ئیبتیدا بە نام حەیی تەوانگەر
لە کتێبی:
شیعرەکانی حیلمی کاکەیی
بەرهەمی:
حیلمی کاکەیی (1882-1966)
4 خولەک
302 بینین
ئیبتیدا بەنام حەیی تەوانگەر
فەردی بێ زەواڵ خالیق ئەکبەر
شیعرێ خۆش مەقال ئیکمال کەم یەکسەر
وە خۆش دەماغی دڵ بێ مووکەددەر
وەک یەک خائینەن فرزەند و پدەر
برا وە برا عەدو هەردوو سەر
هامسا چە هامسا نمەکۆ هەدەر
بڕوا نەداران چە خەوف مەحشەر
یەومەن فە یەومەن ڕۆژ چە ڕۆژ بەتەر
مەخلووق گومڕاهەن بێ خەوف و خەتەر
لیسانەن وە یەک مەوان وە چاکر
وەدەم موسڵمان وە دڵ چون کافر
چە گومڕایی خەڵک چە مەکر ژەنان
ئەمنییەت نییەن چەی وەخت و زەمان
چە بەد ڕایی خەڵک هەزار ئەلئامان
موبتەلای فیسقەن پیر چەنی جوان
مەگەر کە مەردەن نییەن چە یادتان؟
وە کۆنا لوا گشت ئەجدادتان
ئەی ماڵ دنیا کێ بەردەن وە قەبر
حەوسەڵەتان بۆ هەم کەردێ سەبر
ئەگەر هەزار ساڵ عومرت بۆ تەمام
عاقیبەت مەرگەن ئاخر سەرەنجام
سەد و بیست و چوار هەزار پێغەمبەر
هیچ کەس ئەی دونیا نەوەردەن وە سەر
چەند سەڵاتینان چە پێشدا دیان
چەی دونیای فانی ئامانێ و شیان
چەندێ ملووکان گشت چە کەیانیان
عاقیبەت یەکسەر گشتش فەوتیان
چەندێ بوزرگان چە ئەشکانییان
چەی کاروان سەرا بەر نەکەردەن گیان
چەندێ پادشاهان چە ساسانییان
ساحێب زۆر و زات جیهان پەهلەوان
شەربەت ئەزەڵ یەکسەر کەردەن نۆش
چە دەرد میحنەت گشت بین فەرامۆش
کەمێ هۆشتان بۆ فیرقەی قەوم لووت
وە یەک مەواچدێ دەرد و زەقنەبووت
یەهوودی خەیبەر نەیجا حازرەن
ئەر چون فەڕەنگ بان بێ وەسواسترەن
زەمانەی قەحپە دەور سۆزانی
ڕاستی ئەمەیە ئەگەر ئەیزانی
زومڕەی مەجهوولان گشت خاتر شادەن
زەمانەی زەندیق دەور ...دەقی نائاشکرا
قەدیم خانەدان گشت بی یەختەسار
جەدید مەقبووڵەن نەڕۆی ڕۆزگار
وە ڕیا کاری دەسیسە و درۆغ
هەتا مەیاوان وە حەدد بلووغ
نجاة في الكذبعەرەبی نەی وەقت ڕەواجەن
فیرقەی سادیقان دایم موحتاجەن
من صبر ظفرعەرەبی نەی وەقت ناڕاستەن
من صبر كفر صحيحاعەرەبی ڕاستەن
قسەی پێشینان نەی وەخت چەواشەن
مەردم تەقەلاش پەرێ مەعاشەن
ئەی دونیا جیفەن تاڵب کیلابەن
چەو بۆنە وەیتەور خاڵمان خەرابەن
فەرموودەی ڕەسووڵ ئیزهارەن ئیمڕۆ
ئۆمەتش مەبۆ هەفتا و سێ گرۆ
یەک گرۆش مەبۆ وە ئەهل نەجات
وەبێ پرس و جۆ يدخل الجناةعەرەبی
هەفتا و دوو فیرقەش هەم ئەهلی نارەن
جاگەی جەهەننەم پێشان قەرارەن
هەر کەسێ ماچۆ من گرۆی ناجیم
عەمامەی سفید من کەوا حاجیم
مەر خالیق وە وێش زانۆ کێ خاسەن
سانیع سەنعەت بێ درۆ و ڕاستەن
موئمین ئەو کەسەن قەلبش بۆ سەلیم
بێ شک مەئواشەن جناة المنعيمعەرەبی
موسلیم غەیر موسلیم هەر کەس بۆ دڵپاک
عەزیزەن چە لای فەرد تەنهای تاک
چە زاهیر سەواب خەتا پەنهانەن
نێک و بەد چە لای خالیق بەیانەن
وە مەرد دانا یەک حەرفێ وەسەن
چە لای مەجهوولان گفتەم عەبەسەن
مەعلوومەن چە لای ئەهل عورەفا
زومڕەی شاعیران نەداران وەفا
ڕۆژێ دوو دەفعە ئر نەبۆ چایی
ئەحواڵ پەرێشان چون مانگای زایی
ئەکەفم ڵە ماڵ وەبێ سەدا و دەنگ
سەد دادم چە دەست قەوم دڵ چە سەنگ
خەیلێ جار هەنەن وەبێ جغارە
دەر ناچم لە ماڵ چارم نا چارە
هیچ کەسێ ناڵێ مام مەڵڵا چۆنی
ئەگەر بپرسێ ئەگرم لە ڕۆنی
هەزار مەرحەبا ناکا یەک فلس
دادمەن چە دەست قەوم یەقین سس
بێ سیدق و یەقین گشت شکەم پەرس
مەشغوڵ وە غەیبەت گەواد و تەرەس
چە زات خالیق هیچ نمەکەن شەرم
مەشغوڵ وە جیفە غەیبەت گەرمای گەرم
انما المومنونعەرەبی ماچان اخوةعەرەبی
وە گرۆی کەذاب هەزار لعنةعەرەبی
فتنە خۆ مەعلووم چە قەتڵ ئەکبەرەن
ئەی بەندە ئاخر توخم بەقەرەن
هەر کەس نەیجا بۆ کەردە خەراوەن
دیانەت فەوتیان هەر بەحسی ئاوەن
ئێستاکە دەوران تازە پیاوەن
فیرقەی فەقیران قسەش ناباوەن
ئەی بەندەی فەقیر موعەللیم گاوەن
تاڵعم نەحسە نە تۆی قوڕاوەن
گفتەی ماڵداران وە بان چاوەن
سنف فەقیران جەرگش چون قاوەن
سنف مەغرووران ئەسپش وەتاوەن
دینداری قەلیل ئیمان چە پاوەن
یە مەڵڵا واتەن نە عام ڕیسوایەن
ساکن ماوای عەلی سەرایەن