بیان خواص درود سید کائنات ﷺ و فضیلتش
لە کتێبی:
کۆمەڵەی شیعری فەقێ قادری هەمەوەند
بەرهەمی:
فەقێ قادری هەمەوەند (1830-1890)
14 خولەک
1084 بینین
مەروین جە حەزرەت موحەممەد باقر
جە حین تەواف کەعبەی موفتەخیر:
چەنی حاجییان جە «بيت الحرم»عەرەبی
دەور مەدام ئەتراف کەعبەی موعەززەم
نە گەردش و چەرخ هەر ڕوکن و مەقام
هام دووش یەک مەرد «دائم الاحرامعەرەبی»
نیگام کرد ئەو مەرد جە هەر مەقامات
نەبی ئەدعیەش غەیر جە سەڵاوات
من واتم: دروود مەوانە ئارۆ
هەر ڕوکن و مەقام دوعای وێش دارۆ
واتش: یا ئیمام! من نەزرم کەردەن
دوعام دروودەن تا بە ڕۆی مەردەن
واتم: نە چێش کەرد جە تۆ سیرایەت
واتش: یا ئیمام! دارۆ حیکایەت
هەر وەقت فاریغ بیم جە تەواف بەیت
مەر ئەوسا کەروون حیکایەت پەرێت
چەنی حاجییان تەواف بی تەمام
دووبارە نەقڵش جەو شەخسە پەرسام
واتش: پدەرم مەرد جاهیل بی
جە ئەمر مەعرووف سست و کاهیل بی
ئوموور دنیاش «حسب المقسوودعەرەبی» بی
هەر ئەتوار بەد جە لاش مەوجوود بی
یەک ڕۆ ئیرادەی حەججش کەرد خەیاڵ
کارسازیی سەفەر تەمام کەرد دەرحاڵ
هەردوو ڕەوان بیم چەنی ئیزدیحام
تەی بی مەنازیل داخڵ بیم بە شام
«تقديراًعەرەبی» پدەر جە شام بی بیمار
سوبح ئومێدش نە دنیا بی تار
جە دمای چەند ڕۆز پدەرم بی فەوت
تەسلیم بی ڕۆحش بە مەلەکی مەوت
دەر لەحزە چیهرەش سیا بی چون قیر
تەغییر بی ئەعزاش نە شەکل خینزیر
من کە دیم پدەر گێڵیا جە ڕەنگ
تەواسام جە هۆش، بیم وە نەقش سەنگ
سەردا جە دەروون غەلغەلەی ئەفکار
چۆن مەستوور بۆ ڕاز جە یار و ئەغیار
سەر دام بە زانووی ئەفکار و ئاسیب
جە مەشغەلەی حوزن خەوم بی غالیب
وقتێ شیم نە خاو ڕوئیام دی بە چەم
دیم پدەر بەستەی زنجیر ستەم
دوو زەنگی سیفەت سیاتەر جە قیر
جە یومناو یوسراش مەکێشان زنجیر
من هەم بە ئەفغان کەفتم بە دماش
دادم بی جە دەست واوەیلای سزاش
ناگاهـ یەک شەخس حازر نە حزوور
سەراسەر ئەعزاش درەخشندەی نوور
فەرماش بە مەئموور: ئەی مەرد ئەسیر
گوناهش کامەن، سزاشەن زنجیر؟!
واتن: یا سەیید! وەی تەور قەدەرەن
ئەی مەرد موزنیب سزاش سەقەرەن
جە ئەووەڵ تا حاڵ «يا رسول الله!عەرەبی»
نییەن سەوابش بە غەیر جە گوناهـ!!
