zikir atfaq qirîş û cim’î az cimhur dir mixasimh binî haşim û binî mitilb û aḧwal ayn du tibqih dir şi’b abî talb û gizarş an
Li pirtûka:
Rewzetul Sefa
Berhema:
Mîrza Ebdilqadirê Paweyî (1850-1910)
14 Xulek
475 Dîtin
sa wextê esḧab çenî pêẍember
mesrûr bîn temam be ḧemze û ’umer
zemzemey tekbîr seḧabey guzîn
meşî pey semay çerx çarumîn
êslam řo ce řo her zyad mekerd
wêranan be dîn gişt abad mekerd
kuffar an be an daym kem mebî
bê dîn awarey řay ’edem mebî
sa çûn muşrêkan dûr ce ’eqayd
dîşan êslam gişt ha ne tezayd
nayrey ḧesed berz bî ce laşan
peř bî ce ẍerez gişt mudde’aşan
dîsan hem ce no meşweret kerdin
pey qetił ḧezret gişt sewgend werdin
yekser we hey’et mecmû’ey ẍalb
ta şîn ’erz kerdin we ebûtalb
watin ey serdar sipay hezare
muḧemmed we dest ême bispare
ta ke qetiłş keyn we bê mena û meyn
bełkem î nêza’ berşo ce mabeyn
çûn muxalêfet we berzî ew ko
wisten ne mabeyn dîn ême û to
ya ke muḧemmed pêman bispare
ya cey dima wêt we çem međare
biđye î gome ye çendê qûłen
ḧazir ber henî qetił û qitûłen
yeqîn ta zeban birazadey to
ce sebib me’bûd dade ême û to
negêło we şerit êxlas mendî xas
nimebo ce des ême ew xelas
ya bê behane muḧemmed biđer
ya xo perê ceng wêt amade ker
î çend kelîmey xişûnet amêz
watşan derdem kerdişan axêz
ce yaney talêb gişt berşîn we ber
pey qetił ḧezret bestişan kemer
ta ebûtalb ḧezret tełeb kerd
watiş ey ferzend ferd bê ham ferd
waqê’ey qureyş gişt we mufessel
beyan kerd perêş bê sehu û xelel
zeban kotaker ce kîne kêşan
ce te’in û ce le’in me’bûd êşan
metłeb her tonî ey nûr dîdem
xofim her ce ton ey berguzîdem
nek ḧewadêsê řû do naẍafił
daẍiş ta meḧşer bimano ne dił
mebada naga furset baweran
yaney min we merg to wêran keran
ḧezret we xeyał sewday pak wêş
we nazkî dił şerefnak wêş
nek ebûtalb ferîb werde bo
des ce ḧêmayet kota kerde bo
fermawa ey ’em ḧerfê waçûn pêt
ta xas ḧałî bay me’lûm bibo lêt
min her çîm waten ya her çîm kerden
fermûdey xuđam we ca awerden
wate û kirdarim kerdey min nyen
gişt her be ferman êlahî byen
er to xofit hen ce tîr û tane
meylit ha ce lay xwêş û bêgane
ya xo her teşer eqwam berdenî
terk ḧêmayet ême kerdenî
man’ nimebûn hergêz cey kare
canbidarî min metrûk biđare
er canbidarîm mekey çûn caran
yek şerit yek zeban yek dił çûn yaran
’eybê nedaro nûr ’ela nûr
ba aşkara bo nezdîk ta we dûr
werne ḧêmayet ferd lamekan
dehnidey meded sipay hefit asman
pey min kafîyen beyo ce serda
daym ḧazren ha ce nezerda
êđ wat û xêza der dem teşrîf berd
ebûtalb mat meclês batił kerd
hem ebûtalb nadim bî we dił
xeylê cey ḧedîs dêqqet kerd ḧasił
baz be delalet me’zeret wana
ce sedir meclês ḧezret nişana
wat ferzend be xuđa tom menzûrenî
be her muhêmmê ke me’mûrenî
sabit qedem ber henî cey kare
teblîẍ dînit meḧkem biđare
ta min zênde bam xof meker ce kes
duşmen nimeboş kes we to desřes
meşẍûł ber daym çenî emir wêt
ta «yewm almematErebî» serim ha ne řêt
ḧezret êtmînan ce ew ḧasił kerd
pena berd we zat tak tenyay ferd
des kerd we teblîẍ ḧukim řêsalet
kuffar hem we dîn êslam kerd de’wet
muşrêkan dîşan perê pêẍember
ebûtalb wêş kerden we esper
kota’îş nyen ce řê’ayetiş
daym meşẍûłen we ḧêmayetiş
ehil kufir û kîn giroy şeqawet
sazan hem ce no bînay ’edawet
ta ce řûy eflak bimano encim
