ettel ce pay mîzanen
be’zêşan ne pay mîzan ḧeyranen
be’zêşan xuřřem, xendan ce mîzan
be’zê dił ḧezîn, mat û sergerdan
be’zê be umêd, be’zê me’yûsen
be’zê çîhreşan çun ’ebenûsen
be’zêşan nafî’ wezin mîzanen,
be’zê ce mîzan xeylê xesranen
be’zê sîne çak, xane wêranen,
be’zê ne kirdey wêş ne efẍanen!
be’zê ce mîzan xeylê mesrûren
be’zê cemalş tecellay nûren
be’zêşan hêman ce pay ḧîsaben
be’zê ne ḧîsab cergiş kebaben
be’zê xesmişan be te’cîl û tab
mekêşo be zor pey ceza û ’îqab
be’zêşan ce dest xetit azadî
dewan pey cennet be ’eyş û şadî
«ri’eytErebî» ummet nebîyî xatem
ḧîsabiş ce pêş sa’îr umem
ne pay mîzanda kul meban tekmîl
de giro cêşan meban mizme’îl
awil giruh silatîn û amra’ û zalmîn
ewweł girohiş umera û sułtan
ḧukmişan be şer’ naman be mîzan
be arezûy nefis wêş kerdin zułmet
nekerdin ce beyn ’alem ’edalet
řûşan syahen, çeşmişan kebûd
şikem piř ce nar, dehen piř ne dûd
her yek ne zencîr heftad zîra’en
her yek perê ḧał wêş ne fîza’en
ce toy îzdîḧam pey nar se’îr
mekêşo melek, be ẍezeb, zencîr
meyawo be sem’ ’alem yek nîda
seyr ken be eḧwał fîrqey umera
ye ew girohen ne řûy ser bîsat
nekerden tewbe ce ḧał ḧeyat
giruh dum qazyan rişutî û ryakaran
giroy duwemş qazîy dewranen
«kilaًErebî» řûsyay ’edił dîwanen
ne dehenşan şerarey naren
qelbişan «balkilّErebî» sya dewaren
daran ce gerden her yek yek zencîr
mekêşin melek zencîr bê teqsîr
be sem’ ’umûm meyo yek seda
ey ehil miḧşer «kilaًErebî» ban aga
ye qazî anen ce dar mîḧnet
şer’iş teẍîyr dan be parey řîşwet
bê tewbe bîn fewt ce dar dunya
cezaşan sindûq naren ce ’uqba
qatlan giruh sumand
giroy sêyemş cumle qatîlen
cumlegî be qetił naḧeq fa’îlen
dest çep ne sedir û ne pişt bîrûnen
řûşan syah û çeşmişan xûnen
ne cebîn daran xetit mucella:
«hiza ays min riḧimة alilhErebî»
mekêşin melek zencîr be sitem
ne řûy xeşim û kîn perê cehennem
meyo yek nîda pey ’am be zerûr
me’lûm bo lêtan ey ehil nuşûr
ye ew girohen bê xewf û ḧîcab
«abnîة alilhErebî» kerdişan xerab
bew xeta kerdin tefexxur ce nas
ne tewbew dyet, ne çeştin qîsas
giruh çiharim qita’ tirîq
giroy çeharem ce dimay qatîl
«kilaًErebî» ce kirdey wêşan munfe’îl
«kilaًErebî» řûsya, kul ’eyniş ezreq
«kilaًErebî» xecałet ce kirdey sebeq
zencîr heftad zer’î ne gerden
mekêşan melek be řenc û mîḧen
yek nîda be emir zat ekberî
meyo ne sema’ zumrey meḧşerî
seyr ken be eḧwał qutta’ terîq
nar ceḧîmen cezaşan teḧqîq
ce dar dunya çun nebîn nadîm,
îmřo cezaşan «’izabaً alîmErebî»
girwî pincimş mirdan û zinan zinaknindigan
giroy pencemş ce dimay řehzen
daxîlen be hem, ce merd û ce zen
zanî û zanye fî’lişan feḧşen
kul ’ewretşan kûrey ateşen
dîdeşan zerd û řûşan syahen
dest řastişan ce xeyr tebahen
tûl qedşan mîsil menaren
betnişan memlûy ’eqreb û maren
yek nîda be emir danay xudawen
meyo be sema’ cumle encumen
seyr ken be eḧwał giroy zanîyan
ne fî’il faḧîş nebîn peşîman
bê tewbe fewt bîn ce dar ey cîhan
ha bîn musteḧeq be cezay nîran
giruh şişim aḧwal silf byan nimudin
dimay zanîyan meyo yek giro,
dehenşan meẍar, e’zaşan çun ko!
