رفتن خسرو به قصر شیرین و در بستن به روی خسرو
لە کتێبی:
شیرین و خوسرەو
بەرهەمی:
خانای قوبادی (1704-1778)
9 خولەک
451 بینین
سەرو سیا پۆش خامەی عەبیرین
بەی تەور کەرد ئینشای خوسرەو و شیرین
وەختێ کە خوسرەو شا فەڕڕوخ مەقام
یاوا بە نەزدیک قەسر دلارام
یەک فرسەختی دوور جە قەسر جام ڕێز
پەیاپەی دەرلاد نە پشت شەودێز
چون شەو بە تەقدیر ئوستای باڵا دەست
پەڕەند موشکی نە ڕووی جیهان بەست
جەودما شیددەت زمستان سەرد
گێج بادەوەش نە گەردوون مویەرد
مدراخشا جە دوور سەرمای پڕ جە زۆر
سەراوان جە یەخ چون جام بلوور
فەڕڕاشان نە جەخت چون چەرخ گەردوون
کەردشان وە پا خەیمەی زەڕ ستوون
بە «حسب الفرمان» ئەو شای جەم شکۆ
چەند خەروار چۆی عوود چەنی سەندەل چۆ
چەند بار نافەی موشک دار چینی و عەنبەر
کۆکەردن جە حەد حیساب زیاتەر
بە جای هێمە وشک پەرێ شەهریار
سۆچیا تا وەخت سوب بی ئاشکار
ئەو شەو جە بۆی موشک عوود فوماری
سەحرا مبێزا نافەی تاتاری
هەرچەند جە هەوا کافوور مڕێزا
بۆی بخوور نە چەتر شاهیش مبێزا
بە ڕاحەت تا سوبح خوسرەو دارا
وێنەی سکەندەر ئەو شەو ویارا
چون خورشید وێنەی لاڵ بەدەخشان
سیمای سیم سوبح سادق کەرد ڕەخشان
خوسرەو وێش وە ڕەخت خوسرەوی پۆشا
جامێ جە بادەی یاقووتی نۆشا
وەختێ ئەو بادەی تەڵخی نۆش ئاوەرد
تەبعش تەقازای شەهد شیرین کەرد
نە پشت شەبدێز بە جەخت بی سوار
سەرمەست و بێهۆش جە بادەی گوڵنار
چەنی چەند غوڵام زوڵف بۆ عەبیرین
ڕووش کەرد مەستانە بە قەسر شیرین
حەرەم سەرایان نەرگس بۆی نەوخێز
ڕاز شەربەت ئامێز، لەب تەبەرزەد بێز
عەرز کەردن خوسرەو چەنی چەند غوڵام
ها یاوا وە پای قەسر دڵ ئارام
شیرین ئێد شنەفت فرێ کەرد ئەندێش
جە عەرز و سیرەت نام و نەنگ وێش
واتش بەستشان قاپیی ئەو دڵبەر
قایم تەر جە سەد ساختەی ئەسکەندەر
فەرماش تا بە قەسر یەک مەیدان دوورتەر
پەرێ پایەنداز شای دارا ئەفسەر
جە لوولەی زەڕبەفت زەمین تەڵای
جە ئەبرۆی مەخمەڵ خارا و خەتای
جە پارچەی سنجاب مەنشوور بە کەرەس
جە دێبای ئەڵوان، جە کیمخوای ئەتڵەس
وستشان فەرشێ شاهانە دەستوور
کەردشان جە موشک، جە عەنبەر بخوور
چەند سینی جە سیم جە ئەشرەفی پەڕ
چەند خوان ئەڵوان لەبالەب جە زەڕ
موهەییا کەردن بە دیدە و بە دڵ
پەی شاباش ئەو شەهەنشای قابڵ
وێش وێنەی خورشید پڕ شەوق ئەنوار
شی نیشت وە باڵای قەسر زەڕ نیگار
هۆردا پەردەیێ وێنەی شەمع شەو
دوو چەم کەرد بە چار پەی سەیر خوسرەو
