mibḧis alxilafة û alamamة
Li pirtûka:
Eqîdey Merziye
Berhema:
Mewlewî (1806-1882)
8 Xulek
521 Dîtin
ḧeqe xîlafet erbe’ey eşraf
«biٳcima’ alsiḧb û balٳsitxilafErebî»
her çilon kewa bûge bew tertîb
lelay muctehîd «zurٲyErebî»y musîb
ay çilon dałe lêy ay şamîxe
řewasî sunen řas řasîxe
«anzir likilّy lîkilّy waḧdErebî
ٳn fiqditha fila ticahdErebî»
«ٳz kifî alacma’ û hu mi’timdErebî
lim yikin ٳcima’ ٳliّa ’in sindErebî»
hergah mefadî îcma’ qet’î wê
ẍeyrî tewatur ba gişt zennî wê
degeł emîçe nîye le usûl
îmamet; ba «zinّErebî» têda wê me’mûl
îcma’e wicûb mensûbîy îmam
lakîn îxtîlaf hes «bîn alanamErebî»
leser «ḧeq» yaxo leser berîye,
delîlî sem’î ya xo ’eqlîye?
mezhebî ehlî ḧeqe be qet’î
wacbe leser xełqî be sem’î
mezaq tał dewê lem qisey tałe;
wicûb leser «ḧeq» emrê betałe
leser «ḧeq» bûya, çak buwe ḧałî,
zeman le îmam nedebû xałî
xo ḧusin û qubḧîç hîç ’eqłî nîye;
delîl wa nebû sîway sem’îye
xeyr, laçîn leser em giftugoye,
ya mezhebî min ya xeyr î toye
er leser xuda wacbe way kird
wer leser xełqe becêyan awird
er îradey kird xałqî bê çûn
îmam ’elî wê û, xełqî manî’ bûn
’eqiłit bo xuda ewe boç têrê
netwanê wacb xoy becê bêrê?!
ya kesê wekû ḧezretî ’elî
saḧîb ’îzzet û řîf’etî celî
be sed çendaney bûbekirî sîddîq
saḧîb ’eşret wê û şewket be teḧqîq
«û lasîّma ٲsidu alilhErebî» wê
muctehîdî wa û le «nisErebî» aga wê
ew kese çilon le kes detirsê
ya le teqlîdî kesê depirsê?!
boç degeł ew sê neykird des û bird
boçî degełî «mi’awîhErebî»y kird
xuday te’ala ełbet xudaye
ḧezretî «’elî»yiç «asd alilhErebî»ye
kes îmam nebû bê em be yeqîn
«kerّeme alilh wichehu amînErebî»
bê qise bikeyn le «ٲfizlîّhErebî»
ew be tertîbî xîlafet nîye
çunke dela’îl «min alcanbyenErebî»
«mit’arzErebî»n, be kam ’emel keyn?
wehayçe nîye xo em mes’ele
to biłêy şerte bo ew ’emele
ya er teweqquf bwê têyeda
wacbê řû kat xelel pêyeda
xusûs îmamet ca’îz wê û meqbûl,
degeł wicûdî «fazilErebî», bo «mifzulErebî»
boç? «ٲfizlîةErebî» her wekû ’îsmet
nîyen hîç kamyan şertî îmamet
bełkû şirûtî ser karî îmam
qudrete leser tenfîzî eḧkam
wek techîzî ceyş bo emrî cîhad
îqamey cum’e û, cema’at, e’yad
îqamey ḧidûd exzî sedeqat
seddî uẍûr û qet’î nîza’at
qet’î ’îrqî řehit muteneccîse
muteẍellîbe û mutelessîse
ḧeqqî mezlûman le załim sênê
be «zibitErebî» û be «ribitErebî» hîç danemênê
muslîm, ḧuř, ’aqił, bałẍ wê û, zeker
sa’îs wê û, zahîr, mercî’ bo beşer
nek muxtefî wê ya xo muntezer
bîkêşî degeł ’edem serbeser
beł qureşî wê û pakîze sîyer
xwa neslî ’elî, xwa neslî ’umer
egerçî be fîsq mun’ezîl newê
’edlîçî her wek şewket pê dewê
quwetî ře’î û ’îlmî degeł wê
efzel wê ya xo ẍeyrî efzel wê
lakîn e’îmmey feḧlî kesîre
wek fîrqey selef sefî serîre
her be tertîbî emrî îmamet
ḧukmyan heye be efzelîyet
«faḧkim zahraً biٲnihumuErebî
lew لەا sened لمەا ḧikmiwaErebî»
«walzim diٲbihim bila ti’ilّliErebî
we fuّz aliḧq alî aliḧq wiqilErebî»:
efzel ew kese řewzey ezelî
day le demaxî boy «la yٲtilîErebî...»
le ewcî semay ’alîy nibuwet
««ma tele’etî» lehu tili’itْErebî»
îsmî degeł îsim gewrey îns û can
nwîsyage le gişt asman
«ruḧ alqudْsْErebî» herçî lew ’erz û tûlda
řijandî be dił pakî řesûlda
le xoy herdû des merḧemet berda
pêçpêç xîgey feyz pêç da le serda
ferqî nekirdin «ٲsilaًErebî» le hîçda
řijandî be dił safî ewîçda
çî dełêy ey dił piřşubhe û pelîd!
degeł ḧub hawşan kelîmey tewḧîd?
