میرزام پەژاران
بەنای کوەن
لە کتێبی:
شیعرەکانی تورکەمیر
بەرهەمی:
تورکەمیر (1750-1820)
6 خولەک
1588 بینین
میرزام پەژاران...
ڕووژێ ژە هجووم سەودای پەژاران
خەیاڵ وەرداشتەم چوی ئەسر واران
ڕام کەفت ئەو قولەی کاوکوێساران
دڵ مەشغوول سەیر، من جنوون وە سەر
ڕەخش خەیاڵ توند، ڕاکب بێخەوەر
بەن وە بەن گێڵیام وە خاترەی خەمناک
چەنی پای مەجرووح، سینە و دامان چاک
تا ڕام کەفت ئەو پای عەجایب کوویێ
قاف قیامەتێ، کەیوان شکوویێ
کوەنە قەسرێ دیم نە قولەی فەرقش
فەرق سەماوات نە تەمدا غەرقش
نە قولەی فەرقش جێگەی کیان بی
جای کیان ئەو برج باروش عەیان بی
پەرسام ئەی بەنای خراوەی خاپویر
ئەوسا سەفابەخش ئیساکە بێنویر
پەرێم بواچە هەرچێ مەزانی
باعست کی بی؟ کیت بی وە بانی؟
کی بنیات کەردەن ئەیوان تاقت؟
تاق بڵنگ بەخت گەردوون ڕەواقت
ژە دەور جەمشێر جەم بەن جامنووش
تا عەهد خەسرەو خەرقەی شاڵ نە دووش
شاهان یەکایەک باوەڕ وە خاتر
بواچە پایەی کی بی؟ ژە کی زیاتر؟
کیشان خاس خەیاڵ، کیشان لاڵ بەخش بی؟
وە پای بەخشایش کی دڵ مەلەخش بی؟
فەردێ ژە دەفتەر وردت بەیان کەر
کردارێ ژە کار دێرین عەیان کەر
تا ئەی شویم چارەی محنەت کشیدە
ژە لات بنووڕم چوین نابدیدە
دیم دەس کەرد وە شین زاری ڕەستاخێز
بەدتەر ژە شیرین لە مەرگ پەروێز
ئاهێ تەوف سەرد یەخبەنان بێزیا
یەی دوودێ ژە فەرق کەلەش ورێزیا
واتش: ئەی مەجنوون پەرێشان پەشێو
وە کوانەوە دەیریتەر ژە دێو
من وێم مەزانم جوویای دەردانی
ژە سەودای دەردان، وێڵ هەردانی
چوین من کووڵەبار خەم چەنگت کەردەن
چوین من چەن سەودات ژە سەر ویەردەن
ئەی ئەحواڵاتە مەزگم ها پێوە
پەڵنگە نەیرم نەمەنەن ژێوە
ساتێ ساکت بوو، گووش دەر وە ڕازم
ڕاز دەروین کاو جگەر گودازم
بەڵێ، من ژە ئەسڵ بەنای ئاگادم
چەن داستانەل مەنن وە یادم
ژە دەور جەمشێر، کەیقوباد چەنی
تا ئاما وە دەور هومای بەهمەنی
زەحاک وەو وەقار، وەو تەمکینەوە
وەو سپای جەڕار سەهەمگینەوە
هەر ساڵ ئێوارە، ئێرەش مەسکەن بی
تا ئیسە دوڕساق کووی دەماوەن بی
فرەیدوون وەو فەڕ خەسرەوانییەوە
وەو شەقەی دەرەفش کاویانییەوە
وەو گورز گاسەر سەرشکەنەوە
وەو تەوق زەڕتار دانە و بەنەوە
مەنووچێهر نە پام کووسش نەواختەن
چەنی نو قولەم تەکییەگا ساختەن
چەن ساڵ سەڵم و تووڕ تەمەنام کەردەن
جەیشش چوین جەیحوون ژە لام ویەردەن
گەرشاسپ و نەیرەم، سام و زاڵ زەڕ
کەیکاووس وەو تاج جوقەی تاووس پەڕ
ڕووسەم وەو شەوکەت تەهەمتەنەوە
وەو گورز کووپاڵ نوسەد مەنەوە
کەیخەسرەو وەو جام گیتی نماوە
وەو مورەسەع تاج ڕەخشان کڵاوە
وەو پاڵەوانان گورز وە دووشەوە
دڵ پەڕ کین ژە هوون سیاوشەوە
تووس نەوزەر دیم، گیو گوودەرز دیم
هەم جەهانگیر دیم هەم فەرامەرز دیم
وەسف کەردنیشان نمەیوو حساو
جاش نییەن نە پشت دیباچەی کتاو
موختەسەر یەک یەک فەڵەک بەرد وە فەن
تا یاوا وە دەور چێهر بن بەهمەن
منیش هومای چێهر جەرگە نازم بی
کوان گشت چوین فەرش پائەنازم بی
من ئەوسا چراخ بەزمم ڕووشن بی
دەور وە کام چێهر هومای بەهمەن بی
چوینکە وارس میرات جەم بی
فرمانش ڕەوا حوکمش موحکەم
ماهر ئوستادان سەنایەع زانا