duşmen ban çenî gişt benî haşim
pare pare ken merkeb û řakêb
xisûs nebîrey «’ibdalimtilb»
sewgend we hubel, e’zem werdişan
pey qetił ḧezret êqrar kerdişan
’ehd nameyê nwîsan yekser
perê ’edawet qewm pêẍember
çil kes senadîd řu’esay qureyş
cadaran dewr kedxuday qureyş
muhir wesîqey qati’ kerdişan
dersat we ke’bey şerîf berdişan
ce seqif gunbed baregay ḧerem
pey řozgaran kerdişan meḧkem
ta ebûtalb zana î xeber
benî haşmî tełeb kerd yekser
«binî mitilbErebî», haşmî yekser
çi musłiman û çi giroy kafer
nêda kerdişan derdem gişt yawa
gişt ser we pagey pay ḧezret sawa
ta cem’îyetê ferahem awerd
ḧezret û esḧab we toy şe’b berd
sîway bûleheb nama çenêşan
gişt be êtêfaq tayfey wêşan
gişt perê ḧezret we can nêsarî
kemer bestişan pey xidmetkarî
cew teref muşrêk tayfey ẍeddar
qewm tîre dił kîne coy eşrar
qerar da yekser geda ta mun’im
yek def’e çenî nebîrey haşim
ne mewaslet ne munakḧet
ne mubay’et ne muḧafzet
nekeran henî ta «yum alimḧişirErebî»
bikoşan perê qetił pêẍember
ce no des kerdin we herze bazî
we te’in û cêdal we tîr’endazî
ebûtalb xof ne dił awerdiş
qapî ew şe’b ustiwar kerdiş
her esḧabeyê meşî we bîrûn
azarş međan we bê çend û çûn
’ersey serzemîn teng kerdin lêşan
řay kûçe û bazar yekser biřîşan
zumrey ehil beyt esḧabey kêram
meḧbûs û meḧzûn seḧer ta we şam
tał bî zêndegî řay ewqatşan
qeti’ bî xerîd me’kûlatşan
şem’ şadîşan yekser bî xamoş
biřya ce laşan pay erzaq firoş
mer ce an ḧec ke’bey mu’ezzem
maman we bîrûn yaran gişt we hem
sewdager menîşt we řagey ḧucac
her kam cins wêş mekerdiş heřac
ẍelîzay muşrêk, ebûcehil kîn
nesir bin ḧars gumřay sehmigîn
’as bin wayl, ’etebey bê dîn
her çwar new ca gêrtebên kemîn
er seḧabeyê mezłûm we naçar
cinsê mesendiş we endek dînar
her çwar çûn seg ḧemłe mewerdin
behay ew cinse giran mekerdin
ta ke ew esḧab mesîḧa nefes
me’yûs û meḧrûm megêła we pes
gişt ce muşrêkan perhîz mekerdin
ta teşrîf we toy şe’b meberdin
welîd pelîd gumřay bed endêş
çenî ebûcehil jar ’eqreb nêş
her dû ce neberd merd naxar bîn
hem her dû şeytan ehil kuffar bîn
fêşter ce qureyş ḧesed meberdin
daym mezłûman azar mekerdin
çûn ebûtalb danay xêredmend
dîş řagey êslam yekser şî we bend
şimşêr mêsrî kerd we ḧemaył
ladê ce ḧezret nimebî ẍafił
şew gerdiş mekerd ne dewr yaneş
we řo ser menya we pay astaneş
satê nimekerd ḧezret feramoş
dîk derûnş ce xem međa coş
her ce nimay şam ta ke nîmeşew
ḧezret ne cagey řaḧet mekerd xew
dimay nîmeşew temennaş mekerd
pey wehim duşmen ca be caş mekerd
meberdiş we toy yek seraperde
serayê beşer řa pey neberde
ce no hem qapî ustiwar mekerd
wêş çûn ’eses bê take şefeq zerd
ta subiḧ sadiq ne dewr menził
xidmetiş mekerd be dîde û be dił
be řo mewatiş ferzendan wêş
nebîrey ferzend damadan wêş
ne dewr ḧezret pasebanî ken
çûn xwace û ẍułam can efşanî ken
ẍerez ta sê sał wey tewre wiyerd
ebûtalb řenc çenî ḧezret berd
ta ewqatşan gêła be tałî
yekser ḧałşan bî be beđ ḧałî
gişt ’eteş û cû’ zor awerd lêşan
bêzar bîn ce gyan zêndegî wêşan
ce dimay sê sał yaran yek dił
xerîk bîn çenî maceray muşkił
cew dima hêşam bin ’emru ḧars
çenî haşmî nezdîk bî wars
şî we lay zubeyr bin umim mexzûm
wat benî haşim yaran mezłûm
sê sałe meḧbûs qewm qureyşen
bê newa û feqîr bê noş û ’eyşen
be çi mezhebê řewan î kare?
