دەلیل «شەم» نەدیت
لە کتێبی:
دیوانی وەلی دێوانە
بەرهەمی:
وەلی دێوانە (1826-1881)
3 خولەک
1217 بینین
دەلیل شەم نەدیت، دەلیل شەم نەدیت
جە لێڵاخ ئامای سپی شەم نەدیت
ئاهووی سەر قەتار نەوای ڕەم نەدیت
نوور بینایی هەر دوو چەم نەدیت
نازار باوان نازئەندام نەدیت
شۆخ شیرین ڕەنگ شەکەرڕاز نەدیت
شەم شادی پۆل پەروانان نەدیت
خان سیاماڵ گشت خانان نەدیت
خاوێر خاڵدار خوتەن خۆ نەدیت
مایەی موشک ئەرزان عەنبەربۆ نەدیت
سەر مەنزڵ نە سای سەهەندان نەدیت
گوڵغونچەی گوڵبۆی گوڵخەندان نەدیت
«وەنەوشە»ی بێ خەوش «سۆسەن»گوڵ نەدیت
دەوای بیماران، دەوای دڵ نەدیت
زامن نە بەرزی ئێڵاخان نەدیت
وەتەن نە سۆرگەی سای زاخان نەدیت
سەرسەوز و بۆرچین گۆڵاوان نەدیت
نازداران نە پای وەفراوان نەدیت
«نیلووفەڕ» نە مەوج گوڵاوان نەدیت
نەسرین نە پایەی شەتاوان نەدیت
«بەڕەزا»ی تاشان سەرشاخان نەدیت
جەبین شۆڵەی شەوق چراخان نەدیت
سەرقەتار ڕەم ئاهووی چین نەدیت
غەزاڵەی خوتەن نە ماچین نەدیت
شاباز شاهێن «شیروانی» نەدیت
سوراحی بێگەرد دیوانی نەدیت
گوڵەندام شێوەی لەیلاتەرز نەدیت
سەردار ڕەندان باڵابەرز نەدیت
شای کەمەند وە پێڵ عوزرا تەور نەدیت
«هلال» کامڵ گۆشەی هەور نەدیت
دەلیل ئامانەن قبلەی من نەدیت
هەم ڕۆح هەم ئیمان دنیا و دین نەدیت
دەلیل ئامانەن ئامای جە لێڵاخ
قبلەکەم نەدیت بەیۆ بێ دەماخ
دەلیل ئامانەن موژدە بدەر پێم
حاڵات قبلەم ئیزهار ببۆ لێم
بزانۆم قبلەم وە شادی نیشتەن
سەرتاپاش وە نوور نەو «سوەیل» ڕشتەن
مەیل من پێشەن ئەو شیرین شێوە
وەی تەور من پەی ئەو شێت بووگم لێوە
یام خۆ نامەکەی بێشەرتی وەندەن
وە تەحقیق دەندان دۆستیش کەندەن
مەزانۆ هەم شەرت وەرین شکەستەن
ئەساسەی ئەسباب بەین نۆش بەستەن
سەردی ئێڵاخان مەیلش کەردەن سەرد
سەردش جەو ئیقرار چەنی ئێمەش کەرد
بەین نۆش بەستەن دنیاش بە کامەن
مەیل و مۆبەتش «ابن سلامعەرەبی» ەن
بەشق ڕای ڕاسان دەلیل یە ڕاسەن
ئەر ڕاسەن جە من بێزاریش واسەن
ڕاس بواچە پێم تا دڵنیا بام
قەیس ئاسا عەوداڵ دەور دنیا بام
ئەگەر بزانۆم جە من ویەردەن
ئیقرار کەردەی وێش بە جا ناوەردەن
منیش وە تەحقیق مەویەرووم جە ئەو
دەمێ شیم نە خاو ئەوم دی نە خەو
چونکە شەرتی وێش نەبەرد تا وە سەر
چەنی ڕەقیبان وێش کەرد وە یاوەر
پەی من شەرت نیەن یەک شێوە خاسی
ساحێب شەرت و شوون یەک مودبرماسی
شەرت و وەفاش بۆ چەنیم تا وە سەر
بەینش دروست بۆ تا وە ڕۆی مەحشەر
جە من زیادتەر مەیل نەدۆ وە کەس
کلید گەنجش نەدۆ بە هیچ کەس
دڵ چەنی هیچ کەس نەکەرۆ پابەند
هەر ڕۆژێ کەسێ نەکەرۆ پەسەند
تا نامەی خاسیش گشت کەس بوانۆ
ڕەقیبان بێ فەهم هەرزەش نەزانۆ
ئەبۆ بە ڕێشخەند هامسەران وێش
تیر تانەی تاڵ دایم نەدەن لێش
وەفاش تا سەر بۆ چون وەفاداران
وێش نەکا وە قەڵب ناڕەوای شاران
جە یەک بەدەن بۆ ڕۆحش چەنی من
ڕێشەی نەخڵ عەهد نەکنیۆ جە بن
بەڵکم جە ئەلتاف جەمین جامش
جە بێخ شەوبەند خەیاتەی خامش
«ڕەزا»ی بێچارەی دێوانەی دڵڕێش
خەڵاس بۆ جە دەست جەفای ئێش و نێش