beyt, bangewazî bilawênî jêr dewar
selam le gwêgrî behest û huner peristî bernamey tapo. le bernamey pêşûda geyştîne em cêgaye ke beyt yekemîn û bê têkeławîtrîn şêwey wêjeyî kurdîye. şêwey hîcayî betaybet bîst hîcayî ke legeł barî zimanî kurdîya baştir eguncê, le şêwey kurdîya pêşîneyekî le mêjîney heye, tenanet le beytîşa zorcar tûşî şêwey bîst hîcayî ebîn; bełam şêwey hîcayî beçeşnêkî serbexo paş şêwey beyt hatote naw wêjey kurdîyewe. wek le bernamey pêşûda basman kird, ełên ke deste şî’rêk leser pêstî ask nûsrawetewe, dozrawetewe. şî’reke basî hêrşî ’ereb eka bo ser xakî kurdistan û xapûrkiranî awayîyekanî kurdistan û kujanewey awirgakan; lam waye ke jyanî kurdewarî lew kateda negeyştote abûrî zewî kêłge û awayîş bew çeşne ke le şî’rekeda bas kirawe zor nebuwe. jyanî kurdewarî lew kateda jyanî jêr dewar û řeşmał buwe û êlatî kurd le hatuçoy germên û kwêstana bûn; her leber emeş buwe ke leşkirî îslam be zorî neytiwanîwe beseryana zał bê û şêwey jyanyan û biřway ayînî ewan bigořê ke mêhir peristî ya mîtra’îsim buwe ya eger zor pêşkewtûtir bûbê, geyştote yezdanperistî û ayînî zerdeştî. komełî kurdewarî ewkate leser jyanî ajełdarî damezrawe le jyanî ajełdarîya nakirê nûsrawey şî’rî bem heste komełayetîyewe hebûbê.
xawenî tarîxî guzîde nizîkey ḧewsed sał lêrewber basêkî ewto egêřêtewe û hêrşî ’eřeb û řûxandinî awirga û kuştarî êranîyekan bas eka.
babêynewe ser hełbestî ser pêsteke. mamosta ’ela’eddîn seccadî, ḧusên ḧuznî mukiryanî û çen kesî tir basî ew bełge şî’reye eken, bełam hîç kamyan nałên ke xoyan ew nûsraweyan beçawî xoyan dîwe; ewanîş her begwaye û ełên îşeke ebřinewe û hîşta kes neypirsîwe ey kwa em bełge hêjaye le kwêye û dest kam keseweye.
ḧusên ḧuznî ełê: «bazîl nîkîtîn le peřawe benirxekeya ke nawî «kurdekan»e basî em bełgeyey kirduwe.» min betewawî be terceme îngilîsîyekey em peřaweyeda geřam, basêkî ewtom ber çaw nekewt. bêguman eger wêjey kurdî le sedekanî seretay îslama geyştibayete em pile û payeye, tenya şwênewarêkî sê çwar dêřî lê becê nedema û ebû ême emřo zor pêste askî wehaman bedestewe bwaye ke şî’rî kurdî leser nûsrabê. nûsînî şecerenamey bê bayex bo kurd naygeyenête hîç kwê û zortir ebête hoy serlêşêwanî ew kesane ke lêkdaneweyekî zanistîyan bo hemû řûdaw û waq’eyekî komełayetî heye.
bekurtî bîbřimewe, lem řîze witareda namanewê eme biçespênîn ke kurd le zanistî îslamîya xawenî çi pile û payeyek buwe ya gwê nadeyne basêkî diro ya řastî wek dozranewey bełgeyekî mêjûyî taq û tenya bo wêjey kurdî. basî ême leser jyanî giştî xełke, nek hełkewtû û bilîmetî weha ke le řadey zanistî gelekeman beriztir bûnetewe. ême emanewê basî ew hunere bikeyn ya ew řûdawe û ew bare komełayetî û abûrîye bixeyne berçaw ke beçeşnê te’sîryan hebuwe le jyanî giştî kurdewarîya û taybetî komełî kurdin.
beyt bangewazî betewjimî jyanî komełî jêr dewarî kurde. beyt layengirî jyanî azad û xonebestineweye bekşitukałewe. beyt neway têkełayetî legeł siruşt û tebî’etî řazawey kurdistane. her wek le beytî «şêr û keł»da berçaw ekewê. lew beyteda beyt wêj be’aşkira layengirî xoy le şêr - ke nimûne û mezherî jyanî azade - der’ebřê û beser «keła»- ke ewîş benobey xoy mezherî jyanî nîştecêyî û abûrî kiştukał - załî eka.
hełbet ebê eme bizanîn ke gořanî jyan le ajełdarîyewe bo kiştukał le tewawî herêmekanî kurdistanda beřoj û se’at û serdemêkî dabřaw dyarîkiraw destî pê nekirduwe. ême tenanet natwanîn sedeyekî taybet hełbideyn û biłêyn lew sedeyeda jyanî jêr xêwet û dewar, jyanî germên û kwêstan çûnî xêłat gořawe bejyanî naw awayî û xêłat le koł kewtin û nîştecêbûn. leber eme naştiwanîn hunerî taybetî ew dû çeşne jyaneş le perjînî sedeyekî taybeta damezrênîn û emeye ke ême le jyanî kumełî ajełdarî kurda ebînîn ke şî’rî ’erûzî heye wihî seray emîre kurdekane û herweha eşbînîn ke le jyanî kiştukałî kurdewarîya beyt egutrê. bełam ne şî’rî ’erûzî ew kate û ne beytî serdemî abûrî kiştukał, ew hêz û twanayeyan nîye ke ebê byanbê. le řastîya şî’rî ’erûzî seray emîre kurdekan çeşnêk bepîrewe çûn û îstiqbale le gořanêk ke çînî têr û teselî ewkate bepêwîstî ezanî. şî’rî ’erûzî bê ewe bitwanê le nawî heway komeła bijî û le naw baẍçey henawî giştya biřwê le koşkî emîran û le gułdanî ser hêlanî xanûberey çen qatî ewana epşikiwê. bêguman ew gułe desnêje lew gułdane tengeda natwanê bexoya bê û çiro der bika û bonî xoşî behemû layeka biław katewe.
beytibêjî le serdemî zewî kêłgeşda xawenî barêkî ewtoye û ewîş natwanê behêz û peregir û pitew bê, çunke îtir lew serdemeda beyt nyazî giştî komełî nîştecê nîye çînî xwarewe bebeyt gutin le řastîya eyewê bigeřêtewe bo serdemî pêşû; ya lanî kem, yadî serdemî pêşû ke berengarî çînekan hênde zor nebû le derûnya zîndû katewe.
bem çeşne şî’rî ’erûzî serdemî ajełdarî ebê belalayî bo korpeyek ke hêşta le dayk nebuwe û şî’rî beytî katî abûrî kiştukał ebête giryan beser mirdûyeka ke îtir zîndû nabêtewe.
dîsanewe basekeman dirêjey ebê û le bernameyekî tira ke pêkewe ko’ebînewe, le ser lêkdanewekeman eřoyn. ta ew kate xwatan legeł.