mibḧis amtiḧan alٲwilya’
Li pirtûka:
Eqîdey Merziye
Berhema:
Mewlewî (1806-1882)
7 Xulek
561 Dîtin
muşterî! tîrit wa le kemanda
bo nezarey mang le burc mîzanda
bênî tirazûy şer’ û bê endêş
ser naka bê fêł dest řas hełkêş!
kafîye, řas bû keffey mîzanî,
xot mede le seng be îmtîḧanî
«lîyebْlûkumErebî» her bo xudaye
’ebid û îmtîḧan «ٲsi’b aldaErebî»ye
neşud; «xalq alٲriz walsimaErebî»s?
tûxuda çî bika ta biłêy xudas?
neşud mu’cîzey «wanişqalqimirErebî»
tedbîrê! bwê ta be pêẍember?
ewlyayç mezher sîfatî ḧeqin
na’îbî nebî le qeyd mutłeqin
hîmmet tełeb ke le řoḧanîyan
semmî qatîle îmtîḧanyan!
eme to deykey řas teḧeddîye
teḧeddî le ḧed welîda nîye
bo nebî «labidّErebî» bwê; çar çîye?
’îlmî be bûnî xoy ke nebîye
qesdî îzharî xarîqatî xoy
ḧukmî be mûceb mu’cîzatî xoy
îḧatey xełqî bida yekserî
gişt îqrar biken be pêẍemberî
er be kar nehat xarîq û burhan
«barîqu alsîwif, xarqu alsînanErebî»
emane hîç kam bo welî heye?
ne, her tabî’î řesûlî xoye
xwên be dû şahîd kiryage îsbat
sadat ’ulemay qadat dûsed hat
şehadetyan da gişt yeqînî bû
bû be tewatur, le şuhret derçû
ke şêx xarîqî çend hate zuhûr
penhan, huweyda, le nizîk, le dûr
beşî dinyayî zahîr bo kes hes
şahîdî bida be îftîra kes?
nawînî kûrey dînî çend germ kird
çend diłî le berd řeqtirî nerim kird
îksîrî nefes mesîḧa tersîm
çend misî qełbî kird be zeř û sîm
îḧyay cema’at, bêdarîy şewê
edeb, zîkir û fîkir, dîtir çît dewê!
em teḧrîrte ełbet melḧûze
nebî me’sûme û welî meḧfûze
«tiqdîraًErebî» çiştê er lêy da dyar
def’ê, bo def’î deka îstîẍfar
ew tenezzuleyç ḧîkmetî têdas
tereqqîyatî kew çend le pêdas?
«fi’laً wiqulaًErebî» gişt bê xeleln
hemû «la yusٲli ’imّa yif’ilErebî»n
«firzaًErebî» er lêyan sadir bû munker
boç we bê cîhet xom bikem min ker
te’wîlî dekem eger twanîm
ya ḧemlî dekem leser nezanîm
murîd bî û qalî, bê taqet newî;
ya ḧałît deken ya ḧałî dewî
ke sebirit nebû bizan we taqî
mîhmanî xwanî «hiza firaqErebî»y
welay lařêda pêt řast geřyage
benî tirazûy şeri’it biřyage
le nuqłî neqłî lezzetê nawey
pesmendey ’eqłî serbexud dexoy
wehmî bê nałit ciłew berdage
we zibranda: «ehil te’sîr nemage,
egerne deybû te’sîrî celî
minî betaqî dekird be welî
ya xeyr em şexse eger welîye
bizanê le dił fiłanda çîye?!
su’alê dekem asan bê ya řeq
cwawê bida řas bê û mutabeq!»
mekir û keydî zor, qisey loq û leq
lawe, keř nîyey gwê bigre le ḧeq
koterey darî, pîwey dar nîyey
le berd û çexmax gileyî dekey?!
em gişt ḧîcabe û arezûy te’sîr?!
bełê çî biłêm?! «alilh qidîrErebî»
xusûs kesê ḧeq beşî nedawê
mezherî qehir û terdî xuda wê
xetim û ẍîşawey danşî kird gum
«ٲٲnizirtihim اەم lim tinzirhimErebî»
teqlîdî ḧeq ke, ḧîkmet belawe
’eqiłit ’eqîle û hîmmet biławe
«ٲbwaliḧkimErebî»t ḧîkmetî awird
«fîh şifa’Erebî» azardarî kird
«sîddîq» le xerman teqlîd barî bû
jar mar turyak jarî marî bû
«we fuq kilّ zî ’ilim ’ilîmErebî»
alî ḧizirة al’ilîm aliḧkîmErebî
«û ma ٲwitîtimErebî», «û la yiḧîtunErebî...»
heye le eẍłeb diłanda meknûn
nextê xot bide ew řoşnayî
nebîy û welî û daway xudayî?!
