فەڵەک وە بەختم
کلام مستورە در فوت مرحوم سلطان خانم
لە کتێبی:
دیوانی مەستوورە
بەرهەمی:
مەستوورە (1804-1848)
8 خولەک
2561 بینین
فەڵەک وە بەختم ...
دیسان نەردی بەد شانای وە بەختم
ئاوەردی وە سۆز زامانی سەختم
گوڵگوڵی کەردی جە هووناو ڕەختم
جە تەبەق سیا بەختانم زانای
دیسان مەرگی نەو پەنەم نمانای
وە کۆگای شادیم هەرەس ئاوەردی
مەتاعی عەیشم وە تاراج بەردی
نمەک وە زامان وەرینم پاشای
زامی خەسرەوم جە نەو خەراشای
چەنگ وستی نە تۆی زامی کۆنە و نۆ
زامی والیدم ئاوەردی وە سۆ
جە هووناوی دڵ کەردی غەڵتانم
نمانای پەنەم مەرگی سوڵتانم
فەڵەک، تۆ چو من خاتر حەزین بای
سەرنگوون و خوار، خەستەی غەمگین بای
دایم جامی تۆ مەملوو جە زەهر بۆ
خوداوەند جە -دەقی نائاشکرا هەر وە قەهر بۆ
یە چە نەردێ بی وە تاڵەم شانای؟
یە چە دەردێ بی پەنەم نمانای؟
یە چە لاهێز بی ئاوەردی پێمدا؟
یە چە خارێ بی کاشتی نە ڕێمدا؟
یە چە داخێ بی نمانای بە من؟
نەخلی دڵوەشیم چۆن کەندی جە بن؟
جە چاوان کۆر بام، بیناییم بۆ کەم
مەرگی سوڵتانم چەنی دی وە چەم
گەردوون، تۆ کارت مەر هەر ستەمەن
وەفا و شەرت و بەین جە لای تۆ کەمەن
وە نەوجوانان -چەرخ جەفاکار-
مەنۆشی سەهبای ئەجەل وە ناچار
جە تەخت و جە بەخت مەکەریش بێ بەر
عەیش و شادی -دەقی نائاشکرا نەمازی تاسەر
نە هەر جا شۆخێ شیرین ئەندامێ
سنەوبەر قامەت زێبا خەرامێ
فەیرۆزە خاڵان خوتەن سیاهێ
لەیل سیم ئەندام ئاهوو نیگاهێ
ڕەند دڵکەشێ، شۆخێ، شەهبازێ
سەراپا بێ عەیب ئالوودەی نازێ
نیشتە بۆ بە شاد نە تەختی شادی
مەسروور و مەشعووف خاتر ئازادی
تۆ بە دەسی جەور -چەرخی پڕ ستەم-
بیساتی عومرش مەدەری وە هەم
مەسۆچی دڵەی یارانش جە دەرد
سفتەی سیاشان مەدەری وە گەرد
خوسووسەن شادیی دڵەی خەستەی من
مەڵهەمی زامان پەترۆ بەستەی من
باشی خانمان ئەردەڵان ماوا
هەمشیرەی دڵبەند شای خەسرەوئاواناوی تایبەت
یادگار مەندەی والییانی پێش
مەسرووری دڵەی بێگانە و هەم خوێش
گوڵبونی گوڵزار دەورەی مەعالی
خورشیدی سپیهر، والی بن والی
کانی فەهم و عەقڵ، شای چەم سیاوان
والیزادەی ڕەند، نازاری باوان
فیدای نامش بام سوڵتانی ئافاق
جە هەم قەتاران بە نێکی بێ تاق
سپیهری بێ شۆن دوونی شووم چارە
جە تەخت و دەوڵەت کەردش ئاوارە
وە تاڵان بەردی عەمر و دەماغش
وە بێ ناز هێشتی قەسر و ئوتاغش
جەمعێ جە داخش کەردی خۆن جگەر
تیفڵی عەزیزش وستی بێ مادەر
کەنیزان بێ ناز، غوڵامان زارەن
عەمەلە و ئەتباع جگەر ئەفگارەن
دڵەی ئەحبابش مەملوو جە هوونەن
یاران گشت زەبوون زار و زەبوونەن
فێشتر ئی غەمگین جە شادی دوورە