nedyenim we çem min î kirdare
qeti’ sêley řeḧim hîç kes nekerden
eger kirya bo meger be merden
ême gişt lêbas řengîn mepoşîn
tu’me û aw serd pey pey menoşîn
etfał ewan ce beđ’êqbałî
şikemşan byen we meşkey xałî
gişt we derd cû’ giriftar byen
be xuđa ye ênsaf miruwet nyen
er ebûcehil bê řay bin hêşam
ce to nezdîkter mebî we êslam
ew fêr’ewn wext ḧeq cey bêzare
qebûł nimekerd hergêz î kare
bada min û to her wey qewame
bişîn pare keyn ew le’net name
zubeyr da cwab wat be min û to
î ’eqid muşkił guşad nimebo
î kare we sext meyom ew nezer
bişo sals henî peyđa ker
hêşam kerdiş gerd her take tawa
ta we lay mut’êm bin ’edwî yawa
dîsan ce lay ew ḧêkayet kerdiş
neqił esḧaban ne beyn awerdiş
wat ême dû kes selase hem to
bişîn pare keyn seḧîfey beđ xo
ba sêley řeḧim be ca bawerîn
xwêşan meḧbûs ser azad kerîn
watiş be zubeyr ya xo min û to
xeylê zeḧmeten ’elac nimebo
bişo wêt asa hem teqella der
řefêq çarum ce no peyđa ker
hêşam şî we lay «abwalcizîErebî» nam
metłeb beyan kerd yekayek temam
«abwalcizîErebî» wat ’eybê nedaro
řefêq pencum lazmen aro
hêşam nepersa ce kes nîk û bed
ta ke şî we lay řebî’ey eswed
êzhar kerd waqê’ tedbîr kamił
ḧesab kerd yek yek yaran yek dił
rebî’e watiş we ban dîde
îne emrêwen dił pesendîde
ta seḧer yaran bwînûn we çem
satê pey tedbîr binîşîn we hem
xatirit cem bo dił mawer we teng
pare mebo xet seḧîfey bed řeng
ew şew xo şew bê ta şefeq seḧer
xirûs watşan «alilh akbirErebî»
hêşam bêdar bî dił ce xaw xem
her çwar muşfêq yawnan we hem
direngê we hem meşweret kerdin
qedem we meclês muşrêkan berdin
dîşan ame û şoy çeşmey zemzemen
ce ke’bey şerîf cergeşan cemen
eweł car tewaf ḧerem kerdişan
cew dima sucdey hubel berdişan
ce naga hêşam watiş ey me’şer
ey qewm qureyş ehil kîne wer
we kam dîn řewan ême we bê xem
buyarîn dewran we naz û nê’em?
be řifahîyet şew we řo berîn
her sub ta êwar êsraḧet kerîn
camey řengařeng elwan bipoşîn
badey xoş gwar ’êşret binoşîn
met’ûmat xas lezîz leb çeş keyn
dił we heway zewq aheng dił weş keyn
benî e’mam gişt ce benî haşim
gişt we derd cû’ ha ne telatim
ewlad «’ibdalimtilb» temam
gişt bîn we ser jan ehil xas û ’am
wełła min er wêm kerden aware
ta ew seḧîfe nekem sed pare
sakin nimebûn min cey zemane
qesem her we burc berz butxane
naga ebûcehil ew seg kem fam
ber awerd awaz ce «bît alḧiramErebî»
watiş be hêşam axir hey kezzab
yaney ewan gişt her to kerd xirab
cey la çenî gurg we guşt mewyarî
cew la çenî mêş mekerî zarî
ce ko yaraten to wey qeware
seḧîfey qureyş bikerî pare
rebî’e řû kerd we «abu aliḧkimErebî»
wat to ’eyb wêt bidare we çem
kezzabî we řûy merdum mawerî
ce kezzaban gişt to kezzab terî
weqit kêtabet ew mektûb byen
kes ce mezmûnş baxeber nyen
«abwalcizî» wat be xuđa sewgend
qewł řebî’e seḧîḧen pesend
ew mezmûn we řûy mektûb mestûren
ce qewł û êqrar ême gişt dûren
mut’êm wat qisey yaran serîḧen
qewł řebî’e û hêşam seḧîḧen
