حیکایەتا سیهـ و شەشێ

لە کتێبی:
چل حیکایەت
بەرهەمی:
مەلا مەحموودی بایەزیدی (1799-1867)
 5 خولەک  1191 بینین

نەقل دکەن کو د زەمانێ بەرێدانێ ڕەوەندکێ ڕووت و ژار و قەوی پەریشان ژ مالا خوە بدەردکەفتن کو ژ بۆی خوە چارە و عیلاجەکێ بکەتن، ئەو مرۆڤ دگەلیێ کوتولێدانێ تێتن و بەرەکی بلند و مەزن ل کنارێ ڕێ هەیە، دگەهتە وی بەری ورحەت دبتن، ل بنێ وی بەری ڕووتنتن کو دەمێ ژ بۆی هیسای ببتن و پاشی ب شۆلا خوەدانێ بچتن، د فەکرە کو ژ دوورڤە سوارەکێ پێکهاتی ب لیباس و چەک تێتن، وەکو ئەو ڕەوەند ئەوی سواری ژ دوورڤە دبینتن و دکەفتە تەمەعا شەلاندنا وی سواری، لاکین ڕەوەند ڕووت و بێ چەک و پەیایە، ئیجارێ هەمان فیلحال پاچێد دبەر خوەدانێ بدەرتینە، تازی و عوریان و پێ خوەس و سەرکۆل بدەردکەڤە سەرێ وی بەری و بەر ب قیبلە لسەر پیان د سەکنتن و هەردوو دەستێد خوە بژوورڤە هلدگرتن و گۆیا ئەڤ مرۆڤە ژ خودێ تەعالا دوعایێ و ڕەجا و هیڤی دکەتن، وەها ب ڤی تەرزی لسەرێ وی بەری د سەکنتن، ئەو سوارێ رێ ژی دگەهتە بنێ وی بەری و بژوورڤە لسەرێ بەری دنێڕە، کو مرۆڤەکێ ڕووس و سەر و پێخواس لسەرێ بەری بەر ب قیبلە وەستایە و هەردوو دەستێد خوە ب عەسماناندا نێ هلگرتیە و دوعا دکەتن، ئەو سوارێ ڕێ عەجێب دەمینتن، کو ئەڤە چ حیکمەتە و ئەڤە چ کەسەکە، ئینسانە، وەلییە، جننیە، ئەو سوار ددەتە دەزەنگێ و لبنێ بەری دسەکنە و لوی ڕەوەندێ کو لە سەرێ بەری وەستایە د فەکرتن و خوە ب خوە دبێژیتن، کو ئەڤ شۆلە ئەلبەتتە ژ سڕڕەکێ خالی نینن، ئەز دێ ژ ڤی مرۆڤی پرس و پرسیارەکێ بکەم، پاشی ژ ئێرە دچم، دکەتە گازی کو ئەی مرۆڤ، تۆ چ کەسی و ئەڤە چ حالە، ژبۆی من بێژە، ئەو ڕەوەند بەرێ قەت جەوابێ نادەتن، گۆیا ب دوعایێ مەشغولە، ژ ڤێ جەواب نەدانا ڕەوەندی تەمەعا سواری ئێدی زێدە دبتن، کو هەیە بەلکو ئەڤە حەزرەتا خزرناوی تایبەتە وە یا خوە وەلیەکێ خودێ تەعالایە، ئەلبەتتە ئەز دێ ڤی مرۆڤی زیارەت بکەم و ژ ڤی ئەحوالی خەبەردار ببم، پاشی بچمە شۆلا خوە، ئەو سوار ژ هەسپیدانێ پەیا دبتن و مونتەزری ڕەوەندی دسەکنتن، پاشی دەمەکی گۆیا ڕەوەند دوعا خوە تەمام دکەتن و دەستێد خوە ل رویێ خوە دسووتن و تێنە خوارێ سەرپاچێد خوە، ئیجارێ ئەو سوار ژ ڕەوەندی پرسیار دکەتن