قیبلەم دەماخم
نامەی ژمارە ٧ بۆ هاوسەرەکەی، عەلی ئەکبەر خانی ئەردەڵان، ناسراو بە شرف الملک
لە کتێبی:
شیعرەکانی جەهانئارا
بەرهەمی:
جەهانئارا (1859-1911)
9 خولەک
2113 بینین
قیبلەم دەماخم ...
نەمەنەن، نییەن بەرزیی دەماخم
دوور جە تۆ پەردەی دەروون داخ داخم
زەنجیر تەقدیر کەردەن یاساخم
کەم کەم کەردەن کەم سۆمای چراخم
پەژموردەن غونچەی گوڵاڵەی باخم
پەرگەندەن کەڵاف، خەیاتەی دێزم
نمینەن نەرگس شەهلای خوونڕێزم
زەردەن گوڵ وەرەق گۆنای گوڵنارم
کەساسەن توحفەی مایەی بازارم
تاڵەن تام دەم، تاڵاو وەردەکەم
کاڵەن ئاهـ سەرد، سیای سەردەکەم
لێڵەن ئایەنەی جام جەمینم
قەڵاخەن کاڵای باڵای خەمینم
ناڕەواجەن لال، دورج یەمانیم
بێقەرین گەوهەر، نوقل نەهانیم
بێ سەیرەن سەفای قەوس قەشەنگم
تۆز خێڵ خەم، وەشتەن نە ڕەنگم
تەمام هەر جە تیر تانەی بەدکاران
مەر حەق بزانۆ چۆنم ویاران
ئازیزم! یە گشت مەینەت باری تۆن
ئێش و نێش غەم وە زامداری تۆن
جەفای بەدکاران گشت جە بۆنەی تۆن
تانەی ئەغیاران گشت سەرکۆنەی تۆن
خەسرەوناوی تایبەت شیرینناوی تایبەت، وێڵ جە سێونگ تۆن
مەجنوونناوی تایبەت لەیلێناوی تایبەت، ڕسوای لونگ تۆن
سەنعانناوی تایبەت تا مەحشەر تەرسا یار تۆن
یۆسفناوی تایبەت زوڵێخاناوی تایبەت، گرفتار تۆن
ئاغەکەم! فەڵەک چمان دڵ ڕێشەن
سا ئەو نمازۆ، گونای من چێشەن
ئەرێ بێخەبەر، بێباک جە ئەحواڵ
ئەرێ تیرئەنداز وە ڕووی دانەی لاڵ
ئەرێ بێ ئینساف بێ ئەندێش جە کەس
ئەرێ ساحب زۆر، جە خودا نەتەرس
ئەرێ بێڕەحم، وڵات چەپاو کەر
ئەرێ تەریدەی، سەرملەی خەتەر
ئەرێ شەو بێدار شەوان جە زوڵمات
ئەرێ ئەقلیم گیر پەی چەشمەی حەیات
ئەرێ حاڵ نەزان دوور جە سەفا و مەیل
ئەرێ شەڕفرۆش هوونی قەتڵ لەیل
تا کەی بنۆشوو زووخ زام جەرگ
تا کەی بواچوو ئەی خوا سا مەرگ
تا کەی پێچ وەروو چوون مار زامار
تا کەی بکێشوو سزای سەختی خار
تا کەی ئەسرینم ئاوپاش خاک بۆ
تا کەی هەناسەم پەخش ئەفلاک بۆ
تا کەی دەروونم جە ئەندو پەڕ بۆ
تا کەی باڵینم وە هووناو تەڕ بۆ
تا کەی لەرەم بەی، چەنی پەژاران
تا کەی خدمەت کەم من وە خونخاران
تا کەی بواچان وەدەشت و دەردا:
تافتەی ڕسواییش کێشان وە سەردا
تۆ خوا زەلیلی و زگاری تا چەند
تۆ خوا خەمینی و خەمباری تا چەند
وێنەی مارانگاز، بن تەڵووک تا چەند
بیم جە خشەی دەنگ پای مەزووک تا چەند
وەسوەسەی دەروون نیمەشەو تا چەند
جەنگ چەم تا سوبح چەنی خەو تا چەند
گۆنای گوڵناری چون خەزان تا چەند
دەرد جە دەست یار حاڵ نەزان تا چەند
بار مەینتان، کێشاکێش تا چەند
خەجاڵەتیی خێڵ، قەوم و خوێش تا چەند
ئیرجاع ئازار، وە تەبیب تا چەند
عوزر نامەسمووع، پەی ڕەقیب تا چەند
پەنا وە بارگەی شێخ و پیر تا چەند
فەڵەک چەنی دۆس جیائی تا چەند
پەی شکڵ ڕەقیب، دیائی تا چەند
خوداوەند ئامان، وەسەن دەردسەر
یا نەجات، یا مەرگ یا وەسڵ دڵبەر
نەمەندەن تاقەت، تەوانای تانە
جەی فێشتەر عەزاب، پەنەم مەنمانە
ئەرێ کەرەمدار! ئاگای کولل حاڵ