نوماز نامەقبووڵ، ڕۆزەش ناتەمام
یەکسان بی جە لاش حەڵاڵ و حەرام
هەم مەرد حەسوود بوخلش زیاد بی
وە کردار بەد قەلبش گوشاد بی
فەرماش مەر ئەی مەرد جە حین حەیات
نەکیانان پەی من توحفەی تەحییات
دەست بەردش پەی جێب حەبیب داوەر
بەراوەرد نە جێب نامەی موعەنبەر
سەبت بی سێ دروود جە ڕوقعەی نامە
بەخشان بە شەفیع «يوم القيامةعەرەبی»
فەرماش بە مەئموور جە بەند کەن ڕەهاش
تا «يوم المحشرعەرەبی» مەوقووفەن سزاش
شەفاعەت نەسیب مەرد موزنیبەن
مەعسوومان ئەیمەن بەڵا و ئاسیبەن
دەر لەحزە پدەر جە بەند بی ئازاد
وێم وست بە قەدەم «سيد الامجادعەرەبی»
عەرز کەردم وەنەش پدەر زەلیلەن
ئەعزای بەشەریش وە خووگ تەبدیلەن
دەست مەرحەمەت نە چیهرەش ماڵا
دەرلەحزە بە حاڵ بەشەری ئاما
بێدار بیم جە خەو سەیر کەردم پدەر
ئەندام ئەعزاش نە شەکڵ بەشەر
جەوساوە نەزرم کەردەن جە حەیات
ئەورادم نەبۆ غەیر جە سەڵەوات
سەواب دروود هەر گاهـ بەی تۆرەن
هەرکەس نەوانۆش بێ شوبهە کۆرەن
شەرت دروودەن مەعناش بزانی
بێ تەکلیف، بە سیدق یەقین بوانی
دروود نە جومعە سەوابش بێشەن
هەرچی بوانی مەسمووع وێشەن
هەرکەس بوانۆ دائیم سەڵەوات
جە هەر دوو دنیا مەبینۆ نەجات
یا ڕەب بە میقدار حەرف مەکتووبات
بەر موحەممەد بۆ سەلام و سەلات
***
یاڕەبی بە حەق ئەو ئەسمای ئەعزەم
پەی غوفران زەنب دەعوەت کەرد ئادەم
یاڕەبی بە حەق ئەو ئەسمای تەخسیس
ویردش مەخسووس بی پەی حەزرەتی شیس
یاڕەب بەو ئەسما نووح کەرد بە ئەوراد
دوشمنش غەرق بی، وێش نەجی و دڵشاد
یاڕەب بەو ئەسما ئەوراد هوود بی
جە فەیزش هەردەم «حسب المقسوودعەرەبی» بی
یاڕەب بەو ئەسما نەبی ئیبراهیم
دەعوەت کەرد جە تۆ، جە نار بی سەلیم
یاڕەبی بە حەق ئەو ئەسمای جەلیل
دەعوەت کەرد جە تۆ نەبی ئیسماعیل
یاڕەبی بە حەق ئەو ئەسمای عیزام
ویرد ئیسحاق بی «عليه السلامعەرەبی»
یاڕەبی بە حەق ئەو ئەسمای مەرغووب
پەی وەسڵ فرزەند دەعوەت کەرد یەعقووب
یاڕەبی بە حەق ئەو ئەسمای قودرەت
پەی نەجات یووسف نە چاهـ کەرد دەعوەت
یاڕەب بەو ئەسمای «دائم المدامعەرەبی»
ویردش بی مووسا «عليه السلامعەرەبی»
یاڕەبی بە حەق ئەو ئەسمای مەوزوون
دەعوەت کەرد وەنەت حەزرەتی هاروون
یاڕەبی بە حەق ئەو ئەسمای وجوود
ویردش بی هەردەم حەزرەتی داوود
یاڕەبی بە حەق ئەو ئەسمای بورهان
تەڵەب کەرد وەنەت نەبی سولەیمان
یاڕەبی بە حەق ئەو ئەسمای لاڕەیب
دەعەواتش بی حەزرەتی شوعەیب
یاڕەبی بە حەق ئەو ئەسمای وجووب