be’zê hem kerdin canb darîşan
ênsaf dan be ḧerf řas guftarîşan
ebûcehil wat î sitemkaran
dîn meḧemmed menzûr medaran
qebîley qureyş meẍşûş bî we hem
bîn be dû deste bê zyad û kem
aşûbê ’ezîm waqê’ bî lêşan
mu’cêzey ḧezret nimana pêşan
cew demda ḧezret mustefay mursel
ḧebîb ḧezret danay «lim yizilErebî»
watiş ey ’emû êmşew cibre’îl
teşrîfiş awerd ce lay şay celîl
cew seḧîfey bed xeber awerden
ḧeq sas û mûrş ḧewałe kerden
sîway êsim zat dehnidey dawer
êsim muḧemmed xatem pêẍember
baqî mezmûnş temam gişt werden
tuẍray seḧîfeş řîz řîze kerden
çûn ebûtalb danay saḧêb hoş
fermûdey ḧezret şineftiş we goş
der dem ce şadî şikofa çûn guł
axêz kerd çenî yaran yek dił
ta qapî ḧesar meftûḧ kerdişan
dersat we lay qewm teşrîf berdişan
qureyş cew demda cergeşan cem bê
be’zê xoş demaẍ be’zê matem bê
çûn ebûtalb naga dîn we çem
xałî kerdin dił ce pejare û xem
berdişan we toy qesir ’enber fam
kerdişan te’zîm we sed êḧtêram
watşan ełbet nedaro des řes
yeqîn muḧemmed međero we des
qureyş çûn saye kewt ne xak paş
ser û mał û gyan mekerdin fêdaş
watşan selaḧ beyn ême û wêt
we ca bawere ser menîn ne řêt
ebûtalb wat çêşen řezatan
min pey metłebê amam we latan
metłeb er zîba eger hem zişten
selaḧ min û hem êwe gişten
ebûcehil wat her çêt meramen
bwaçe çêşen metłebit kamen
ebûtalb wat ew ’ehd name
ew fêtney eşrar ẍerez xêtame
îse ce ’ałem bew tewr me’lûmen
be xet xatem wêtan merqûmen
bełê muḧemmed êzharş kerden
yanî sas û mûr xet ew werden
ẍeyr ce êsim pak xuđa û pêẍember
nimeyo henî ḧerfêş ew nezer
nemenden têda ḧerfê zyade
yeqîn saf teren ce lewḧ sade
seḧîfey qati’ baweran we ber
keşfiş ken temam bê kîne û keder
eger muḧemmed «sadiq alqulErebî»en
pey azar ew henî çi hewłen
eger seḧîfe xetiş ha pêwe
muḧemmed međewn be dest êwe
we keyf wêtan qetiłş ken aro
dûr ce ew kazb řica nedaro
ebûcehil wat ênsaf day be wêt
el’an ew kaẍez nîşan biđewn pêt
fewrî kyana mektûb awerdin
yeka yek dîşan temaşaş kerdin
dîşan xałîyen ce gişt deng û bas
gişt qewł ḧezret ce laşan bî řas
sîway nam ḧeq ’erze gişt werden
seḧîfeş temam řîz řîze kerden
qebîley qureyş tayfey kuffar
ce şermendegî ser wistin be war
ba wicûd hezar mu’cêzey wey řeng
međîşan we çem qewm dił ce seng
ro ce řo fêşter her gumřa mebîn
bed zat û bê şerim bê ḧeya mebîn
axir ew xemsey mezkûr namane
neşkestin ew şerit ’ehd û peymane
cew dem we mut’êm kerdin êşare
mut’êm seḧîfeş kerd pare pare
bełê ew katêb kuhne mektûbe
ew gumřay bed kar ẍerez uslûbe
mensûr êbin ekiremş nam bê
daym ce teḧrîr meşhûr ’am bê
ce mu’cêzey pak mustefay mursel
şel bî, na’umêd ce her çwar pel
cew dima giroy şêqaq û nêfaq
yekser muşrêkan gişt we êtêfaq
we ebûtalb pena awerdin
firawan êzhar me’zeret kerdin
ce ê’caz xas şay «xîr albişirErebî»
meḧsûran temam awerdin we ber
êslam û kuffar çûn qewm û xwêşan
yek yek gişt lwan we yaney wêşan
ew şew ce mekke zemzemey şadî
xêza ce yaran çûn řoy azadî