حیکایەتا بیست و شەشێ

لە کتێبی:
چل حیکایەت
بەرهەمی:
مەلا مەحموودی بایەزیدی (1799-1867)
 5 خولەک  1208 بینین

نەقل دکەن کو لڤان نێزوکان مرۆڤەکێ ڕەشید و جامێر، دیسانێ ب ئەسل ئەکراد، لاکین ساکنێد وانێ، ناڤی چنار ئاغا دگۆتن، ژنەکە خوەیی سپەحی هەبوویە ناڤی لەیلا، وەسانێ ئیقتیزا دکەتن کو ئەو چنار ئاغا دچیتە غوربەتێ و لبەغدایێ دبیتە دەلوباشی و مودەیەکی دمینتن، مەگەر ل وانێ ژنا وی، لەیلا کو زاڤ سپەحی بوویە، ژ خانەدانێد وانیان ئیبراهیم ئاغا لاوەکی جوان هەڤدوو بخەف حەباندینە و جارنان ب دزی ئەو ئیبراهیم ئاغا تێتن و دچتە مالا چنار ئاغای و دگەل ژنا چنار ئاغا لەیلا موساحەبەتێ دکەتن، ئەگەر چ ئەڤ شولا ب خەفە، لاکین ئێرەدا پێدا جیران دکەڤنە شوبهەیێ، و ئەڤ گوفتە گۆیا جزوی دنێڤا عەواناندا تێتە گۆتن، ل وان ئەییامان، مرۆڤەک ژوانێ دچتە ڕومیەتێ و دگەهتە بەغدایێ و دچتە نک چنار ئاغایێ وانی، هەمژی لنک وی ساکن دبتن، ئیجارێ چنار ئاغا پرسا وانێ و مالا خوە و جیرانان حەموویان یەک ب یەک ژوی مرۆڤێ کو ژ وانێ نو هاتیە دکەتن، بەری ئەو مرۆڤ، راستیا ئەحوالێ ژنا وی نابێژیتن، خەف دکەتن، پاشی چنار ئاغا ب نیهانی و دزی، ئەوی مرۆڤی ددتە سوندێ کو راست ببێژە کو ئەحوالا مالێ چیە، لەوڕانێ چەند جارەکێ ئەز مالا خوە دخەونێدا دبینم، قەوی تارییە، ئەلبەتتە کە دەرەک هەیە، تۆ دێ راستیێ ببێژی، ئیجارێ ئەو مرۆڤێ هاتی ژی بخەف ئەحوالا ژنا وی، کو بڤی تەرزێ دبێژن، کەیفییەتێ ژبۆی چنار ئاغای وەکو بهیستی نەقل و بەیان دکەتن، وەکو چنار ئاغا ئەڤی ئەحوالی سەهـ دکەتن ئێدی حسێبکە دچتە دەرەجا هیلاکێ، صوبەیێ ژ چراغێد خوە یەکی ل جهکێ خوە دکەتە وەکیل و بخوە دگەل دوو غولاما ژ بەغدایێ بدەردکەفتن کو ل نێزوکی بەغدایێ شولەکێ من هەیە حەتتا چەند رۆژەکان دمینم و دیسانێ بشۆڤە دێم، ئیجارێ دگەل دوو مرۆڤێد خوە داژووتن و تێتە گوندێد نێزوکی وانێ، لاکین «تبدیل اللباس» تبن، کەس ناسناکەتن و تێتن ئەڤێ شولێ ژ هندەک جیرانان ددەتە پرسیار کرن، کو بەلێ فیلواقع ئەڤ خەبەرە تێتەگۆتن و ئەو ئیبراهیم ئاغا ژی جارنان بخەف بشەڤ تێتە مالا وی و دچتن، ئیجارێ ئەو چنار ئاغا دگەل هەردوو مرۆڤێد خوە تێنە گوندەکی، کو شەهیاغی دبێژن، نیڤ ساعەتە ژ وانێ، ل وێ دەرێ ژ بۆی خوە قۆتاغەکێ دگریتن، کو ئەم غەریبن و لوێ دەرێ ساکن دبتن، وەکو دبیتە شەڤ، هەر شەڤێ پەیاتی ب چەک و