کو تۆ ب خودێ کەی، تۆ چ کەسی و ئەڤە چ حالە، ژ بۆی من راست بێژە، ئیجارێ ڕەوەند دبێژیتن کو ئەز ژارەکەم و ئەڤە برا زیارەتگاهـ و بەرێ مرازان دبێژنە ڤی بەری، هەرچی کەسێ مرازەک هەبتن، بێتە ئێرە و دەستمێژێ بگرتن و پاشی ڕووس و تازی، سەرکۆل و پێخواس ببتن و بچیتە سەرێ ڤی بەری و بەر ب قیبلەیێ بسەکنتن و ژ خودێ تەعالا مرازا خوە بخوەزیتن، ئەلبەتتە دوعا وی مرۆڤی د قەبلە، من ژی مرازەک هەبوو لەو هاتمە ئێرە و من ژ خودێ تەعالا مراز دخوەست، ئەڤە ئەحوالێ من و بەری و دوعایێ، ئیجارێ وەکو ئەو سوارە ئەڤی خەبەری ژ وی ڕەوەندی سەهـ دکەتن، ئەو مرۆڤ ژی شەوقەک لێ پەیدا دبتن، کو ئەز ژی مرازەکێ ژ خودێ تەعالا لسەرێ ڤی بەرێ زیارەتێ بخوەزم، بەلکو د قەبلە، ئیجارێ ئەو سوار دبێژیتە وی ڕەوەندی، کو تۆ ژی هەسپێ من بگرە، دا ئەز ژی بشەلم و بچمە سەرێ بەری مرازەکێ ژ خودێ تەعالای ژ بۆی خوە بخوەزم، بەرێ ڕەوەند دبێژە، کو نەشۆلا من هەیە، ئەز بلەزم، دێ بچم، ئیجارێ ئەو سوارە زێدە لاواهیان ل ڕەوەندی دکەتن، و ڕجا و هیڤی ژ بۆی کنارێ خودێ هەسپێ من بگرە، ئەز دێ زوو بێمە خوارێ، ئیجارێ ڕەوەند دبێژیتن کو بلانێ وەسان بتن، لاکین زوو وەرە، کو شۆلا من هەیە، ئیجارێ ئەو سوار دشەلتن و لیباس و چەکێد خوە. بیلتەمام دسپێرە رەوەندی و بخوە ژی ڕووس و تازی و سەرکۆل و پێخواس دچتە سەرێ بەری و دەست بە دوعایێ دکەتن، وەکو ڕەوەند مای بتنێ جلێد وی سواری هەموو بەرهەڤکری و چەکێد وی گرێدای ل هەسپی سوار دبتن و لباسێد وی ژی دانینتە بەرا خوە، ل وێ ناڤێ، ئەو مرۆڤێ لسەر بەری دفە کرە، کو لو مرۆڤ تۆ چ دکەی، ڕەوەند گازی دکەتن تۆ دوعا خوە تەرک مەکە، خودێ مرازا من دایی، ئەڤە ئەز چوومە حالێ خوەدانێ تو ژی دوعایێ بکە دا خودێ میرێ مرازانە دا مرازا تە ژی بدەتن، ڕەوەند ئەڤی خەبەری دبێژیتن و رکێبان ل هەسپی ددەتن، یا ئەللاهـ دچتە شۆلا خوە، خوەیێ هەسپی وەسانێ ڕووس و تازی دمینیتن و ب ژاری تێتە مالا خوە، ڕەوەندی ئەو هەسپ و چەک وەسانێ بری و چوویە شۆلا خوە، ئێدی ژ وی وەقتی و زەمانی، ناڤێ وی بەری مایە بەرێ مرازان، و ئەڤ قسسەیە ژی دنێڤا عالەمێ دانێ بوویە داستان ضرب المثلعەرەبی، وەکو یەک حیلەیێ ل یەکی بکەتن دبێژیتن کو ئەڤە ژی ئەحوالێ بەرێ مرازانە.