٥٧
مسالێ سەرەنجامێ بەنی ئادەم و مال نە ب حەسەب زاهرێ سوورەتێ حالە بەلکی موتەعەللقێ باتنێ مەعنا و مەوقووفێ مەشییەتێ «ذوالجلاله»
لە کتێبی:
مەم و زین
بەرهەمی:
ئەحمەدی خانی (1650-1707)
4 خولەک
1235 بینین
ئاگاهـ ژ حالێ دەور و ئەییام
ئەڤ ڕەنگەهە گۆتە من سەرەنجام
گۆ: پیرەکێ مهردارێ عاشق
قەولێ وی ژ ڕەنگێ سوبحێ سادق
وەقتێ وەکوو ئەو دبوو موراقب
رووحا وی دبوو ل جسمی غالب
ئەسرار دبوون ل وی دیاری
نێچیر دکر ل عەرشێ باری!
غائب کو دبوو ژ عالەما گل
غالب کو دبوو ل عالەما دل
قەلبێ وی ژ سررێ لەوحێ مەحفووز
هەر لەحزەدبوو ب کەشفێ مەحفووز
زاهر کو دبوون ژ وی کەرامات
ئاگەهـ دکرن خودان مەقامات
وی پیری ب خەون ئەگەر ب ئلهام
ئەڤ ڕەنگەهە کر حەقیقەت ئعلام
گۆ: چوومە دیارێ باغێ رزوان
من دی دو هەزار حوور و غلمان
بالجملهعەرەبی د قەسرەکی عەلەمدار
ئەو قەسر بتون ژ دوررێ شەهوار
یەک شوبهی بەکر ب تاج وبن پەڕ
وەستایە ل بەر دەری موقەررەر
چۆگانەکی حەیزەران د دەس بوو
ئەمما م نزانی ئەو چ کەس بوو
من گۆتە وی: ئەی خودان مەراتب
ئایا تو خودانی یان حاجب؟
گۆ: شەیخ تو ما نزانی کیمە؟
ئەز ئەو بەکرێ کو قاپۆچیمە!
ئەز موشتەرکێ مەمێ و زینم
لەو لێرەهە ئاستان نشینم
ئەڤ قەسرە کو هەشت تەبەق عەیانن
یەک یا منە حەفت تەبەق د وانن
ئەز لێرە ئەمین و دەست ب دارم
لێکن د ڤی مولکی حوسسەدارم
هەر چەند ب شەکلی پاسبانم
ئەمما ب مەکان شەریکێ وانم
من گۆتە وی: ئەی نکو سەرەنجام
وازح بکە حالی بۆ من ئعلام
هەر چەند کەرەما کەریمی عامە
باری ب چ دا تە ئەڤ مەقامە؟
گۆ: شەیخ تو هێ ژ نەبوویی عارف
ئەمما د دنێ تو بوویی واقف
ئەز گەر ب خەبەر رەقیبێ وان بووم
لێکن ب نەزەر حەبیبێ وان بووم
من ئەو ژ دنێ ب پاشڤە کێشان
موعتاد کرن ب دەرد و ئێشان
خوەشیا د دنێ ل وان ب دەر دان
مونقاد کرن ب داغ و دەردان
ئەو چەند م دانە وان سیاسەت
حەتتا وەکوو بوون خودان ریاسەت
لەورا م ل زەررێ وان خەبەر دا
حەتتا کو سەرێ خوە تێ ب دەر دا
ئەڤ هەردو جهان ب هەڤ هەوینە
ئەڤ زەررە ل زەررێ هەڤ قەوینە
حەتتا وەکوو بەر نەدی تو یێکێ
نابینی چو لەززەتێ ژ یێکێ
ئەو زەررە ب وان م دایە بەردان
کێشایە ب ئاسمان ژ عەردان
من دائیە وان بتوون بەحەشتەک
وان دائیە من ژ باغی خەشتەک
شەیخ مایی ل گوهتنا وی گوهدێر
گۆ: ئەی شەقییێ تە عاقبەت خێر
تاجدین کو تو کوشتی بێ جنایەت
باری ب وی ڕا چ کر عنایەت؟
گۆ: عەفو کر ئەو جەنابێ باری
بوو جەننەتی و نەچوویە ناری
خەللاقی خەرابی و خەبیسی
بەخشینە وی جەننەتی نڤیسی
عالەم کو ب دەست خەرابیا من
عاجزکری بوو فەسادیا من
کوشتم وی ژ بۆ نزامێ عالەم
بۆ راحەتیا عەوامێ عالەم
زاهر وی ئەگەر چ کر قەباحەت
باتن بووە راحەت ئەو قەباحەت
شۆلن هەنە زاهراًعەرەبی خەرابن
فعلن هەنە سورًعەرەبی سەوابن
یەک عەدلە ل سوورەتێ جەفایێ
یەک قەهرە د کسوەتێ وەفایێ
لێ پەردە کەشێ رومووزێ حکمەت
بێ سڕ نەکر ئەو کونووزێ قسمەت
تەوزیع نەکر ل عامێ ناسان
مەخسووس ئەوی دا نەدیم و ناسان
ئەو سڕ وی نەکر ژ بۆ مە مەعلووم
هن موحرمن و هنەک د مەحرووم
سەد شوکر ئەزێ خەراب و تاجدین
مەحزا ب تەعەللوقا مەم و زین
مەحرووم نەبوون ب پوڕ گوناهی
بوون مەزهەرێ رەحمەتا ئیلاهی
ئەی دۆست ب دل بە یارێ قەنجان
یا قەنج ببی نەیارێ قەنجان
ئەو قەنجن و قەنجییێ دزانن
لەورا کو خەرابییێ نزانن
هندی کو بکی ب وان جەفایێ
ئەو دێ بگەڕن ب دل وەفایێ
زنهار! مەبە موحب خەرابان
نە دۆست ونە دو ژمنێ کلابان
گەر دۆست بی دێ بکن تە مردار
وەر دو ژمنی دێ بکن بریندار
ئەڤ هممەتە خاسێ عاشقانە
ئەڤ مەرتەبە راهێ سادقانە
خەلقێ کو وەکی بەکر شەقینە
فعلێ د وی جوملە ناحەقینە
یان شوبهەتی تاجدین د جەببار
قەتتال و دلاوەر و جگەردار
مەعفوو بکەتن کەرامەتا وان
مەغفوور ببن ژ هممەتا وان
تەقوییەتێ وان ببت مەدەدکار
تەبعییەتێ وان بکەت سەزاوار
ئەڤ رەمزە حەقیقەتا لەتیفە
ئز عان بکە نوکتەئێ زەریفە
ئزعان بکە مەسئەلێ، مودەررس
تەخمینێ مەساحەتێ، موهەندس
دو ژمن کو ژ عشقێ بەهرەوەر بن
بەس دۆست نە دێ د موعتەبەر بن
ئەڤ ڕەنگە تەعەللوقا رەقیبان
بەس چەندە تەفەووقا حەبیبان
خاسما کو موحب ببیتە مەحبووب
ئەو تالبێ حەق ببیتە مەتلووب
حەققا کو تەنێ وی حەق دزانت
قەت غەیری وی کەس ب حەق نزانت