ewe ke şukirî leser ename
ewe sebbî ew sebbî îslame
her ewe «atqîErebî» û, etqa ekireme
ekirem efzele û payey e’zeme
«sanîye asnînîErebî» dełê be teḧqîq:
be’dez nibuwet tesdîqî sîddîq
zîkirî sałḧan řeḧmetî wa pê
min le kwê, medḧî sîddîqî le kwê?!
zîkirî sałḧan ke pêy hate beyn
sełay «ḧîّhil bi’mirErebî» dedeyn
«sanî alafzilîn min alٲribi’ةErebî
yisafiḧ aliḧq awla mi’ihErebî»
«hil ẍîruhu men wafeqe al’ayatErebî,
sinin alirsul, kizak alturatErebî?»
be ayet leber cîbrîl awirdin
her «xasّhErebî»y ewe teleffuz kirdin
ew debû, ḧedîs dełê řûbeřû,
be’dez pêẍember, er nebîy debû
«û lu lim yikin şimsaً sarîةErebî»
xeffaş! «ٲyine hû wayne sarîةErebî»
wicûdî û cûdî beḧrî xîzem bû
bo we lew tuẍyan nîlî ḧîkem bû
bes nîye xeber «ya xîre albeşirErebî!»
lîbik alaslamErebî» bo mewtî ’umer
farûq mird, zułmet dagirt xafîqeyn
pêy dewê zyay çiray «zî alnurînErebî»
şebîhî dû şexis ḧebîbî celîl,
«xitim alinbîّyinErebî», cenabî xelîl
«zuc neyّerîy ٲwicî za alfelekْErebî»
er debûn ta çil boy debûn yek yek
«lehu kerّeteyn «ma ’eley ’isman...»Erebî
û hu merّeteyn ayştirî alcinanErebî»
«yeduhu yedu alnّebî alٲbiteḧîErebî
minh almila’ik turٲً tistiḧîErebî»
«seb’un alfaً kilّy aystewcebْErebî
ٲn yidxil alnّare û ٲn yu’ezّbiْErebî»
«bişfa’ة min zak alcinabErebî
daxlu alcinة min ẍîr ḧisabErebî»
«kan lîlîqa alinbî ximîsaًErebî
lîza ma xele’e zak alqimîsaErebî»
«ḧetّy leqîye alnّebî se’îdaًErebî
za mirtibة ٲsina şihîdaًErebî»
çiray «zî alnurînErebî» ewa kujyawe
pał de; çar nîye, welay dergawe
babî medîney ’ulûmî huda
qalî’î babî xeyberî ’îda
welîy mu’mînîn, uswe û muqteda
murtezaye û mucteba û muhteda
çilon fezłêkî wazîḧe û celî
«min kintu mulah mulahu ’ilîّErebî»?
«û ’in şٲnîhî al’ilîّ yucelّy:Erebî
اەن rudّtî alşims likî yusilّyErebî»
newrî ḧedîqey gułşenî sefa
newrî ḧedeqey ’îrfan û wefa
kewkebî birûc ewsafî cemal
esedî bêşey ni’ûtî celal
«ٲx ḧibîbî alirّbiّy alimhîminErebî
ḧibّehu ’inwan kitabî alimؤminErebî»
«xusّe bih min ḧizirةy alimxtarErebî
ante qisîmu alcinة walnّarErebî»
«ma ٲḧid ’in alsiratî cazaErebî
ḧetّy yureqّyin lih alciwazaErebî»
dirextî saḧîb mîwey řa’îqe
ferq naka mîwey saḧîb za’îqe
«ٲlîse rٲse bidin alucudErebî
rٲsu ḧibîbî ḧizirة aludud?Erebî»
«ma ca’ ma ca lehu lîٲḧedْErebî
mîn siḧb alinbîّ; qalhu ٲḧimdErebî
hel zewّecْ «zihra» ẍîre za aliftî?!Erebî
hil ٲtî ٳliّa fîhî «hil atî»?!Erebî
kês geyştiwê ta ew nîhaye?
le şe’nîda bê ta sêsed aye?!
«ٲleys qale weledu alixtّabErebî,
me’ zilk alfizil lîzak alcinabErebî»
penah bew xuday «zî al’alaErebî» û mînen
lew mu’zele boy newê «bwalḧisinErebî»?
kê bû qa’îl wê be «walilh maErebî
tinzّlitْ min ayة mîn semaErebî»
îlla deyzanim yek yek be îsbat
le çî da û, le kwê û, eser kê û, key hat?
«û hiza alkilam la tiẍfil ’inhErebî
’ilîّ minّy û ٲna minhErebî»
«û biza aliḧdîs ’ilmuna ḧeselErebî
fî hiza aliftî min ’îsî meselErebî»
şemsî asman ’îziz û tewqîre
asar kesîre enwar şehîre
er medḧî bikem medḧî xome faş
nûrî ew le kwê û bînayî xeffaş?!
«ٳcetesّ mîne aldinya actisasaErebî
we yayenha qilbaً silasaErebî»
«cade balûcûd fî alirّbiّy alimi’budErebî
ẍast nifsihu fî biḧir alşihudErebî»
muradî murad řebbî hadî bû
«muradî» qazî bo muradî bû
ta’e liٲmir yimzî we mezîErebî
مەا ra’ehu ma qizah alqizaErebî
«ٲsileme wecْhehu lima cebehehْErebî»
«fikirّem alilh ti’alî wichihْErebî»