ڕزگارکردنی نۆش ئافەرین و بێچووی ڕوخ لەلایەن مەیموونە خاتوونەوە
لە کتێبی:
سوڵتان ئیبراهیم و نۆشافەرین
بەرهەمی:
خانای قوبادی (1704-1778)
9 خولەک
707 بینین
خانای قوبادیناسناوی ئەدەبی حەکاک وەرین
واچە زەلیلی شای نۆش ئافەرین
ئەرێ پیرە چەرخ ئینە کارتەن
ئینە شەرت و شۆن ڕۆزگارتەن
شاباز شۆخێ چون نۆش ئافەرین
مەدەری بەدەست دێوان لەعین
نەکەچ ڕەفتاری شەرمێ نییەن پێت
خەجاڵەت نمەوی تۆ وە کردەی وێت
دێو بەدسرشت غەزەب کەرد نەکار
هەرسێ هەوادا پەی شەرارەی نار
ناگا بەتەقدیر پادشای بێ چون
پەیدابی دەردەم مەیموونە خاتوون
جە هەوا زانا نۆش ئافەرینەن
زەبوون و زەلیل دەست لەعینەن
وێش یاونا پێش دەست دا نە باهۆش
ڕەها کەرد جە نار ماهـ قەسەب بۆش
پەرێ بەچەگان هەم حەمڵە کەردش
هەردوو جە ئاهیر خەیلێ دوور کەردش
نیگا کەرد زەلغەم دێو سیابەخت
ئاما پەرێشان وە تەعجیل و جەخت
ناگا پەیدا بی مورغ دڵگوزین
شازادە ئاوەرد ئەو جە سەرزەمین
شێر دڵاوەر زەلغەم دی نە دوور
پەی یاران مەشۆ تەعجیل بەزەروور
دەست بەرد پەی شمشێر شێر زەبەردەست
وێش یاونا پێش ڕای گورێزش بەست
دا وە کەمەربەند دێو بەدسرشت
کەردش بە دوونیم تا کەمەرگای پشت
نەعرەتە پێکا دێو بەدنەژاد
ڕوحش بە مالیک جەهەنەم بی شاد
شازادە، زەلغەم وست نەتوی ئاتەش
سوزنا تەمام ئەو دێو ڕووڕەش
مەیموونە خاتوون زوڵفان عەنبەرین
نیگا کەرد خەیلێ بە نۆش ئافەرین
دیش نەحەرارەت ئاتەش بێ هۆشەن
وێنەی بێ ڕۆحان دایم خامۆشەن
* واتش شازادە دڵ ماوەر وەغەم
نۆش ئافەرین وەنەزد خۆم بەم
* نیا وەڕووی تەخت ڕوو وە باڵا کەرد
تا بەگوڵستان ڕەوزەی ئیرەم بەرد
* هەم تەختێ ئاما جە نەوی پەیدا
تێدا نیشتەبێ وێنەی پادشا
شازادە وات ڕوخ ئەی تەخت زەڕکار
کێن نەسەر تەخت گرتەنش قەرار
دیارەن بوزورگ عەزیم شانەن
پەریی سەروەرەن وا لێم عەیانەن
وات عەبدورەحمان عالی مەکانەن
پادشای بوزورگ شای پەرییانەن
مەیموونە خاتوون هەم کناچە شەن
نۆش ئافەرینش بەردەن وەگوڵشەن
شازادە شنەفت شی وە پێشوازش
هەم شا چەنی ئەو کەردش نەوازش
واتش وەش ئامای ئەی بەرگوزیدە
خاک قەدەمگات وە بانن دیدە
خاترت جەم بۆ جە نۆش ئافەرین
مەیموونە خاتوون بەردەن وەگوڵچین
مەکەرۆ دەوای دەفع بێ هۆشی
بەرشۆ نەفەرقش مایەی خامۆشی
شا وات شازادە نوور هەر دوو چەم
بابشین وە سەیر گوڵ باغچەی ئیرەم
بکەرین سەیران ڕەونەق نمای گوڵ
بکەرین سەفای ڕەیحان و سونبوڵ
بەفەرموودەی شا تەختێشان ئاوەرد
شازادە و یاران سەوار تەخت کەرد
شین وە گوڵستان گرتشان قەرار
پەرییان ئامان بە هەزار هەزار
زەڕ و جەواهێر ئاوەردن وەبار
جە ڕووی شازادە کردشان نیسار
جە دەوڵەت سەرا گردشان ئارام
جە ڕەنج ڕاهان ڕاحەت بین تەمام
مەیموونە خاتوون شۆخ دڵپەسەند
پەیدا کەرد حەکیم دانای هونەرمەند
جەی وەرتەر حەکیم باغچەی ئیرەم بی