نامە پەی ئیحزار یەک یەک کیانا
وە هەندەک وەختێ گشتشان جەم بین
وە شکڵ و تەسویر ساختەن موحکەم بین
پەنجرهی جامڕێز نە جەنب ئەیوان
قەسرم ئەفراشتەن هامپایەی کەیوان
تا وەختێ کارم ئاما وە ئیتمام
نیان بەنای عەیش ساقیی بادە و جام
چەنی کەنیزان گوڵبەرگ و گوڵڕەنگ
تەرەننوم سازان شەیداو شووخ و شەنگ
مشتەری ڕوخسار، فتنە و شەوقئەفرووز
نەفیسە، هەڵاڵە، سعدە، جەهانسوز
گشت حوورێ حووربەچ، حووری سفەتان
گشت مەهتاب جەبین، زوهرە تەلعەتان
سەنمبەر، گوڵچین، حووری، پەریزاد
گوڵزار، گوڵەنام، گوڵفام و گوڵشاد
گشت سەرمەست جام، بادەی ئەقیق ڕەنگ
ڕەقاس پەی ئاواز چەغانەی چلچەنگ
گشت پاکوو وە دەنگ، دومەکچی وە دەف
گرگرەی گەردەن سراحی وە کەف
مەنووشان بادەی عینەب پەیاپەی
وە یاد قوباد کەیکاووس کەی
موترب وەو ئاواز خوەش سدایییەوە
وەو لەحن و تەحریر نەکیسایییەوە
ئەوان مەقامات لە سینەشان بی
باربود بەندەی کەمینەشان بی
نەوی خەوف مەرگ زەڕەیێ وە لاشان
بێئەنازە بی پووشا بەخشاشان
ئەوان تا دەوران وە کامشان بی
هەر وە کەف، بادەی گوڵفامشان بی
فکر نمەکەردەن دونیا فانییە
مایەش نەیامەد پەشێمانییە
وێنەی شوڵەی شەم کافوری نە جەم
شەوان مەسووزوو، خامووش سوبحدەم
وەو شوڵەی نەسیم شەفەق زەدەوە
جەم بیدار مەویا، شەم مەمەردەوە
مەنیشت ئەو دلێ بەزم مەیخواران
وێش بەدر کامڵ، جەم سەیاران
من کە هومای چێهر جێئەنازم بی
کاوان گشت چوین فەرش پائەنازم بی
پاتاق، سەهەند، قەد، هوڵاکوو
مانشت و گواوران، بەن داڵاهوو
قولەی قەندهار، ئەرگ سپید یاڵ
ژە کانولبەحرەین تا دەم خەڵخاڵ
سمنان، دامغان، ساووجبولاغ و قیس
ئیروان، شیروان، شادبولاغ، تفلیس
ئەڵبەرز واحد، پێچ پیرەباخ
ئەمروولە، ئەڵوەن، بەن، ساووجبولاغ
پینە، وشترانکوو، سەرەندیب تەمام
باوەیاڵ، دینار چەنی لەنگەرجام
بێستوین بەرز، یافتە، ئەلەنجە
قەرەداغ پێوە تا بەن گنجە
کووی ئەبووقەیس، مەکە و مەدینە
ئەقسسە، کوان گردین ژەی وێنە
یە گشت چوین مورید سەرسپەردەم بین
بەڵکەم کەمتەر سەنگ پایە خوردەم بین
وە تەورێ پایەی تاقم بڵنگ بی
سەنگێ ژە پایەم، چەنە دەماوەن بی
هەر ئێوار خرووشت کەڕەنای شێر دەنگ
جاشان هەر وە فەرق فەوق ئەبلەق ڕەنگ
گڕەی تاو گەرم کویرەی بخاری
جەم مەجمەران عوود و عەماری
مەیخواران سەرمەست، من وە خاترجەم
کوان چوین کاهێ مەنمانا وە چەم
مەنیشتن ئەو برج سەڵتەنەت عەزیم
مەنووشان ئەساس نادرە و نەدیم
قەهقەهەی قویاقوی لاڵ کەمەران بی
نووشانووش بەزم بادەخواران بی
جەم جەمشێرئاسا مینای بلووری
سادە ساقیان فنجان فەغفووری
سدای سنج و ساز چەنگ و بووق عوود
سوورئاسا مەنیشت ئەو چەرخ کەبوود
باز هەر نە سدای ناڵەی سنج و ساز
چوین خنگ فەڵەک مەنیشت ئەو ئاواز
ئەوەڵ تا دەوران وە کامشان بی
هەر فکر بادەی گوڵفامشان بی
ئەوان وەو دەماخ تەیرمتراقەوە
من وەی زمزمەی خوەش دەماخەوە
تا ئاخر دەوران چەرخ کەج ڕەفتار
نەرد بازی تەرفەند لێشان کەرد ئیزهار
سەنگ تەفرەقە دا لە میناشان
سانا ئەساسەی بەزم چنیاشان
وە تەورێ ژەی دار و دونیا بەردشان
چمان هیچ نەوین هیچ نەکەردشان
ئەوان ویەردن چوین ڕێواران
من مەنم چوین سەنگ سمکووی سەواران