تۆ وێت عەلیمی ها بێم وە زۆوخاڵ
خۆ من جە سنگ نیم شای موشکڵ گوشاد
جە ڕووی مەرحەمەت، بیاوەم وە داد
جە خەزانەی غەیب، تۆ چیش مبۆ کەم
پەروانە شاد بۆ، شاد، وە شۆڵەی شەم
بولبول نەکێشۆ، هەنی جەفای خار
بێ خۆف بگێڵۆ پەی وێش نە گوڵزار
بارێ ئازیزم، شای تیرئەندازان
سەردار سوپای گەردەن فەرازان
دیسان سەوگەندم، وە ڕوتبەی خاسان
هەر جەو وەختەوە من وێم شناسان
دەروونم جە عەشق باڵات قەقنەس بی
ڕۆحم چەنی ڕۆح پاکت پەیوەس بی
تا بە ڕۆی مەردەن، یەک لا و یەک دینم
بزانە گیانم! گیانی شیرینم
هۆشم هەراسان، بادەی ساف تۆن
خەیاڵم دایم، تەلگراف تۆن
حەواسم جە سەر تەفرەقەی ڕای تۆن
زیندەگی و مەرگم ئاما و لوای تۆن
ماوام گەرمەسێر، ئەگەر لێڵاخەن
دەماخم وە بۆی هەوای تۆ چاخەن
نە مایل وە زەوق، نە عەیش و شادی
زەوقم هەر تۆنی جەی دونیای بادی
غەیر جە شێوەی تۆ وەبانی گوڵدا
ویەردەن تا پەڕ وە باغچەی دڵدا
هەنی جەی مەخلووق تا بە ڕۆی مەردەن
شەماڵ هەم جە خەو گوزەر نەکەردەن
قەسەم هەر بەو شای فەرد فریادڕەس
سەوای تۆ کەسم نەزانان وە کەس
غەیر جە تۆ کەسم وە کەس نەوانان
وە یادت قەسەم، شای نۆجەوانان
تۆنی ئازیزم، تۆنی غەمخارم
هەر تۆنی یاگەی گشت قەوم و کارم
هەر با جە عاڵەم واچان بێ کەسەن
مەیل تۆم تەنخوای گشت کەسم وەسەن
دیدەم غەیر جە تۆ باڵادەس نییەن
مەیلم ئامێتەی مەیل کەس نییەن
سەرێوەن نە ڕات توفەیلم کەردەن
سەوگەند هەر ئەوەن پەری تۆم وەردەن
قەسەم هەر بەو شەرت ئیقرار جاران
بەو وەفای قەدیم گشت بەینەتداران
تا نەفەس مەنەن، نە یانەی قەفەس
سیوای تۆ، دیدەم شاد نەبۆن وە کەس
تا خاس وێم نەکەم ڕسوای زەمانە
نەبۆن وە سەر ژان خوێش و بێگانە
تا شکست نەدەم وە شای جەوانیم
دنیا پڕ نەبۆ گشت جە بەدنامیم
تا مینای خاتر نەڕێزۆ وە گڵ
شەرت بۆ مەیل تۆ بەرنەشۆ جە دڵ
سەوای تۆ کەسم نەزانان وەکەس
-----|-----دەقی نائاشکرا
تا الف باڵام، وێنەی نوون نەبۆ
تا مۆخ ئەعزام گشت وە هوون نەبۆ
تا دیدم وە ئاو مروار تەڕ نەبۆ
تا گۆشم جە سەمع تەمام کەڕ نەبۆ
تا چراغ ڕۆح خاس نەبۆ خامۆش
شەرتەن مەیلەکەت نەکەم فەرامۆش
هەر وێم مەزانوو دڵ چە دەردێشەن
بەڵام پەرێ تۆ فایدەش چێشەن
من پەی تۆ وستەن وێم وە چەمەردا
تانەم چوون سەرپۆش کێشان وە سەردا
پێ تۆ وێم کەردەن وە پەند شاران
مەحرووم جە دیدار بەرزە کۆساران
پەی تۆ دەروونم پۆڕ نێش وخارەن
سەد کۆ چوون شاهۆ غەم وەنەم بارەن
پەی تۆ خەم گەڵای جوانیم بەردەن
پەی تۆ وەهارم، خەزانش کەردەن
پەی تۆ وێم کەردەن دەیری و دێوانە
پەی تۆ پابەندم جە مەینەتخانە
پەی تۆ کێشانم جەور ئەغیاران
تیر تانەی تاڵ، نائەهلیی یاران
من پەی تۆ مەشۆ وە ئەفڵاک ناڵەم
تۆ ساز شادیت بەرزەن نە ئاڵەم
من دایم پەی تۆ هەر هام نە زاری
تۆ شەوان پەی وێت وە عەیش مەویاری
من بادەی حەسرەت هیجرانت وەردم
جەفات پێ من بێ، سەفا پێ مەردم
تا کێ من جەلات ببوون ڕەنجەرۆ
ئای جە کەم شەرتی و بێوەفایی تۆ
تا واچی بەدحاڵ تەڵخەن ژیانم
