çwarem: basî tałankirdinî mirdû lêmirdû be nawî serexoşî le xizim û xêşan
From the Book:
Dîwanî Zarî
By:
Zari (1905-1982)
7 minutes
613 views
qanunê tirman xane xirawker
pêçewaney emir xuda û pêẍember
dûr le řewîye û adabî îslam
qebîḧ û naḧez seraser ḧeram
řîşe derhawer nemamî ayîn
meḧbûbî berçaw şeytanî le’în
çîye çûne der, le řase şeqam
bê girê û qortî ayînî îslam
ladan lew řêge xoşe piř sefa
mayey negbete û şeqaye û cefa
me’lûme ême şah û gedaman
le xudaweye men’ û ’etaman
be meylî xoye dan û nedanî
bergirî emrî hîç kes neytiwanî
her wek be danî diłxoş û şadîn
be nedanîşî ebê her wa bîn
nabê şeř legeł qeza û qederda
bikeyn û lûl deyn xo we seqerda
şîwen bo mirdû yexe dadřîn
ser le quřgirtin ya pelke biřîn
dirûskirdinî koteł û ała
poşînî kałay sya we bała
lawandinewey mirdû be hore
jinan û pyawan nore be nore
we zayełey berz hawar û hey řo
be «nizimArabic» û «nisirArabic»y tan û po diro
emane hemû delîle leser
nařezayîman be qeza û qeder
le xoş û naxoş ewî řû dawe
bo îmtyazî çak le xirawe
bełayê eger hat û warîd bû
xoman le xoman ba neyken we dû
ciłewî taqet le des bernedeyn
le cezay sebir xo bêbeş nekeyn
herçî le ezel muqedder buwe
teẍîyrî le des tedbîr derçuwe
wextî xoy zahîr ewê bêguman
xwa lî serxoş bîn yaxo herasan
ladan le qezay îlahî mumkîn
nîye bo ferdê le îns û le cîn
be qeza ẍeyrî řeza çareyê
nîye, sed şîwen najî pareyê
welê qîsmetê ewne nezanin
bo mirdû şîwen be feřz ezanin
legeł gyan derçû mirdû wêł eken
serçawey qanûn mezheb lêł eken
ewê we şîwen řořo û quřpêwan
we herdû çepok be serxoda dan
řîşey ḧeyatit azîz bo çiřîm
be mergî nakaw cergit bo biřîm
be’zê bê ewe aw bê le çawî
seruşanî xoy eka quřawî
bo ewe ’eşret lî neden tane
seda hełdênê bem diroyane:
biragyan xo to wextî mergit new!
dûr le to eme mirdine yan xew
azîz koç lenaw kesukar meke
yaran sîneřêş dił zexmar meke.
bang û zayełe şîddet esênê
mirdûy bêçare bêkes emênê
xêşan dûrewaz wek lî bitorin
bêgane bexêr xoyan eyşorin
ne ezanin çon mirdûyan şora
ya çilon laşey naw kifin xira
lebatî ewe mirdû beřê ken
nwêj û kifin û tełqînî řê xen
ředdî mezłeme ya eday qerzî
ya çarecoyî bo qezay feřzî
ya wesîyetî ew becê bihênin
xetim û tehlîley leser bixiwênin
ewn we aşpez we saqî û feřaş
êjin emeye řesim û řêgey baş
leber tehîyey çêşt û çay û nan
legeł mirdûda naçin bo qebran
îtir napirsin aya em nane
eger meşhûre we ber meytane
daxo ḧełałe ya xeyr ḧerame
xîlafî qanûn dînî îslame
emane emirin eřone jêr xak
pyaw bin ya jin, xiraw bin ya çak
dara ya nedar şa bin ya ḧemał
gyanyan der’eçê û cê emênê mał
beşî zyadyan daray seẍîrin
bê mał û dewłet, geda û feqîrin
bêbeş le neqid û cins û darayîn
bê nan û pêxor, bê qend û çayîn
bê pyaz û lepe, bê zerdeçêwe
wek polî kulle, le hemû řêwe
řûyan tê’eken tîp tîp jin û pyaw
nek bo serxoşî bełkû bo goştaw
ger yekê bêjê ’eşret em kare
xîlafî řezay perwerdigare
be şer’î îslam řesmê xirawe
eydene ber qaw le hezar lawe
êjin bêdeng we, mede em fitwa
lenaw ’eşreta ’urzeman eřwa
çun eme yasay baw bapîrmane
meḧbûbî nezer cwan û pîrmane
desberdar nabîn be qewlî êwe
mecbûrîn ebê bîbeyn beřêwe
çun le qanûnî îslam nařwanîn
ew bermeytane ber feřz ezanîn
ca êwew xuda eme ’ar nîye
eme řesmêkî keç û lar nîye?