دەعوەت کەرد جە تۆ حەزرەت ئەییوب
یاڕەبی بە حەق ئەو ئەسمای فیخام
ویردش بی جونەین «عليه السلامعەرەبی»
یاڕەبی بە حەق ئەو ئەسمای ڕەهبەر
موداویمش بی کیفل پەیغەمبەر
یاڕەب بەو ئەسما نەبی زەکەریا
تەڵەب کەرد، فرزەند پێش کەردی عەزا
یاڕەب بەو ئەسما یوونس کەرد دەعوەت
خەلاس بی جە قووت حووت بێ میننەت
یاڕەبی بە حەق ئەو ئەسمای عوزما
دەعوەت کەرد جە تۆ حەزرەت یەحیا
یاڕەب بەو ئەسما نەبی ئەرمیا
پەی هەر مەرامش هەردەم مەوانا
یاڕەب بەو ئەسما حەزرەت ئەلیەسەع
دەعوەت کەرد وەنەت بە سەیحە و جەزەع
یاڕەبی بە حەق ئەو ئەسمای زیا
موداویمش بی حەزرەتی شەعیا
یاڕەبی بە حەق ئەو ئەسمای فاتیح
واناش نە حەجەر حەزرەت سالح
یاڕەبی بە حەق ئەو ئەسمای ئەرجەع
دەعەواتش بی حەزرەت یووشەع
یاڕەبی بە حەق ئەو ئەسمای ئیکمال
تەڵەب کەرد جە تۆ نەبی دانیال
یاڕەبی بە حەق ئەو ئەسمای ئەکبەر
لووت کەرد بە دەعوات قەومش بی زەبەر
یاڕەبی بە حەق ئەو ئەسمای تەقدیس
ویردش حاسڵ کەرد مەرام ئیدریس
یاڕەب بەو ئەسمای خزر کەرد دەعوات
بە موداوەمەش شاد بی بە حەیات
یاڕەبی بە حەق ئەسماء تەمام
ویردشەن ئیلیاس «عليه السلامعەرەبی»
یاڕەب بەو ئەسمای نە هەر سوبح و شام
ویردش بی عوزەیر «عليه السلامعەرەبی»
یاڕەب بەو ئەسمای نوور عەزەمەت
لوقمان کەرد بە ویرد، یاوا بە حیکمەت
یاڕەب بەو ئەسما حەزرەتی عیسا
دەعوەت کەرد جە تۆ، ئەموات کەرد ئیحیا
یاڕەبی بە حەق ئەو ئەسمای موتڵەق
موحەممەد وانا، قەمەر کەرد دوو شەق
یاڕەبی «صلَّعەرەبی» تۆ بەر موحەممەد
بەر ئال و ئەسحاب نەبییی سەمەد
هەم بەر ئەنبیا «عليهم سلامعەرەبی»
«صلّی عليهم رحمةًعەرەبی» تەمام
هەم بەر شوهەدا و زومرەی سولەحا
هەم بەر سابیرین ئەموات و ئەحیا
هەم بەر موئمینین، هەم بەر موئمینات
هەم بەر موسلیمین، جوملەی موسلیمات
هەم بەر جوبرەئیل، هەم بەر ئیسرافیل
بەر «ملك الموتعەرەبی» هەم بەر میکائیل
هەم بەر حامیلان پایەی عەرش مەقام
بە «كرّوبیعەرەبی» یان فریشتەی عیزام
یەکایەک دروود بێ حەدد و شومار
عەتا کەرد پێشان حەیی جیهاندار
هەم بەر والیدەین بەندەی ڕووسیا
بە ئەلتاف وێت ڕەحمەت کەر عەتا
هەم نوور ڕەحمەت بەی بەندەی زەعیف
عەتا کەر وەنەم زەلیلم نەحیف
یاڕەبی بە ڕۆح پاک موحەممەد
هەر ڕۆ عەتا کەر ئەنوار سەرمەد
دروود بە ئەزواج موتەههەرەش بۆ
هەم بەر زوڕڕییات موفتەخەرەش بۆ
یا حەق! شەفاعەت «ختم الانبياءعەرەبی»