ئی غەمزەدەی زار خەستەی مەهجوورە
قەسەم بە حەقفی عیزەتی عەزیم
بەو عەهد و پەیمان سوحبەتی قەدیم
بەو وەفا و ئیقرار چەنی من بەستی
بەی مەرگی بێ وەخت بێ --دەقی نائاشکرا خەستی
بەو پێشانی ساف چون ماهت قەسەم
بەو جەرگی خەستەی تەباهت قەسەم
بەو دەستەی زوڵفان عەنبەر بۆت قەسەم
بەو سینەی سیمین دوو لیمۆت قەسەم
بەو دورجی مەملووی مرواریت قەسەم
بەی زامی ناسۆر دیاریت قەسەم
بە گیانی شیرین عەزیزت قەسەم
بەو ڕێزەی ڕازان لەبڕێزت قەسەم
بە ناکامیی کام خەسرەوم قەسەم
وە دەیجووری ڕۆژ چون شەوم قەسەم
قەسەم بە ئیعجاز شاهی مەردانەن
دەردی تۆم سەرمەشق گردین دەردانەن
ناستت سەر بەروون من بەی دەردەوە
زەخمی خەسرەوت تازە کەردەوە
جەو دەمدا خەبەر مەرگت یاوا پێم
کەردم بێ گەزاف قەسدی گیانی وێم
یانەی سەبووریم یەکسەر خەراوەن
ئەسرینی چاوم ماچی سێڵاوەن
بۆی کزەی کەواو نە جەرگم مەیۆ
دوودی سیای نەفت نە بەرگم مەیۆ
ئارام و قەرار بەرشی جە دەستم
جە خاکی غەمان -بەگیانت- پەستم
فێشتر جەو بۆنە دەروون زووخاڵم
کەفت وە ڕۆی مەحشەر چەنیت ویساڵم
خۆم بام بە سەرگەرد نوختەی گوفتارت
مەر بە قیامەت وینوو دیدارت
ئیسە جوز زاری دەستەڵات چێشەن؟
ئەر دۆست و ئەر یار، ئەر قەوم و خوێشەن
خدێم هەر ئێدەن خۆم فیدای گیانت
فیدای ئەو لەنجەی لاوە دیانت
زووخاو جە زامان دەروون مەوەروون
بەی جۆرە نامت هێمان ماوەروون
ماچوون: بینایی چاوانم سوڵتان
زوبدەی نازاران باوانم سوڵتان
کام نەیاوای دەهر تەن خەستەم سوڵتان
جە دەردی کاری نەڕەستەم سوڵتان
مەحبووبی بێ عەیب گوزیدەم سوڵتان
خەیر جە عومر و گیان نەدیدەم سوڵتان
خواهەری با شەرت گوزیدەم سوڵتان
موونیسم هامڕاز هەر شەوم سوڵتان
خانمم، شاهم، سەروەرم سوڵتان
عەزیزم، کەسم، دڵبەرم سوڵتان
عەزیزی دڵبەند برادەر سوڵتان
بێ بابۆ غەمخوار بێ مادەر سوڵتان
گەوهەری دەریای شەوکەتم سوڵتان
ماهی ئاسمان حیشمەتم سوڵتان
شادی و زەوقی دڵ سەد پارەم سوڵتان
بێ بەهرە جە عومر شووم چارەم سوڵتان
فەڵەک نە بەختت کەیدێ نمانان
مەبۆ بواچۆن بە داستانان
کۆر بام پەرێ عومر ناتەمامی تۆ
شادیی دوشمنان شادکامی تۆ
جە زوان لاڵ بام پەی نەوجوانیت
فیدای ئەو دیدەی چون سولەیمانیت
فیدای فەرزەندان بێ مادەرت بام
فیدای دۆستان خوون جگەرت بام
فیدای ئەو ڕێزەی مەودای جەرگت بام
فیدای خامۆشیی بادەی مەرگت بام
فیدای جوانیی ناتەمامت بام
سوڵتانم، کەسم، فیدای نامت بام
فیدای حەسرەتان وە خاک بەردەت بام
فیدای زەهری نێش کاری کەردەت بام
فیدای ئەو ڕازان چون ڕێزەی قەندت
فیدای عەنبەرین گێسووی کەمەندت
کەسم، بە سەرگەرد یانەی خاڵیت بام