هەروەختێ زانا گەردێ هۆرێزا
ئەو گەرد تووتیای هیندی مبێزا
جە گەرد بەراما سەوڵ نەوخێزێ
سەوزەی خەت بۆ موشک خەتای بێزێ
قورس ڕوخسارش وێنەی گڕەی نوور
مدرەخشا چون شەمع تەجەللای کوێ توور
چون خۆر فرۆزان نە فەرقش ئەفسەر
موکەللەل جە دوڕ یاقووت و گەوهەر
دەستێ جە نەرگس گرتەبێ بە دەست
جەو دەستەی نەرگس هەر دوو نەرگس مەست
جە غوروور عەشق، جە مەستی تاو تاو
ماما وە ڕووشدا عەرەق چو گوڵاو
خاسەی غوڵامان کەمەر شیشەی زەڕ
خەت نە دەور حوسن وێنەی موشک تەڕ
ئەوان هەم بە عەین سیای مەستەوە
هەر یەک یەک دەستەی گوڵ بە دەستەوە
وەختێ شیرین دی خوسرەو بەو دەستوور
گڕ کەفت نە جەرگش چون گڕەی تەنوور
جە نەشئەی شەراب شەوقش بی سەرمەست
ڕۆح و ئیمانش یەکسەر شی جە دەست
دەمێ مەدهۆش بی بە دیدەی نمناک
چون مۆرەی ڕەمماڵ غەڵتیا نە خاک
ئاخر کە جەو خاو مەستی بی بێدار
حەیران مەند چون نەخش ڕووی سەفح دیوار
وات: هیچکەس نییەن ببۆ غەمخوارم
نمەز چۆن مبۆ عیلاج کارم؟!
کۆن دانشمەندێ پڕ عەقڵ هۆشیار
بوازۆ عوزرم جە لای شەهریار
جەی سەبەب کەردش سەوڵ خاتر تەڕ
جە لالەی ئەسرین جام نەرگس پەڕ
وات بە دڵ ئەر شا بکەرۆن تەکلیف
باوەرۆ بەی قەسر قەدەم بە تەشریف
جە لای خاتوونان پاکیزەی پاک دین
مبوو بە سەرژان بێ شک بە یەقین
پەس مەبۆ کارێ بکەرووم پەی وێم
دوشمن باوەران شادکامی پێم
ئێد مکەرد خەیاڵ، جە ناگا خوسرەو
یاوا بە قاپیی «قوللەی» قەسر ئەو
حاجیبان سوجدەی پای شەودێز بەردن
سەد مەن زەڕ وە سەنگ زەڕ وەشان کەردن
پەروێز جەم قەدر دانای دڵ فرۆز
نیگا کەرد چون باز پەی شکار بە سۆز
دیش قاپیی قوللەی قەسر زەڕ نیگار
بە قوفڵ فۆلاد کەردەن ئیستیوار
جڵەو هۆرکێشا، چۆگە خجڵ مەند
پەرساش کە شیرین پەی چێش قاپی ژەند؟
بەدی چێش دیەن جە ئێمە شیرین
بەی تەور لێم بەستەن قاپیی عەبیرین
ئاخر ئەو بێ ڕام چێشش مەنزوورەن
یە خۆ جە ڕەویەی بزورگی دوورەن
تەڵەب کەرد شەخسێ دانای دانشوەر
وات: شۆ بە پای تەخت شیرین دڵبەر
واچە بەو پڕ خیشم غەزەب خدێ و خوو
بە سوار مدران شای دارا شکۆ
فەرمانت کە قوفڵ قاپی کریان سەخت
مورەخخەز مبۆ بەیۆ وە پای تەخت
یام خۆ هەر بەی تەور ئامان جە ڕاوە
ڕای وێش بگێرۆ هەی بە دماوە
بەڵێ مزانۆ یە خەیلێ کەستەن
قاپی جە میهمان هیچکەس نەبەستەن
با ڕەزا نەبۆ ئەوەند بە خواریم
شەرمێ بکەرۆ جە شەهریاریم
نە من پادشای فەڕڕوخ نەژادم
نەوەی نەوشیروان پڕ عەدڵ و دادم؟!