’ebid û bermumkîn kul twanayî?!
’ebid û «bîkilّ alaşyaErebî» danayî?!
erçî hewîrî însanî kamił
be her dû desan şêlyage giş dił
mezhere bo wesif celal û cemal
metlebî enwar asare û ef’al
lakîn demê best zuhûrî heye
demê sełtenet qebzî newbeye
nîye wicûdî kesê le berda
herçî le menbe’ ser da leserda
her bew endaze řas deydate der
deheney mîftaḧ karêzî mezher
îrade û řezay xoy gişt webade
îrade û řezay «ribّ ali’badErebî»e
herçî pêy neka bîka natwanê
pêy nezanênê, bizan, nayzanê
er pêy nîşan da fezil û řeḧmete
er lêy penhan da ’edil û ḧîkmete
boy kirwas çend dûr day le demaxî
zanîn le nizîk dît lêy bû yaxî?!
nebî xeberî nebû le naw bîr
welîç naw diłî toy newê le bîr
«ma atّxize alilh wilîّaًErebî» meşhûr
cahîl le me’nay «cahlaًErebî» mehcûr
dełê: yanîyhay «cahlaًErebî» beme
dizyag û gum bûg le małî heme
«cahlaًErebî» be mêrd key janê têrê?
«cahlaًErebî» be jin key weled bêrê?
«cahlaًErebî» be ’ezil be nesbî emîr
«hikzaErebî» ta xwar nabête teḧrîr
şu’ûrî nîye; ye’nî «cahlaًErebî»
be zat û sîfat ḧeq «cilّe, ’elaErebî»
«we bima yecb ’ilmuhu fî aldînErebî»
kewa le ḧeddî dezanye yeqîn
’elawey eme melûl meke dił
dîzey ẍîretyan er bê bêtew kuł
perdey settarî labden le beyn
muftezeḧe çî wa heyn û wa heyn,
biparêze xot; zerîf agaye
mu’mîn «yinziru binur alilhErebî»ye
emma têy nagey to ey bê edeb!
nayełê sebqet řeḧmet le ẍezeb
dełêy ełbete her hîç nazanê
werne boç nayda sa le řûm, kwanê?
têy, deřoyewe, qedrê dewî gum
be «amenّaErebî»we «ٳnّa me’ekumErebî»
metłebit mekire û su’alî bê ca
bo terwîcî xot hetkî ewlya
her mekir û keydî xotit to le gwês!!
«û alilh xîr almakirînErebî» le kwês?!
su’alî «û ma ribّ al’almînErebî»
mutabeq nawê cwawî yeqîn
ke to su’alit le asman wê
cwawit deşê le řêsman wê
yanîyhay selaḧ xotit lê gume
ḧasiłit çeney bê ser û dume!
boç hoşt nîye xalîqî me’bûd
toy bo çe karê awirde wicûd?!
biço bisûjên demax lew karda
her ta nesûjêy axir le arda
’eqił bo xatir ’ubûdîyete
nek bo derkî sîř řubûbîyete
’eqił ewete her ta bitwanî
her ḧusin û qubḧî şer’î bizanî
’eqił ewete be ’îlim û ’emel
neyêłî dîwar dîn bwê xelel
labe le ḧuzûr erbabî elbab
«la yi’nîErebî» su’al bê me’nî xîtab
her kes be îman îslam û îḧsan
muteḧellî wê pêy biłê însan
le xidmetîda gişt eczat dił wê
ew diłe bo feyz goşey wekuł wê
yek leḧze suḧbet ew terze şexse
bew terze, tenxiway ’umrêkit bese
er nefist nasî «nasî» û le’îme
«fartiminّha bizî alirّetîmةErebî»
înkarî eḧwał ewlyay kîbar
nefîy keramat eḧrarî ebrar
be fermûdey çend şuhbî saqîbe
«yؤdiّy alî su’ al’aqibةErebî
ٲ’ilîhîm ribّy! birimّetîhimErebî
warizqina rizak bihimitّhimErebî
ٲmîtْna ’ilî meḧebّetîhîmErebî
waḧşurna tirّûٲ fî zumirtîhîmErebî»
her kesê be dił legeł diłdaran
bijî û bimênê le řozgaran
bê guman satê le dinya derçû
legeł ewana eka hat û çû
le řojî ḧeşra û le katî neşra
legeł yarana wer’egrê buşra
«kima tiḧîwin antim timutunErebî
û kima mitim ḧiqa tib’isunErebî»