فیدای شەرتی خاس چەنی والیت بام
فیدات بام عەزیز گرامی نەسەب
«عیزەت نیسا» گیان، وە سوڵتان لەقەب
خۆم بام بە قوربان لەقەب و نامت
پشتانەن وە خاک باڵای نەمامت
حەقا حەق کەسم بە خاڵی ئاڵات
وەفا ڕەختێوەن بڕیان وە باڵات
پەی چی قەتعی عومر عەزیزت کەردی؟
شەرتی وێت چەنی خەسرەو سەربەردی؟
ناستت بێ دڵسۆز نەو جای تەنگەدا
نەو ماوای دەیجوور سیاسەنگەدا
وێت کەرد وە موونیس ناڵین و ئاهش
جە ڕاگەی نەجەف بیت وە هەمڕاهش
جەی سەفەر سەخت بیت وە قەرینش
فاریغ بیت جە دەرد وەسواسەی وینش
ئەمجار جە ڕازان کۆنە و هەم نۆتان
بواچان هەردوو جە لای بابۆتان
شکوەی ناکامیش بوەردی وە لاش
پەی جوانیتان دڵش بۆ خەراش
بواچان: ئێمە بەرگوزیدەی تۆین
هەردوو فەرزەندان پەسەندیدەی تۆین
هەردوو عەزیزان جگەر خەستەی تۆین
هەردوو نازاران جگەر بەستەی تۆین
دیسان فیدات بم شەهبازی خۆش خۆ
منیچ پەرێ تۆ هەر مەواچوون: ڕۆ
هاوارم جە مەکر گەردوونی بێ شۆ
پەی خەسرەوم داد، پەی سوڵتانم ڕۆ
سەد فسووس جە کەید چەرخی بێ بونیاد
پەی خەسرەوم ڕۆ، پەی سوڵتانم داد
کافر چون ئێوە ببۆ ناموراد
پەی خەسرەوم ڕۆ، پەی سوڵتانم داد
ئەفغان جە حیلەی سپیهری بەدخۆ
پەی خەسرەوم داد، پەی سوڵتانم ڕۆ
سوڵتان نازار بەرگوزیدەم ڕۆ
شادیی خاترم نووری دیدەم ڕۆ
دڵسۆزی دڵبەند هەم دڵبەرم ڕۆ
جای ڕاز و نیاز هەم غەمخۆرم ڕۆ
نەوباوەی گوڵشەن ئەردەڵانم ڕۆ
تەن خەستەی ناکام نەوجوانم ڕۆ
نە گێجاوی مەرگ تەن غەڵتانم ڕۆ
هاونامی بەختم هەی سوڵتانم ڕۆ
فیدات بام قەسەم بە بەرزیی باڵات
بەو شێوەی شیرین بەو خاڵی ئاڵات
تا باقیی عومر هەر بواچوون: ڕۆ
خاڵی نمەبۆ دڵ جە غوسسەی تۆ
سوڵتان، سەوگەندم بە دانای داوەر
جە دنیا و عوقبا هەر ئەوەن یاوەر
شەرتەن تا گیانم نە تەن باقی بۆ
وەفای تۆ مەیم، مەیلت ساقی بۆ
تا وادەی مەمات ڕۆی ڕەستاخیز بۆ
مەبۆ مەستوورەناسناوی ئەدەبی کەمتەر کەنیز بۆ
نەشکنۆ پەیمان عەهدی وەرینت
زاریش بۆ پەرێ دیدار و دینت
تاکە نەوانان بە نەفخی سووردا
شەرتەن هەر نامت باوەروون دەمدا
پەرێ ناکامیت بێقەراریم بۆ
وە جەرگی پارەت شین و زاریم بۆ
نامەی مشک ئالوود کلک مشکینت
یادگارەن پەی یاری غەمگینت
ئەو دەستە گێسووی مشکی تاتاریت
وێت بەستی پەرێم پەی یادگاریت
مەبۆ تا ئەو ڕۆ گیانم نە تەن بۆ
مەڵهەمی زامان خەستە و شکەن بۆ
ئارۆ دڵ ماچوون: یاڕەب مەرگم بۆ
منیچ وێنەی تۆ لەتلەت جەرگم بۆ
یا شا وە چاوم نەشۆ خاوی شەو
ببوون وە پابۆس بە دەوانی دەو
وەرنە من جە کۆ مەرگی تۆ جە کۆ؟
لەولاوی هوونین جەرگی تۆ جە کۆ؟
باقی خۆم سەرگەرد نەوجوانیت بام
عەزیزم، کەسم، بە قوربانیت بام