دڵەی شەیدای مەست
لە کتێبی:
دیوانی سەیدی
بەرهەمی:
سەیدی (1785-1849)
4 خولەک
1155 بینین
دڵەی شەیدای مەست، دڵەی شەیدای مەست
ئەر تۆ عاشقنی، شێتی شەیدای مەست
شەرتی بەقاو بەین «قەیس»ی «لەیل» پەرەست
هەرتا زیندەنی تۆ مازەش جە دەست
ئەر تۆ گەرەکتەن یار دیدەن کەری
هۆر گێرە شێوەی قەیسی «عامر»ی
شێوەت ئیحسان بۆ چەنی ڕەقیبت
تا دیدەن دڵدار بۆ وە نەسیبت
«مەجنوون» چەندێ بێ پەی «لەیلێ» وێڵ بێ
دێوانە و سەر سام، بیابان گێڵ بێ
مەگرەواوسەیلاو نە دیدەش مەوەشت
ڕوێ و پەی تەقدیر کەردش عەزمی گەشت
خاتر پوڕ جە داخ، دەروون جە خەم کەیل
هۆردارا بێشەرم، فەریاد پەرێ لەیل
لەیلش بە ئاواز بەو تەور مەلاونا
سەدای زاری ئەو، سەنگ مەتاونا
بەو دەشت و دەردا سێر گێڵا خەیلێ
ئاخر شی وەلای هەوارگەی لەیلێ
دیش خێڵی لەیلێ نەو جا هۆر کەندەن
مەنزڵ وێرانەن کەس تێش نەمەندەن
مەجنوون خۆ وێڵ بێ، بەتەر بی هەردە
هەڕ داش بە سەردا، چوون ئازیز مەردە
دیوارێ و دەس چن لەیلی نازار بێ
سایەش شیفای دەرد قەیسی بیمار بێ
شی نە پای دیوار مەجنوونی دڵ ڕێش
تاسای ئەو کەرۆ، زامانش ساڕێش
دیش سەگێ زەعیف، ڕێشی کوهەن ساڵ
ها نەپای دیوار، کەفتەن وە بێ حاڵ
سەر تا پای تەنش چەنی زامان ڕێش
زوان کەردەن تێغ پەی زامانی وێش
مەماڵۆ نە زام، زوان چوون نەشتەر
وە ڕووی زامی سەخت، مەشانۆ وەشتەر
ئێندە مەشوو مۆر ها نە ڕووی زامش
بیەن چوون دەوار، سیا ئەندامش
چەن وەختەن کەسێ نانێ نەدان پێش
سازان چەنی زۆخ ئیستخوانی وێش
غەیر جە قورسی «بەدر»، مانگی "دوو" هەفتە
هەرگیز چەم بە شکڵ نانێ نەکەفتە
شی بە نزیکش قەیس سارا گەرد
کێشا پەی حاڵش، ئاخی سیا سەرد
وات ئەی پاسەبان، سیای خەیمەی یار
ئێشکچی شەوگار نە دەوری دیوار
چەرخەچی شەوان، ڕۆ نە دەرو دەشت
«بەبر»ی «شێر» شکار، پەرێ «ئاهوو» چەشت
پوڵنگان ئەوسا فکری تۆشان کەرد
حەساری کۆشان، پەرێ وێشان کەرد
نەعرەتەی دەنگت هەرکۆ مەیاوا
مەنزڵانی چۆڵ مەکەردش ئاوا
ئینە چە حاڵەن تۆ پەنەت یاوان
چمان ئەندامت بە تێغ شکاوان
جە کۆچی لەیلێ، شای بەینەت داران
تۆنی جێ مەندەی کۆنە هەواران
خەیلێ پی دەستوور پەشێو بی پەرێش
ئەحواڵی لەیلێ خەبەر پەرسا لێش
ناگا تەماشای دەشت و سارا کەرد
دیش کە «صەیاد»ی پەیدا بی جە هەرد
یەک ئاهووش کوشتەن، وستەن نە شاندا
مەویەرۆ بە جەخت، نەو بیاباندا
شی وەلای «صەیاد» قەیسی جەفا کێش
تا چوون سائیلان، گۆشت بوازۆ لێش
واتش ئەی «صەیاد» تۆ عەشقی پیرت
ببەخشە پێمان، ئارۆ نەچیرت
«صەیاد» چوون مەردان، مەردانەگی کەرد
لاشەی نەچیرش بە مەجنوون سوپەرد
مەجنوون هۆر گێراو ئاما بە شیتاب
گنا نە خەیاڵ کارسازی کەباب
ئاهووی «صەیاد»ش قیمە کەرد بە تێغ
لاشە و جەرگ و دڵ، پێکا وە ڕووی سێخ
بە دڵەی پوڕ سۆز هیجران وەردەوە
بە ئاهی دەروون، ئایر کەردەوە!
کەبابێ کەردش بە سەد سۆزو خەم
نمەکاوش کەرد بە ئەسرینی چەم
ئاورد وەلای سەگ، بە تەعجیل و دەو
واتش ئەی زەعیف، بێ خۆراک و خەو
یە تەعمەی کەباب قەیسی چۆڵ گەردەن
تۆ زامدارەنی، پەی تۆم ئاوەردەن
دەسا مەیل کەرە، شیفای جەستەت بۆ
مەرهەم پەی زامان جەستەی خەستەت بۆ
چەندێ پی دەستوور کەباب کەرد پەرێش
تا کە زامانش یەک یەک بی ساڕێش
قووەتش جە قووت، کەباب بی تازە
تەی بی نە سارا، کەردش جانبازە
دیسان جە نۆوە شی وەلای لەیلێ
وێش وست نە دامان خاک پای لەیلێ
شەو پاسەبانی یانەی لەیل مەکەرد
ڕۆ چەنی «شوان» مەگێڵا نە هەرد
جەو دما هەر وەخت قەیس بێش ئارەزوو
تا دیدەن کەرۆ لەیلی عەنبەر بۆ
سەگ پێش مەزانا، چوون ساحێب فامان
مەشی وە پێشواز، مەگرتش دامان
بەو تەور کە ئەغیار پەنەش نەزانا
مەجنوونش وەلای لەیل مەرە سانا
مەجنوون بە دیدار لەیلێ مەبی شاد
کۆگای خەرمانان، خەم مەداش وە باد
ئەر پێش مەزانا ڕەقیبی ڕا چەفت
ئاخر وەلای لەیل، کەی ڕاگەش مەکەفت
سەیدیناسناوی ئەدەبی داد جە دەس بەدخوویی ڕەقیب
نمازۆ دیدار یارش بۆ نەسیب
ئەر سەد ساڵ چەنیش بکەری خاسی
خاسیش هیچ نیەن، غەیر جە ناڕاسی
سەگ پێشەش مەدەی وەفاش پی تەورەن
ڕەقیب گەنجش دەی، پیشەش هەر جەورەن