وێنەی ئەو حەکیم جە عاڵەم کەم بی
خاتوون وات حەکیم نادرەی وەرین
زوو بکەر دەوای شای نۆش ئافەرین
تۆ بکەر دەوای دەفع بێ هۆشی
نە سەرش بەرشۆ مایەی خامۆشی
هەر چێ مەوازی جە ماڵ دونیا
جە گەنج و گەوهەر تا بۆ موهەیا
مەدەرووم پەندت ساهەرچێ بەری
بەڵام بە شەرتێ زوو عیلاج، کەری
حەکیم وات خانم وە بان دیدە
بەندەی فەرمانم چون زەڕ خەریدە
ئینشەڵا ئارۆ تا وادەی ئێوار
مەکەرووم دەوای دەرد ئەی نازدار
کەنیزان جە باغ گوڵ ئاوەردشان
هەرچوار ئەتراف بەگوڵ تەندشان
پەرییان ئامان جۆق جۆق و فەوج فەوج
جەدەور ئەو نازار یەکسەر بییەن مەوج
خاتوونە خانم نازار بێگەرد
شای نۆش ئافەرین گوڵاب ڕێز کەرد
تا وە سێ سەعات سەوڵ نازپەروەر
کەردشان دەوای بێ هۆشیی دوڵبەر
ناگا چەم هۆرداشت شای نۆش ئافەرین
ویش دی هاجە باغ شیرین ڕەنگین
دیش نیشتەن جەلاش پەرییان سەف سەف
هەریەک دەستەی گوڵ ڕەیحان نەرووی کەف
مەیموونە خاتوون ها جە سەریش
مەرێزنۆ گوڵاو نە ڕووی جەمینش
پەری گشت بە عام بین گرفتارش
پەی پەی مەبۆسان گۆنای گوڵنارش
نۆش ئافەرین وات خاتوونە شیرین
تۆ چون یاونای من وەی سەرزەمین
مەیموونە خاتوون گوزەشتەی کردار
بەیان کەرد پەرێ شیرین نازدار
جە نەو پەرساوە شازادەی دڵڕێش
ئیسە جەکۆ بۆ چێش ئاما بۆ پێش
وات خۆفت نەبۆ شۆخ شیرین ڕاز
ها نەڕووی مەجلیس نیشتەن بە ئێعزاز
ئەو شەو بە سوحبەت تا سفیدەی ڕۆز
چەنی نازاران شۆخ دڵفرۆز
پەری تەڵەب کەرد دەستە بە دەستە
وێنەی غونچەی گوڵ جە گوڵچین ڕەستە
وات ئیمشەو مەشیۆ کارێ بسازان
ئیرەم چون بەهەشت بەرین بڕازان
پەرییان بە فەرمان پادشای وێشان
لوان تەدارەک ئیرەم کەردشان
پڕ سەفا و زینەت کەردشان بەی تەور
هیچ کەس نەدیدەن نەدەوران دەور
جای تەعریف نییەن واچە بەی شێوە
ئیرەم نام وێش هامەبۆ پێوە
شای نۆش ئافەرین ئەو بە خۆش دەماغ
بەردشان داخڵ کەردشان بە باغ
نیاشان وە بان کورسی زەڕنیگار
چون خورشید نە بورج ماهی گرت قەرار
خاتوونە خانم نازار بێگەرد
لوا بە مەنزڵ شازادە ببەرد
عەرز کەرد فیدات بام شازادەی ئەکرەم
بابشین وەسەیر گوڵباغچەی ئیرەم
شای نۆش ئافەرین ئنتیزارتەن
پەری حەسرەتمەند بە دیدارتەن
سا کە ئێد شنەفت شازادەی سەروەر
هۆرێزا نە جا بەور هونەروەر
داخڵ بین وەباغ گوڵباغچەی ئیرەم
بەسۆز و بەساز سەدای زیل و بەم
پەرییان چەندێ گەوهەر ئاوەردن
نێسار باڵای شازادە کەردن
سوڵتان شی وە بان تەخت زەڕینش
جە لای دەست ڕاست نۆش ئافەرینش
ساقی شۆخ شەنگ بادەی مەی بەدەست
کەشیدە ڕەعنا شۆخ دیدە مەست
ئەو شەو تا سەحەر خورشید بەرئاما
مەجلیس گرتشان جەدەوران شا
مەیموونە خاتوون شیرین بێ گەرد
ڕەویەی بوزورگی هەم بەجا ئاوەرد
* ئەوەند خدمەت کەر جە نەندازە ڕەد
تا چل ڕۆژ تەمام مەرەخەس نەکەرد
جە دمای چل ڕۆژ یاد وەتەن کەرد
تەشریف بە حوزوور شای پەرییان بەرد
جەرووی بوزرگی ڕوخسەت بدەر پێم