mirdû lêmirdû daray seẍîr wê
qerzar û nedar, mat û zwîr wê
mirduwekeyan be xak nespêrin
pele pel sifre û semawer bêrin
herwa em qewme lexwa netirse
tałanyan biken be nawî pirse
zimheřekeyan be carê bixon
ne ard bimênê, ne qawirme û řon
hîç beşyan neka wek sipay ye’cûc
dwayî bê hêlke, nemênê fiřûc
řewacî řesmî wa xesaretbar
wa le xuřxuře û tîleko û hewşar
musłimanekan başe em kare
em řesim û yasay piř le xesare?
kê fitway botan da be ḧełałî
herkes mirdûy mird çepaw ken małî
le dayrey dîn bo biçîne der
le yasay ayîn bo nekeyn nezer?
boçî be hewa xo tałan bikeyn
çaw le karî lar hawmałan bikeyn
heta sê řoje em řesme berpa
ebê hełgîrê le sê řoj bewla
sê kelîmeye esił serxoşî
çakî bigre gwê ger ehlî hoşî
katê teşrîfit bird bo em kare
bêje bew şexse musîbet bare
xwa ecrê gewre û sebrê çakit pê
bida û be řeḧmet mirdût bibexşê
bo def’î ẍemî danîşe tawê
biřêje weser awrya, awê
diłxoşî bero heta etwanî
bibe be mayey şefa, bo janî
be zibanî xoş bê we teqrîrda
meyêłe tałî bełay le bîrda
le bê taqetî û şîn bîtirsêne
awrî kujawey hełmegîrsêne
newî we komek bo şîn û çemer
dûbare mirdûy bêrîto nezer
le her cêgayê mumkîn bû botan
def’î em gile biken le xotan
başe û bo eday sunnet kafîye
leme zyatir bê însafye
ke małî biken be qawexane
řîşey derbênin bew çêşt û nane
axir çi şer’ê beme řazîye
pesendî nezer kamîn qazîye?
em bermeytane ke îse bawe
key şerî’etman destûrî dawe?
toşe û kulêre û şîrînî jinan
sê řoj dway mirdû ebin bo qebran
pyan waye bewe eybexşin lewê
mirdû le ’ezaw necatî ewê
ya şewî cum’e de’wet saz eken
be awayîda bangewaz eken
bên! şew cum’aney fiłan mirduwe
bixon! warîsî xêryan kirdûh
ya dwayî çil řoj be nawî êḧsan
bo mirdû bezmê saz eken dîsan
be şer’î îslam bîd’ete û betał
serbexo nabê pî bêjin ḧełał
lazme bikeyn dûrî le herçî
qanûnî îslam nařezaye pî
hetakû mawin wacbî xotan
bo cê nayenin ke mirdin botan?
kê becê dênê çaweřwanî kên?
kê ẍemtan exwa bo kê çaweřên?
lêreda eger kemê be teḧqîq
biřwanîn ekeyn hemûman tesdîq
ke laman dawe le řêgey řasan
kewtûynete şon řêge nenasan
xawen mirdû bo karî bika wêł?
danîşê le mał ta dwayî dê xêł?
bo sałê małî mîwanxane wê
xerîk em bezim û sifre û xwane wê?
me’lûme lelay her xawen kemał
bem řesme xeylê binemał pamał
kirya û giriftar bûn we qerzarî
kewtine gêjaw deryay nedarî
toxwa pêm bêjin a bem kirdewe
çi mirdûyektan zîndû kirdewe?
mirdû lêmirdûy bêçarey hejar
derdî ba yek bê meyken we hezar
ełbet wezîfey musułmanane
le małî xowe bo ew kesane
ke xawen mirdûn xorak binêrin
derxwardyan biden ger ehlî xêrin
bo diłnewayî ta sê řoj kem kem
biçin ba derçê le xatrya ẍem
be danîştintan ema meden tûl
zyatryan meken ’aciz û melûl
«zarîPen name» bêje em qewme netirse
ba texfîfê ben be şêwey pirse