حوکمم ڕەوانتەر جە قەزیەی قەزان
یەند بە خەفەتم ئەو پەی چێش ڕەزان؟
نییەن تەقسیرم بە وێش مزانۆ
عەیبەن یەند خواری بە من منمانۆ
واچە چ مومکین بشوو بە ڕاوە
یا بویاروو زەوق بە ڕووی دنیاوە
تا کە نەوینوون بەژن باڵای ئەو
شاد نەبوون بە دین خاڵ ئاڵای ئەو
ئەر زەرووشەن ڕاهی بۆ پەروێز
با جە باڵای ئەی قەسر جام ڕێز
ساتێ سەیر کەروون باڵای نەوخێزش
دوو دیدەی قەتران ئاهووی بەڕ بێزش
هەرچی کە شا وات تەمام سەرانسەر
شنەفتش شیرین زامش بی خەتەر
وات بە کەنیزێ نادیرەی ئافاق
فڵانە کوشکێ پڕ نەقش شەش تاق
تەمام بە تەعجیل گوڵاو پاشی کەر
پڕ جە موشک و عوود عەبیر و عەنبەر
دە مەجمەر تەڵای دانە بەند ساف
چەنی چەند عوود سۆز سیم پڕ شەفاف
ببەر پەرێ شای سکەندەر ئەفسەر
تا جە عەترشان جاش بۆ موعەتتەر
ڕەنگین کەر بە فەرش ئەو شەش تاق بەرز
کورسیی شەش پایەی تاوسیی خۆش تەرز
ببەر هەم پەی شای گەردوون ئیحتیشام
سوجدەی تەختش بەر، واچە فیدات بام
کەنیزت جە بام قەسر زەڕ نیگار
بە جیوار جانیب شای فەڕڕوخ شیعار
میهمان ئێمەن ئەو بە بێ تەکلیف
بە هەر کۆ ماچیم ببەرۆ تەشریف
هەم کەنیز وێش بە سەڕ عیزز و ناز
بە بیسات پۆشیش بکەرۆ مومتاز
ئەو کەنیز شۆخ نادیرەی ئەییام
«حسب الامرعەرەبی» ئەو شۆخ دڵ ئارام
ئەسباب ئەو کۆشک بەو تەرز تەمام کەرد
عەرز وە لای جەناب شای جەمشید جا بەرد
وات سوپەهـ سالار نازک نەوهاڵان
بەی تەور کەردەن ئەمر شای کەمەر لاڵان
ببەرۆ تەشریف بەو تاق دێرین
تا بەیۆ شاد بۆ بە دینش شیرین
شا با «حسب الامرعەرەبی» شیرین دڵبەر
قەدەم بەرد بەو کۆشک ئاڵای بۆ عەنبەر
وەر جە وێش ئەو شۆخ زەریف مەهوەش
چەند دانە یاقووت گەوهەر پەی پێشکەش
چەنی چەند مینای بلوور بێ گەرد
گشت پڕ جە شەراب چون یاقووت زەرد
چاشنی گیرێ ڕەخشان چون ئافتاب
تێشدا موهەییا شەراب جوللاب
کیاست بە سەرکار شای دارا ئەنداز
بە چەند ئیحتیرام، بە چەند عیزز و ناز
جەو دما خێزا چون خەرمان گەنج
وێش ئارایش کەرد بە سەد لار و لەنج
قامەتش زەڕ بەفت بە ڕەخت گوڵ بێز
ڕازنا چون شاخ شمشاد نەوخێز
بەست نە ڕووی ئافتاب نیقاب زەڕ تار
جە دێبای سەقڵاب نارنجی و گوڵنار
حەڵقە کەرد چون حەی زوڵف عەنبەر بۆ