تا شۆم بە وەتەن موڵک بابۆی وێم
پادشای پەری ئاما بە گوفتار
ڕێزا نە دیدەش گەوهەر بەخەروار
جەواب دا ئەی شێر عەرسەی زەمانە
هیچ حەرفم نییەن ماوەر بەهانە
بەڵێ یەک حەرفێ زبانم بەستەن
عەیبەن پەی شاهان ئیقرار شکەستەن
جە دەرگای داوەر دانای کردگار
وە یەقین دڵ کەردەنم ئیقرار
هەرکەس تەلیسمات دێو بدۆ شکەست
خاتوونە پەری باوەرۆ بەدەست
سەرنگوون کەرۆ ئەو دێوە غوڵە
خەراب کەرۆ کاخ موڵک زەنگوڵە
چەنێ تەدارەک تەعریف نەبۆ پێم
مەدەرووم پەنەش من کناچەی وێم
ئێستە ئەی فەتحە بەمەردی کەردی
کنا چەم نەکاخ دێوان ئاوەردی
ئیستدعام ئێدەن ئیسە ئەی فەرزەند
خاتوونە پەی تۆ بکەرووم پەیوەند
مایل بەدیدار شەمع دیدەت بۆ
بەوێنەی کەنیز جارووکەشت بۆ
شازادە واتش ئەی شاهـ سەروەر
من غوڵام تۆم جە بەندە کەمتەر
لوتفت کامڵەن ڕازت دروستەن
منیچ یەک حەرفێ زوبانم بەستەن
بە نۆش ئافەرین ئیقرارم کەردەن
بەیەقین دڵ سەوگەندم وەردەن
هەتا نەچینم گوڵزار باغش
نەنیشووم وە بان شەمع چراغش
خەیاڵ ڕووی کەس نەکەرووم هەوەس
چەم گوشاد نەکەم بەدیدار کەس
واتش ئەی فەرزەند عەیبێ نەدارۆ
بەڵێ یەک حەرفێ مەواچووم وەتۆ
ئێدەن مەتڵەبم چون یاوای وە زەید
ئاوەردی وە دەست ئەو جەمین خورشید
جەو دما نازدار خاتوون ببەری
بە دەماغ شەوق نیکاحش کەری
شازادە دلێر قەبووڵ کەرد ڕازش
وات مەکەم ڕۆحم وە پایەندازش
شاهـ و شازادە ئیقرارێ کەردن
بە سیغەی کەلام سەوگەندێ وەردن
پادشا فەرما دوو تەخت ئاوەردن
بەدەست شازادە و یاران سپەردن
شا فەرما دێوان تەختشان هۆرداشت
نەزەر بە وەتەن شارچین گوماشت
مەیموونە خاتوون نازار دوڵبەر
ئاما تا موحیت دەریای ئەسکەندەر
باز هەم گێڵاوە شۆخ خاتر ڕێش
ڕوو کەرد بە مەسکەن موڵک بابۆی وێش
دێوان تەی کەردن ڕاگەی پڕ ئاسیب
یاران یاونان بەکۆی سەرئەندیب
دێوان واتن شاهـ خاترت بۆ شاد
یە کۆی سەرئەندیب یە ئادەمیزاد
شازادە شنەفت چون گوڵ شکاوا
نەسیم چینش بە مەشام یاوا
دێوان ڕوخسەت دا تەخت هەم بەردشان
ڕەوانەی گوڵزار ئیرەم کەردشان
نیگا کەرد بەچە ڕوخ ئاما بەلاش
کەفتن چون غوڵام وێش نە خاک پاش
شازادە بۆسا سەرو باڵشان
هەم خەیلێ پەرسا جە ئەحواڵشان
نەوازش بەحوب بکەرد چەنیشان
ڕوخسەت دا لوان بە ماوای وێشان
یاوان بە یاران شازادەی سالار
داخل بین بە جای نەزدیک بین بەشار
بە خان محەمەد وات شێر بەچەی خوونخوار
مەبۆ تو چابک بشی پەرێ شار
چوار ئەسپ و چوار زین چەنی گشت ئەسباب
دەرسات باوەری بە تەعجیل و تاب
دەرسات هۆرێزا چون شێر شکار
پەرێ تەدارەک ڕووکەردش نە شار
لوا بە بازار شێر هونەرمەند
چوار ئەسپ و چوار زین توحفەی دڵپەسەند
جا کە پەیدا کەرد پەرێ خوابگا
ئاماوە و یاران بەردش بە ئەو جا
جە ئەو مەنزڵگا گرتشان قەرار
شای نۆش ئافەرین هەم شێر خوونخوار
نەوجاگە نیشتن شەو گرتن ئارام
ڕاحت بین نەوجا تا بە وەقت شام