یا حەیی بێ چوون
لە کتێبی:
دیوانی سەیدی
بەرهەمی:
سەیدی (1785-1849)
4 خولەک
1202 بینین
یا حەیی بێ چوون، یا حەیی بێ چوون
یا «حَیّ» بێ میسل، بێ هەمتای بێ چوون
یا فەرمان فەرمای ئەمری «کاف»و «نوون»
کەریمی کار ساز بە «كُنْ فَيَكُنعەرەبی»
چوون تۆ نادر سونع کەسێوتەر چکۆن
«قادر» هەر تۆنی نادر سونعی تۆن
هەفت ئاسمانان چەنی ستاران
بەرزی بێ ستوون وەپات و ناران
«مُعَلَّق» وەبان ئەوان «کورسی»و «عەرش»
زەمینت بە دەست قودرەت کەردەن فەرش
کێ دارۆ قودرەت سازۆ غەیر جەتۆ
ڕۆشنی زوڵمات شەوان چەنی رٌۆ؟!
یا کێ قودرەتش جە «لەیل»ی «دەیجوور»
سوب کەرۆ سفید بە ڕۆ بدۆ نوور؟!
یا خۆ کێ تاوان هەر شام و سەحەر
شەوق بدۆ بە مانگ، یا نوور دۆ بە خۆر؟!
یا کێ بەرمارۆ حەیی بێ زەواڵ...
جە سەنگی خارا سەرچەشمەی زوڵاڵ؟!
کێ جە نافی خار بەر ماوەرۆ گوڵ
کێ مەوزۆ عەشقش نە کەللەی بوڵبوڵ
یە گشت کەردەی تۆن فەردی بێ شەریک
ئەگەر بۆ یۆتەر مەمانۆ خەریک
مەزانۆ هەرکەس تۆش بە حەق ناسان
کاران گشت بە دەست تۆ مەیان ئاسان
ئۆستای سنعەت خاس هەرکەس تۆش یادەن
حەق ناسی دڵ پاک، «مُؤْمِن» هەر ئادەن
یادی تۆن ڕفێق شەو زیندە داران
تۆنی یارشان شەو بە ڕۆ ماران
کانی «سەخا»و «جود»، کەرەمدار تۆنی
ڕەززاق پەی مەخلوق هەر ڕۆ هەر تۆنی
تۆ جە خوانی «جود» ڕۆزیت دان قەرار
«ئینس»و «جین»و «تەیر»، «مەل»و «مۆر»و «مار»
هەرچەندە زی ڕۆح رۆش نە حەیاتەن
یەکسەر تەسبیحی گۆیای سەناتەن
«بوڵبوڵ» بە نەغمەی هەزار داستانش
زکری نامی تۆن ویردی زوبانش
«کەبک»ی کۆکوان جە کۆسارەوە
کۆکۆی «قومرییان» وە جۆبارەوە
حەمدەن، تەسبیحەن، سەنای زاتی تۆن
نامی تۆشان ویرد شەوان تا وە ڕۆن
زاتی تۆ بەیتەور زاتێو نادرەن
بێ شک پەی ئیجاد گردچێو قادرەن
ئیللا هەر پەی ئەو قودرەت نەدارۆ
یۆێو تەر چوون وێش بە ئیجاد بارۆ
زاتت عەزیمەن، بێ حەد فراوان
عەقڵی کەس بە «کونە» ماناش نەیاوان
ئەر عالم، ئەر شێخ، وەر پوڕ کەماڵەن
زوانش جە وەسف سەنای تۆ لاڵەن
فەردی بێ شەرێک تەنیای تاکەنی
باک جە کێ داری تۆ بێ باکەنی
جەلای تۆ کارخاس «حَیّ»ی بێ نەزیر
«شا» چێشەن، یا «خان» یا «میر» یا «وەزیر»
دونیاو مافیها ئەر بۆ وێرانە
نە دارۆ میقدار باڵە تۆفانە
یەک «طُرْفَةُ العَينعەرەبی» ئەر تۆ کەری قین
کۆ چوون قەترەی ئاو مەشۆ وە زەمین
خەشمت عەزیمەن، کەرەم بێ سامان
کەس تەوانای قەهر تۆش نیەن ئامان
ئێمە گرد بەندێ خەتاکارینمێ
جە خەتاباری گران بارێنمێ
ئومیدمان بە عەفوو بێ سامانی تۆن
وەرنە کەردەی نیک جەلای ئێمە کۆن؟!
غەرقی گێجی بەحر دەریای مەعاسی
نە ئەفعالی نیک، نە کەردەی خاسی
بەد واچ و بەد گۆ، بەد کردارێنمێ
لایق بە عەزاب دەرگەی نارێنمێ
جە هەزاراندا یەکێ خاس نیەن
چەنی خاسانمان هامسایی نیەن
ئەر بە بەدکاری بگێری پێمان
قەت بەرنمەشۆ دەیاری لێمان
بەڵێ تۆ کەریم کەرەم دارەنی
«سَتّارُ العُيوبعەرەبی»، هەم «غَفّارعەرەبی»ەنی
ئەو ڕۆ عەفووت کەرد پێمان بە خەڵات
«قُلْ يا عِبادي لا تَقْنَطُوعەرەبی»ت وات
تۆ خەتا ئامورز، گوناهـ بەخشەنی
بەخشەندەی بێ باک، دڵ نە لەخشەنی
هەرچەند گوناهکار گوناش فێشتەرەن
تێغی عەفووی تۆ بەڕڕاو تێژ تەرەن
پەرێ بەدیمان عەفووت تەلافین
لوتفی عامی تۆ پەی گشتین کافین
خسوس پەرێ من گوناهکار تەرم
جە مایەی عوسیان سەنگینبار تەرم
نامەی ئەعماڵم جە «عصيانعەرەبی» سیان
داغمەی بەدبەختیم بە دڵ دانیان
«يا غافر الذَّنبعەرەبی» سڕ پۆشی «سَتّارعەرەبی»
بویەر جە جورمی سەیدیناسناوی ئەدەبی خەتاکار