شامیلم کەری جە «يوم العقباعەرەبی»
«فەقێناسناوی ئەدەبی» سا ماددە تەفسیل دەر تەمام
بەر موحەممەد بۆ سەلات و سەلام
حرف الالف
یاڕەبی بە وەزن عەرش موعەللا
بە ئەعداد خەلق ئەدنا تا ئەعلا
میقدار سیححەت هەر دەرد و بەڵا
دروود بەر موحەممەد ئیبنو عەبدوڵڵا
یاڕەب بە میقدار ئابادیی دنیا
بە جەمع زی ڕۆح ئەموات و ئەحیا
بە قەدەر ئەشجار، ئەسمار و ئەشیا
بەر موحەممەد بۆ سەلام و سەنا
حرف الباء
یاڕەب بە میقدار نەبات و حەتەب
میقدار ئەشیای یابیس و ڕەتەب
بە قەدەر حبووب ڕوممان و عینەب
دروود بەر موحەممەد «كاشف الكُربعەرەبی»
یاڕەب بە میقدار شاریب و مەشرووب
بە قەدەر ئەفکار تالیب و مەتلووب
میزان ڕئووس ڕاکیب و مەرکووب
دروود بەر موحەممەد حەبیب و مەحبووب
یاڕەب بە میقدار حرووف کیتاب
میزان گەردش زەڕڕەی ئافتاب
ئەعداد دیرهەم میزان و حیساب
دروود بەر موحەممەد نەبییی تەوواب
یاڕەب بە میقدار زومرەی کەواکیب
بە جەمع خانەی پایەی مەراتیب
بە جەمع حرووف مەتڵووب و تالیب
دروود بەر موحەممەد «النجم الساقبعەرەبی»
حرف التاء
یاڕەب بە میقدار ئەنوار قودرەت
ئەعداد ئەسرار ڕمووز حیکمەت
میقدار ئەنوار تەبەقەی ڕەحمەت
دروود بەر موحەممەد نەبییی تەوبەت
یاڕەبی بە وەزن زومرەی سەماوات
بە قەدەر ئەنوار عەرش و مەقامات
بە میقدار نوور علووم سیفات
بەر موحەممەد بۆ سەلام و سەلات
حرف الجیم
یاڕەب بە میقدار ئەنوار سیراج
بە وەزن دەریا حەرەکەی ئەمواج
ئەعداد نفووس داخڵ و ئیخراج
دروود بەر موحەممەد «ساحب المعراجعەرەبی»
حرف الحاء
یاڕەب بە ئەعداد پەڕی «زي الجناحعەرەبی»
میزان بە ئەفعال مەردان ئیفلاح
ئەعداد تلووع هەر شام و سەباح
دروود بەر موحەممەد نەبییی میفتاح
حرف الدال
یاڕەب بە میزان خاک و ئاب و باد
ئەعداد ئەوراق نەبات و جەماد
میقدار ئەشجار جیبال و ئەوتاد
دروود بەر موحەممەد نەبییی ئەمجاد
یاڕەبی بە جەمع هەر دەوا و هەر دەرد
ئەعداد یابیس، ڕەتب و گەرم و سەرد
بە ئەنواع ڕەنگ سورخ و سەبز و زەرد
دروود بەر موحەممەد نەبییی موفرەد
یاڕەب بە میقدار هەر سوجدەی سوجوود
بە جەمع دەریا و هەر چەشمە و هەر ڕوود
ئەعداد ئەبیەز، قەترانی و کەبوود
دروود بەر موحەممەد نەبییی وەدوود
حرف الراء
یاڕەب بە میقدار ئامیر و مەئموور
بە میقدار ئەجناس هەر مەلەخ و موور
بە قەدەر جەناح زەنبوور و تیوور
دروود بەر موحەممەد نەبییی مەنسوور
یاڕەب بە میقدار قەترات ئەمتار
بە وەزن زەمین ئەحجار و ئەشجار