betnişan tekmîl şerarey naren
zubanş ne goş dehen îzharen
posen îradey zat eqdesî
dîdeşan exzer, e’za qeqnesî
daran ce gerden her yek yek zencîr
cumle mekêşan pey «bi’is alimsîrErebî»
yek nîda be emir şay perwerdigar
ce ehil meḧşer mebo aşkar
ey ehil meḧşer lêtan bo me’lûm
seyr ken be eḧwał merdan zelûm
ye ew kesanen ce dar dinya
nebyen kesbişan be ẍeyr ce řîba
ce kirdey wêşan nebîyen ’ude
ne ḧał ḧeyat nekerden tewbe
byan çigungî giruh hiftim kih ti’irz mal yitîm کردەاند û ’izabşan
giroy heftemî «kilaًErebî» çun qîren
cumle e’zaşan «ruq» zencîren
qeddişan menar, şikem camûsen
dûd sîneşan çun ’ebenûsen
kul heftad zer’î zencîr ne gerden
be zor mekêşan be bê çûn û çen
naka yek nîda be emir letîf
meyawo be sem’ ’alem yek hatîf
ey ehil meḧşer me’lûm ken xeber
seyr ken be eḧwał guroy bed’exter
ye ew kesanen emwal yetîm
ekil û îtlafiş kerden we bê bîm
nekerden tewbe cew feḧiş bê ca
dozexen sizay ew giroy gumřa
giruh hiştim dir byan çigungî aḧwal mitkibran û miftixran
cewdima meyo giroy heştemî
«balkilErebî» e’zaşan zedey erqemî
endam çun menar «kilaًErebî» syařû
«kilaًErebî» dindanşan çun şax ahû
her yek ne gerden zencîr wêşan
melayk pey nar dozex mekêşan
ne koy gunaşan ’alem ḧeyranen
’alem seraser kul ne seyranen
naka yek nîda be emir dawer
meyawo be sem’ her ehil meḧşer
ey ehil meḧşer aga ban ne kar
seyr ken řezaley kîbir û îftîxar
ye ew kesanen ce dar dunya
kîbir û fexirşan kerden muqteda
ce ḧîn ḧeyat nekerden tewbe
în bar cezaşan weylen be newbe
giruh nihim az şahdan zur û kitman şihadit û tihimit û kizaban û miftin
ce giroy nohem beyan keym eḧwał
kul dîdeş koren, zuban leng û lał
kul sya řuwen, «kilaًErebî» qed menar
her yek be ḧelqey zincîr giruftar
be quwey qullab melek piř zûr
mekêşin zuban şahîdan zûr
ew kesan kerdin ketim şehadet,
fîrqey mufettîn merdan tuhmet
cumle mekêşin be quwey eẍlal
pey qapîy derek we bê qîl û qal!
yek nîda be emir zat piř qudret
meyo be sema’ cumle cema’et
me’lûm bo lêtan ey ehil nuşûr
seyr ken be eḧwał şahîdan zûr,
hem ew kesanen kerdenş fîtne
ketim şehadet kerden be kîne
hem ew kesanen be kirdey qebîḧ
musîř bî herdem be kîzb seḧîḧ
hem ew kesanen ce beyn ’îbad
zuban tuhmet kerdebê guşad
hem be bê tewbe ce dar dunya
kerdişan řîḧlet pey cezay ’uqba
firqey dihim dir aḧwal mirdan û zinan çingî û riqasan û ḧyalan wizin û tirazu û qimarçyan û ḧiram û ximir xwaran
fîrqey dehemîn kul syan řûşan
her yek be qullab zencîr mekêşan
«kilaًErebî» penceşan mesoço be nar
ne zimanşan meřêzo şerar
be’zê ce betinş ateş mexêzo
be’zê ne ateş bazûy terazû
be’zê řû be xak çun cîfey mirdar
be ḧelqey zencîr mekêşin be qar
dest û pa û e’zay zumrey řeqqasan
her yek ne zencîr wêşan herasan
ce pay mîzanda pey qapîy derek
her yek be new’ê mekêşan melek
yek nîda be emir danay dadger
meyo be sema’ ’alem seraser
ye ew kesanen, ce merd û ce zen
ne ḧubib dunya wêşan kerd we pen
be kîzb û ḧîle, be xemir û meysîr
wêşan kerd řîswa ne seḧray meḧşer
netersan ne xeşim zat bê nyaz
awerdin be řeqis semtûr çenî saz
be fî’il şenî’ meşẍûl bîn medam,
nekerdin perhêz ne eşyay ḧeram
ne kirdey wêşan hîç nebîn nadîm
mebo binoşin şerarey ceḧîm
«ḧisb alaradihErebî»y «şidîd ali’qabErebî»
de fîrqe bey tewr meben be şîtab
«kilaًErebî» ce qît’ey ewweł bîn muqîm
menoşin ce nar «’izab elîmErebî»
ce ehil îman her kes bo lêşan
be qeder gunah ceza mekêşan
pey ehil îman şefa’ey řesûl
ḧeq we’deş ferman lêş keron qebûl
cewdima ḧîsab sa’îr umem
muḧasebeşan meyo be řeqem