سلاح تێتن و ل خرابەیەکی ژ دوورڤە ل مالێ دبیتن، دووشەڤ وەها، شەڤا سیێ دبینتن، کو بەلێ نیڤا شەڤێ بووی، ئەو ئیبراهیم ئاغا هاتی و ژ کولەکێ هێدی گازی کری ژ هندوری ژی دەری ڤەکرن، ئیبراهیم چوویە مالاوی، ب چاڤێ خوە وەکو دبینە، ئێدی مەجالا چناری نامینتن، ئیجارێ بخوە ژی بتنێ بوویە، ڕادبتن ژ سەر خانی، ژ جهەکێ کولەکێ تێتە نێڤا مالێ و هێدی تێتن کو بەلێ زاڕوکێد وی و دا وی حەموو ل ئودەیەکێ رازانە و ژنا وی لەیلێ چوویە ئۆدەیەکا دنی، ئەو و ئیبراهیم ئاغا لنک یەکو دوو روونشتنە و خەبەر ددەن، ئیجارێ چناری دەست کرییە دەبانجەیێ و ژ نشکێڤە چوویە ئۆدەیا هوندری و کریە گازی کو ئیبراهیم سەیێ پسێ سان، نێ ئەز چنارم، ئێدی ئیبراهیم ژی و ژنکا وی لەیلا ژی هەردوو کان ئختیار ژ دەستان چووی، ترسانە و خوە شاش کرینە، ئەسلەن مەجالا خەبەر و لباتێ نەبوویە، ژ جهێ بوویی نە بزڤینە، ئیجارێ چناری کتا دەبانجەیێ برە سنگێ ئیبراهیم ئاغای دایە، و کتا دنی دەبانجەیێ برە سنگێ ژنا خوە لەیلا دایە، دجهدا مایی هەردوو ژی داینە بەر خەنجەران تەمام کری، بدەنگێ دەبانجەیێ، ئێدی دا چناری و دوو کوڕێد زاڕۆک هەبوویە ژ ئۆدەیا دنێ بدەردکەڤن و تێن و جیران ژی بدەنگێ شەماتەیێ تێن و چناری دبینن، وای چنار ئاغا تۆ کەنگی هاتی و ئەڤە چ ئەحوالە دبێژن، ئیجارێ چنار لەشێ ئیبراهیم ئاغا ژی و لەشێ ژنا خوە لەیلایێ ژی بدەرتینە بەر دەری و سەرێ هەردوویان ژی ژێ دکەتن جوداجودا دانینتە سەر سنگێد وان، سوبەیێ ئەڤ شۆلە دنێڤا وانێ شایع بووی، خەبەر برن ژ بۆی برایێد ئیبراهیم ئاغای و برایێد لەیلێ ڤڕێکرن، لەشێد خوە برن دەفن کرن، ئەڤ جەوابە گەهایە سەمعا پاشایێ وانێ، کو بەلێ شولەکی وەها قەومییە و چنار بخەف ژ بەغدایێ هاتیە و ئیشەڤە ئیبراهیم ئاغا دمالا خوەدا دیتییە، ئەو ژی و ژنا خوە ژی هەردوو ژی قەتل کرینە، ئیجارێ پاشا ژی ڤڕێدکەتن و چنار ئاغای گازی حزورا خوە دکەتن، کو ئافەرین سەد ئافەرین و خەلاتەکی ژی ددەتە چناری و ژ بۆی خوە دکەتە دەلی باشی، برایێد ئیبراهیم ئاغا و لەیلایێ ئەگەر چ مرۆڤنە مەعروف بوون دوانێدا و ژ دەهـ نەفەران زێدەبوون، لاکین ئەسلەن و قەتعەن قادری دەعوا و دوژمنایی یەکێ نەبوون و کەسەک ژ بۆی ڤێ شۆلێ نەچوویە سەرخوەشیا وان ژی، لەوڕانێ دنێڤ ئەهلێ ئەکراد ئەڤ شولە قەوی زێدە عارە، ئیجارێ پاشی ئەو چنار ئاغا ئێدی تۆبەکری، نەزەوجییە حەتتا وەفات کرییە.