بە قەدەر ئەفکار، ئوموور، هەر کار
دروود بەر موحەممەد نەبییی موختار
یاڕەب بە میقدار هەر قەزا و قەدەر
میقدار سیفات جە هەر خەیر و شەڕ
بە وەزن حیساب، میزان مەحشەر
دروود بەر موحەممەد «سيد البشرعەرەبی»
یاڕەب بە میقدار مەوج دەریا بار
بە قەدەر چەشمەی ئەعداد ئەنهار
میزان ڕئووس، وەحش و موور و مار
دروود بەر موحەممەد نەبییی ئەبرار
حرف الزاء
یاڕەب بە میقدار هەر ڕاز و نیاز
ئەعداد خیلقەت نە شام تا شیراز
بە قەدەر ڕئووس یەمەن و حیجاز
دروود بەر موحەممەد «ساحب الاعجازعەرەبی»
حرف السین
یاڕەب بە میقدار هەر ئەسپ و ئەساس
میزان حبووب یاقووت و ئەڵماس
ئەعداد ئەنواع هەر زەرف و لیباس
دروود بەر موحەممەد «خير خلق الناسعەرەبی»
یاڕەب بە میقدار هەر ئەعزای ڕئووس
بە جەمعی ئەوقات شمارەی نفووس
ئەعداد جەمیع ئەلبیسەی مەلبووس
دروود بەر موحەممەد نەبییی قوددووس
حرف الشین
یاڕەب بە میقدار ئەسباب هەر جەیش
ئەعداد ئەسباب ئالەتی هەر عەیش
میزان هەر دەرد، هەر مەرهەم و ڕێش
دروود بەر موحەممەد «نبيّ القريشعەرەبی»
یاڕەب بە میقدار لەوح و کورسی و عەرش
ئەعداد جەمیع فریشتان فەرش
میزان جەمیع نەققاش و هەر نەقش
ئەنوار دروود بەر موحەممەد بەخش
حرف الصاد
یاڕەب بە میقدار هەر ڕەقص و ڕەققاص
میزان خەلقت جە خاص و ناخاص
ئەعداد جەمیع حەدید و نوحاس
دروود بەر موحەممەد بێ حەدد و قیاس
حرف العین
یاڕەب بە میزان هەر شوعلە و شوعاع
ئەعداد هەر جینس، هەر ڕەنگ و ئەنواع
میقدار جەمیع هەر پارچەی مەتاع
دروود بەر موحەممەد نەبییی شوجاع
حرف الغین
یاڕەب بە میزان هەر شەمع و چراغ
ئەعداد جەمیع پەڕ سیا زاغ...
میقدار ئەوراق ئەشجار هەر باغ
دروود بەر موحەممەد «ساحب البيداغعەرەبی»
حرف الفاء
یاڕەب بە میقدار جەمیع و حرووف
بە قەدەر ختووت تەورات و سوحوف
میقدار مەلبووس جەمیع زرووف
دروود بەر موحەممەد نبییی ڕەئووف
حرف القاف
یاڕەب بە میقدار ئاشووبی ئافاق
بە وەزن زەمین حبووب ئەرزاق
بە قەدەر ئەشجار، ئەسمار و ئەوراق
دروود بەر موحەممەد «ساحب البراقعەرەبی»
یاڕەب بە میقدار هەر دەریای عەمیق
میزان هەر سەنگ هەر دانەی عەقیق
ئەعداد عابیر هەر جادەی تەریق
دروود بەر موحەممەد نەبییی شەفیق
حرف الکاف
یاڕەب بە میقدار گەردش ئەفلاک
بە قەدەر حسوول هەر مولک و ئەملاک
بە وەزن زەمین میزان خاشاک
دروود بەر موحەممەد نەبییی «لولاكعەرەبی»
یاڕەبی بە وەزن هەفت پەردەی فەلەک
ئەعداد ئەوراد جەمیع مەلەک...