وستش بە پێڵدا زوڵف چەنی گێسوو
زەڕڕین سەر ئاغووج ئاموودەی گەوهەر
بە ڕەسم چینی چون ڕۆمی میغفەر
جە سندووقچەی سیم بەر ئاوەرد وە بەر
نیا بە چەند ناز ئەو نە فەرق سەر
شەش لوولەی یاقووت تیە نیشان لاڵ
بەند کەرد بەشەو بەند زەڕ تار بووم ئاڵ
تەوقێ موکەممەل جە یاقووە زەرد
مێخ ڕێز جە دانەی زمڕوود بێ گەرد
کەردش نە گەردەن بە سەد غەمزە و ناز
پەخش کەرد بە وەردا ڕیشەش بە دڵواز
پەی قەزای پەروێز دڵ خەستەی ڕەنجوور
قەتران کەرد دیدەش بە سورمەی کۆی توور
پشت بەست بە دەسماڵ مەنسووج چینی
موتەڕڕەز بە نەخش ماوای موشکینی
جە گەرد عەبیر، جە ڕێزەی عەنبەر
سەرتاپای وێش کەد تەمام موعەتتەر
موعەتتەر جە موشک مێخەک نارنجێ
گرت بە دەستەوە خێزا بە قنجێ
بەراما نە قەسر چون ئاتەش پارە
خەرامان شۆخ شۆخ بە لەنجە و لارە
تەشریف بەرد وە لای شای دارا ئەنداز
چەنی چەند عیشوە و چەند گریشمە و ناز
بۆسا پای مەسەند شای دارا دەماخ
جەودما خێزا جەڵدێ بە گوستاخ
گۆشوارەی گەوهەر ڕەخشندەی شەم بێز
شەندش وە پای سم شەودێز پەروێز
سەد دانە یاقووت ڕوممانی گەوهەر
کەردش بە نیسار ئەو فەڕڕوخ ئەختەر
خوسرەو دیش شیرین شەکەر لەب بەی تەرز
کەرد میهرەبانی، دەماخش بی بەرز
نەکەرد ئیستیغنا ئەو گەردوون ئەفسەر
دەست بە سینەوە هۆرێزاش نە وەر
دەماخش نەگرت جە ڕوتبەی شاهی
زوبان گوشاد کەرد با عوزر خواهی
فەرماش جام جەمین، جەمین جام جەم
دەوڵەتت زیاد، سایەت نەبۆ کەم
بویەرۆ دایم نە ڕووی سەر زەمین
فەرقت جە پایەی ئەی چەرخ دێرین
ئافەرین! گشت تەور شاهانە پێتەن
بزورگی و بەخشش لایق بە وێتەن
گۆشوارەی گۆشت پڕ بی جە گەوهەر
مدرەوشا چون قورس خورشید خاوەر
پەرێ خوشنوودیی ئێمەی خاتر تەنگ
کەردت بە شاباش شەودێز شەو ڕەنگ
مەبلەغێ خەتیر هەم دانە و گەوهەر
کەردت بە نیسار ئەی بەندەی کەمتەر
بەڵێ شەکەر لەب ڕاست بواچە پێم
تەقسیرم چێش بی قاپی بەستی لێم
وێت وێنەی خورشید نە چەرخ ئەخزەر
وستی نە باڵای ئەی قەسر بێ دەر
ڕاستەن کە من شام، ڕاز ڕێزەی شەکەر
بەڵێ نیم جە تۆ هەرگیز زیاتەر
نیهایەت قاپی جە میهمان وێش
هیچکەس نەبەستەن نەشا نە دەروێش
جە لای هەرکەسێ ڕەوشەن گەوهەرەن
میهمان عەزیزەن، ئەر سەد کافرەن