بیناییم بۆ دەس وەر دە جە گیانم
هەراسم سەندەن جە گیر و گازت
نمەبۆ حاسڵ، جە لام نیازت
جەی وەر کێ بییەن یار دڵدارت
دیسان هەر ئەوەن شەفای ئازارت
خەدەنگ غەمزەی کام مەڕوو بەردت
هەم بشۆ وە لاش پێ دەوای دەردت
جە یانەی خاڵ ئێمەت چە کارەن
دنیا پەی تۆ گشت مینا بازاڕەن
ئەو هەرکۆ، بدیۆ سازت پڕ سۆزەن
دایم نە دەوران، جەژنت پیرۆزەن
من کە خۆ جەژنم، جەژنانم خارەن
سەفای نەورۆزم، چوون ژار مارەن
ئەرێ بێ مروەت، بێ ئەندێش جە تیر
ئەرێ بێ باوەڕ، جە خودا و پیر
تاکێ حەرفی تاڵ مەدەری نە ڕوۆم
کێ زانووش نیان وە بان زانووم
تاکێ مەکەریم وە چەشتەی ماران
وە پووڵ سیای ناڕەوای شاران
قیبلەم حەیفت کەرد جە من ویەردی
خەیاڵێ وەی تەور نە دڵ ئاوەردی
ڕۆیە سەد بەدیم وە دڵ مەشماری
مەبۆ یەک نیکیم وە چەم بداری
وێم ئەر ناخاسم دەروونم خاسەن
دڵ جە بارەگەت ساحێب ئیخڵاسەن
مەبۆ نەواچی وەفا و بەینش کۆن
ڕۆشنیی دنیام، پێ وجوود تۆن
بەڵام بۆ وە عەشق بینایی بان سەر
جە ئەسپ مەتڵەب لادێ پیادە بەر
ئەو ئەسپە چەند کەس هەوادان بەوار
چەند سەر وە مەیدان کەردەن نگوونسار
چەند ئوستاد عیلم کەردەن وە ناشی
چەند وەزنش کەردەن وە پووش کاشی
من جە عومر وێم جەی دونیای فانی
پام نەنیان وە بان، ڕاگەی نادانی
چەتر نامووسم، جە سەر ئەفراشتەن
پەردەی عیسمەتم، هەر نگا داشتەن
بەرز مەکەر جە لام، سەدای نام و نەنگ
شیشەی مەعسوومیم مەدەر وە ڕوی سەنگ
نە خودا بەردار، نە بەندە ڕازی
نە فتوای شەرعەن نە حوکم قازی
فدات بام پێ چیش پەشیمانیت بەرد
چەن سەوگەنت وەرد چەن جارعەهدت کەرد
ئەر ببۆ جە لات، ساتێ وە ساڵێ
وە بێ ڕەزای من، نەکەی خەیاڵێ
ئیسە یە چێشەن، ئەی ڕای بێوادە
ئی خەسم خەیاڵی عەزم و ئیرادە
ئەگەر بزانۆ، جێم مەبی دڵگیر،
ئەگەر نارین، وە گەر زەمهەریر
دۆزەخ پەڕێ تۆ، مەکەم ئەختیار
تا عاجز نەبۆ، یاری وەفادار
نەک واچی دەمباز قەوڵش بەتاڵەن
قەسەم هەر بەو فەرد ئاگای کول حاڵەن
نە ساحێب باخم، نە ساحێب میوە
بەخشەش، بنۆشەش، بنێشش پێوە
ئەر باخەن ئەر موڵک ئەر گەنجەن ئەر ماڵ
دەخڵش هەر بە تۆن دارای کەمەر لاڵ
خاترت جەم بۆ، دڵ مەدەر وە دڵ
پەی تۆ ڕازیان ئی باغچەی پڕ گوڵ
بێ تاقەت مەبە، شای خوسرەو مەقام
بە وەسڵ شیرین، مەیاوی بە کام
ئیسە نە جای دەس، نە وادەی کارەن
نە یاگەی تەدبیر هانا و هاوارەن
پام هانە پاوەند، دوو شاخ زاڵم
مەشیا خۆ تۆ خاس، زانات بە حاڵم
تەوق سەد مەنیم شییەن نە گەردەن
سەرتا پای باڵام، ئاغشتەی دەردەن
بەڵکوم سەبەب ساز موشکڵ گوشاد کەر
پادشای شاهان، دەهەندەی داوەر
یەد قودرەتش، جە هانامەوە
خەڵاس کەرۆ پام، جە پای دامەوە
ئاسان ببۆ کار زەحمەت وەردەمان
نەدریۆ وە باد، ڕەنج بەردەمان
یا ڕەجای شەخسێ یا وە تدبیرێ
بگێرین وە دەس، دامانی پیرێ
غەرەز وە هەر نەوع کارێ بسازین
من و تۆ جە بەین من و تۆ نازین
ئەوسا وەشەن عەیش هەر شەو تا سەحەر
خودا خوشنوود بۆ، بەندە بێ خەتەر
وەرنە خۆ لەیلت، ئارامش نییەن
سیوای تۆ پەی کێ ڕسوای عام بییەن