میزان خەلقت سەما تا سەمەک
دروود بەر موحەممەد سالیک مەسلەک
حرف اللام
یاڕەب بە میقدار هەر ئەکل و ئیکلیل
ئەعداد جەمیع ڕوسل و ڕەسائیل
میزان جەمیع مەحسوول حاسل
دروود بەر موحەممەد نەبییی فازل
حرف المیم
یاڕەب بە میقدار ئیدراک و ئیفهام
بە قەدەر سروور، ئەندۆهـ و ئەوهام
ئەعداد ئەعزای ئەجسام و ئەقسام
دروود بەر موحەممەد «سيد الانامعەرەبی»
یاڕەب بە میقدار تەحریر قەلەم
میزان سیححەت ئاسیب و ئەلەم
بە وەزن سەواب ئیحسان زولەم
دروود بەر موحەممەد «ساحب العلمعەرەبی»
حرف النون
یاڕەب بە میقدار ڕیگ بیابان
میزان مەخلووق نە توول زەمان
بە دەریای عیلمت جە کەون و مەکان
دروود بەر موحەممەد نەبییی مەننان
یاڕەب بە حرووف جەمیع قورئان
بە زومرەی زی ڕۆح ئەرز و ئاسمان
بە قەدەر قسوور، حووران و غیلمان
دروود بەر موحەممەد «ساحب البيانعەرەبی»
یاڕەب بە میزان ئەحجار زەمین
بە میقدار ئینس، جینن و شەیاتین
بە قەدەر تەعام جە شۆر و شیرین
دروود بەر موحەممەد ئەمین و مەکین
یاڕەبی بە وەزن قوبەیس و حونەین
ئەعداد ئەخلاق سینف سەقەلەین
میقدار دەوام خەڵق جە دارەین
دروود بەر موحەممەد «جدّ الحسنينعەرەبی»
حرف الواو
یاڕەب بە میزان بڵندیی هەر کۆ
ئەعداد خەلقت جە هەر شەب و ڕۆ
میقدار دەریا هەر چەشمە، هەر جۆ
ئەنوار دروود بەر موحەممەد بۆ
حرف الهاء
یاڕەب بە میقدار هەر بوغز و کینە
ئەعداد ئەفکار زەمیر و سینە
میزان ئەنواع شیشە و ئایینە
دروود بەر موحەممەد «ابن آمنةعەرەبی»
حرف الیاء
یاڕەب بە میقدار عیلم لەدوننی
ئەعداد سونبول لالەی سەوسەنی
بە قەدەر غونچەی باغچە و چەمەنی
دروود بەر موحەممەد شاهی مەدەنی
«فەقێناسناوی ئەدەبی» ها دروود نەبی بی تەمام
بەر موحەممەد بۆ هەر ڕۆ سەد سەلام
بەر نوور جەمال حامید و مەحموود
هەزاران سەلام هەزاران دروود
استعاذە
پەناهم بە جەمع کەلیمات ئەڵڵا
حیفزم کۆ نە شەڕ هەر سەهوو خەتا
پەناهم بە زات حەیی سەبووری
حیفزم کۆ نە شەڕ فیتنەی مەغرووری
پەناهم بە تۆن زات قەدیمی
حیفزم کەر نە شەڕ کیزب نەمیمی
پەناهم بە تۆن دەهەندەی دانا
حیفزم کەر نە شەڕ سەدەمەی عوقبا
پەناهم بە تۆن زات غەفووری
حیفزم کەر نە شەڕ فیسق و فجووری
پەناهم بە تۆن جیهان ئافەرین!
حیفزم کەر نە شەڕ جینن و شەیاتین
پەنا مەگێروون جە حەزرەت ڕەب
حیفزم کۆ نە شەڕ فیتنەی هەر غەزەب
پەناهم بە تۆن زات کیبریا
مەحفووز کەر ئوموور دینم جە دنیا
پەناهم بە تۆن خەیری خالیقین!
حیفزم کەر نە شەڕ خەلقندەی زەمین
پەناهم بە تۆن «كريم العطاعەرەبی»
حیفزم کەر نە شەڕ سزای «ماجریعەرەبی»
ها ئیستیعازە یاوا بە خیتام
بەر موحەممەد بۆ سەلات و سەلام